Danıştay 10. Daire 2020/1342 Esas 2022/2036 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/1342
Karar No : 2022/2036

KARARIN DÜZELTİLMESİNİ
İSTEYEN (DAVALI) : … Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri Av. …

DİĞER DAVALI : ... Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Mad. San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının onanmasına dair Danıştay Onuncu Dairesinin 10/09/2019 tarih ve E:2014/4341 K:2019/5466 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Sakarya ili, Adapazarı ilçesi, … köyünde bulunan, … pafta, … ada, … parselde kayıtlı taşınmazın şirketlerine tahsisinin iptal edilmesine ilişkin ...Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; organize sanayi bölgesi yer seçimi ve Bakanlıkça onaylanan imar planı sonucu sanayi alanı niteliği kazanan bölge içerisinde özel mülkiyeti bulunan davacı şirketin kendisine tahsis edilen parsel üzerinde taahhüt ettiği yatırımı gerçekleştirmemesi halinde ilgili Yönetmeliğin 82. maddenin 2. fıkrasının (a) bendinin uygulanarak parsellerin rızaen ve kamulaştırma yoluyla davacıdan alınıp başka bir yatırımcıya tahsis edilmesi gerekirken, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu'nun Geçici 9. maddesi ve Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinin 108. maddesi esas alınarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.



Daire kararının özeti: Davalı idarelerin temyiz başvurusu üzerine Danıştay Onuncu Dairesince, hukuk ve usule uygun bulunan temyize konu kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME
TALEP_EDENİN_İDDİALARI : Davalı … Bakanlığı tarafından, dava konusu işlemin ... Organize Sanayi Bölge Müdürlüğünce tesis edildiği, idarelerinin işlemin herhangi bir aşamasında yer almadığı, sadece mevzuat gereği yer seçimi kararını onayladığı, bu açıdan hasım mevkiinden çıkarılmaları gerektiği ileri sürülerek Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, davalı idarenin karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Onuncu Dairesinin 10/09/2019 tarih ve E:2014/4341, K:2019/5466 sayılı kararı kaldırılarak davalı idarelerin temyiz istemi yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete ait Sakarya ili, Adapazarı ilçesi, … köyü, … pafta, … ada, … parselde kayıtlı taşınmazın, başvurusu üzerine OSB'ye katılan davacı şirket adına 1993 ve 1994 tarihli müteşebbis heyet kararlarıyla tahsis edildiği, söz konusu taşınmazın, yer seçimi ve Bakanlıkça onaylanan imar planı sonucu sanayi alanı niteliği kazanan bölge içinde kaldığı ve bilahare 4562 sayılı Kanun'un Geçici 9. maddesi ile OSB Uygulama Yönetmeliğinin 108. maddesine istinaden davacı şirkete yapılan tahsisinin ... Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla iptal edilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usülü Kanunu'nun "Dilekçeler üzerine ilk inceleme" başlıklı 14. maddesinin 3. fıkrasında, dilekçelerin; a) Görev ve yetki, b) İdari merci tecavüzü, c) Ehliyet, d) İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, e) Süre aşımı, f) Husumet, g) 3 ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği; "İlk inceleme üzerine verilecek karar" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde ise, 14. maddenin 3. fıkrasının (a) bendine göre adli yargının görevli olduğu konularda açılan davaların görev yönünden reddine karar verileceği hükmü yer almıştır.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu'nun "Tanımlar ve kısaltmalar" başlıklı 3. maddesinde, Organize Sanayi Bölgesinin (OSB); sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kentleşmeyi yönlendirmek, kaynakları rasyonel kullanmak, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, sanayi türlerinin belirli bir plan dahilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla; sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar dahilinde gerekli idari sosyal ve teknik altyapı alanları ile küçük imalat ve tamirat, ticaret, eğitim ve sağlık alanları, teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dahilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve bu Kanun hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretim bölgelerini ifade edeceği; dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle "Nitelikleri" başlıklı 5. maddesinde, OSB'nin müteşebbis heyetin başvurusu üzerine Bakanlıkça verilen kamu yararı kararı ve sınırları belirlenmiş yetki çerçevesinde kamulaştırma işlemleri yapabilen veya yaptırabilen bir özel hukuk tüzel kişiliği olduğu; "Yönetim kurulu" başlıklı 8. maddesinde, yönetim kurulunun; kanun, yönetmelik, kuruluş protokolü ve benzeri düzenlemeler ile müteşebbis heyetin kararları çerçevesinde OSB'nin sevk ve idaresini yürütmekle görevli olduğu hükme bağlanmıştır.
Dava konusu işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan, 22/08/2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği'nin "İmar uygulaması yapım yöntemleri" başlıklı 82. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde, yer seçimi ve Bakanlıkça onaylanan imar planı sonucu sanayi alanı niteliği kazanan bölge içinde Bakanlık tarafından belirlenen tahsis şartlarını kabul edeceğini taahhüt eden ve Yönetmeliğin EK-3 sayılı ekinde yer alan noter tasdikli taahhütnameyi veren yatırımcılar olması durumunda, bu yatırımcılara ait taşınmazların kamulaştırılmadan imar uygulamasına dahil edileceği, katılımcının, imar uygulaması sonucu kendisine tahsis edilen parsel üzerinde taahhüt ettiği yatırımı gerçekleştirmediği takdirde söz konusu parselin OSB tarafından rızaen veya kamulaştırma yolu ile alınarak başka bir yatırımcıya tahsis edileceği hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME
İdare işleviyle ilgili ve tek taraflı irade beyanına dayalı olarak hukuki sonuç doğuran tasarruflar olarak tanımlanan idari işlemler, kural olarak idari makamlarca tesis edilmektedir. Ancak idare işleviyle ilgili kamu yetki ve usullerini kullanmakla yetkili olduğu özel yasal düzenlemeyle istisnai olarak kabul edilen özel hukuk tüzel kişilerinin, tek taraflı irade beyanlarıyla hukuki sonuç doğuran, doğrudan uygulanabilir nitelikli işlemlerinin de idari işlem niteliği taşıdığının kabulü gerekir. Zira bir işlemin idari işlem olup olmadığı konusunda asıl ayırt edici unsur, işlemin idare işleviyle ilgili bir alanda, kamusal yetki ve usuller kullanılarak yapılması, başka bir deyişle idare hukukunun ilke ve kurallarına tabi olmasıdır.
Olayda, yer seçimi ve Bakanlıkça onaylanan imar planı sonucu sanayi alanı niteliği kazanan bölge içerisinde bulunan özel mülkiyetindeki arsanın OSB Uygulama Yönetmeliğinin 82. maddesi uyarınca davacı şirkete tahsis edildiği, ancak parsel üzerinde taahhüt ettiği yatırımı süresi içinde gerçekleştirmediğinden bahisle davacı şirkete yapılan söz konusu arsa tahsisinin bir özel hukuk tüzel kişisi olan OSB tarafından iptal edildiği, ayrıca uyuşmazlığın temelini oluşturan tahsisin, davacı şirketin OSB Uygulama Yönetmeliğinin 82. maddesi kapsamında iradi olarak vermiş olduğu taahhütnameden kaynaklandığı, bu açıdan idare hukuku ilke ve kurallarına göre tesis edilen bir idari işlemin söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Organize Sanayi Bölgelerinin bazı kamu gücü ayrıcalıklarıyla donatılmış olmakla birlikte, bir özel hukuk tüzel kişisi oldukları ve kamu tüzel kişiliğini haiz olmadıkları sonucuna varıldığından, uyuşmazlığın görüm ve çözümünün adli yargı yerlerinin görevinde olduğu görülmüştür.
Nitekim, Uyuşmazlık Mahkemesinin benzer konularda istikrar kazanmış kararları da bu yöndedir (Uyuşmazlık Mahkemesinin 29/11/2021 tarih ve E:2021/655, K:2021/634 sayılı; 05/04/2021 tarih ve E:2021/182, K:2021/200 sayılı; 25/09/2017 tarih ve E:2017/242, K:2017/517 sayılı kararları).
Bu nedenle, davanın görev yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasının incelenmesi suretiyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin ... İdare Mahkemesinin .. tarih ve E:…, K:… sayılı kararının görev yönünden BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 13/04/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.