Danıştay 13. Daire 2017/2049 Esas 2022/1626 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2017/2049
Karar No:2022/1626

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ... Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Mal Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıya Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun ...tarih ve ...ile ...tarih ve ...sayılı kararları ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu uyarınca verilen toplam 322.183,00-TL idari para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen ...tarih ve ...ve ...sayılı ödeme emirlerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesi'nce verilen ...gün ve E:..., K:...sayılı kararda; ödeme emrinin dayanağı olan Kurul'un 01/07/2014 tarih ve 5107-9 sayılı kararının davacıya 12/09/2014 tarihinde, ...tarih ve ...sayılı kararının ise; 29/01/2015 tarihinde tebliğ edilmiş olmasına rağmen süresi içerisinde söz konusu işlemlere karşı dava açılmadığı; davacı tarafından, her ne kadar dava dilekçesinde ödeme emrinin dayanağı olan idari para cezasının ...İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı ile iptal edildiği, aynı eylemi nedeniyle ...Asliye Ceza Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla da beraat ettiği iddiasında bulunmuş ise de, ...İdare Mahkemesi'nin bahse konu kararının idari para cezası ile ilgili olmayıp işyerinin mühürlenmesine ilişkin olduğu, UYAP kayıtlarının tetkikinden de dava konusu ödeme emrine dayanak olan idari para cezalarının iptali istemiyle açılmış bir davanın bulunmadığı, 5607 sayılı Kanun'a muhalefet suçundan açılan dava hakkında verilen beraat kararının ise, isnat edilen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olmasından kaynaklandığı, dolayısıyla idari para cezasını ortadan kaldırır mahiyette bulunmadığı, ödeme emirlerinin dayanağı ihbarnamelerin kesinleştiği, davacının iddialarının ise, 6183 sayılı Kanun'un 58. maddesinde yer alan "böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödendiği veya zamanaşımına uğradığı" kapsamında değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş olan idarî para cezalarının kesinleşmesi üzerine düzenlenen dava konusu ödeme emirlerinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ceza yargılamasının beraatla sonuçlandığı, fiilin ceza yargılamasına konu fiille aynı olduğu, idare mahkemesince iptal kararı verildiği, ceza yargılamasında alınan bilirkişi raporunda, otomasyon sisteminin dağıtıcı tarafından izlendiği, arıza olması durumunda müdahale edileceğinin belirtildiği, idari para cezası verilmesine ilişkin Kurul kararlarında ön araştırma ve soruşturma prosedürüne uyulmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davalı idare tarafından, işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Adıyaman İli, Gölbaşı İlçesi ...Kasabasında faaliyet gösteren davacıya ait akaryakıt istasyonunda 21/01/2014 tarihinde yapılan denetim sonucunda ilan panosunda gösterilen fiyat ile pompa satış fiyatı arasında farklılık olduğu ve ilan panosunda yer alan tavan fiyatın üzerinde akaryakıt satışı yapıldığından bahisle ...tarih ve ...sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararı ile 72.751,00-TL idari para cezası verildiği söz konusu işlemin davacıya 12/09/2014 tarihinde tebliğ edildiği; akaryakıt istasyonunda 22/05/2014 tarihinde yapılan denetim sonucunda ise, ...tarih ve ...sayılı Kurul kararı ile davacıya otomasyon sistemine müdahale edildiğinden bahisle 72.751,00-TL, dağıtıcısı dışında akaryakıt ikmali yapıldığından bahisle 176.681,00-TL olmak üzere toplamda 249.432,00-TL idari para cezası verildiği, söz konusu Kurul kararlarına karşı dava açılmadığı, süresinde ödenmeyerek kesinleştiği ileri sürülen amme alacaklarının tahsili amacıyla dava konusu ödeme emirlerinin düzenlenmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 55. maddesinde, kamu alacağını vadesinde ödemeyenlere 7 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumunun bir ödeme emri ile tebliğ olunacağı; 58. maddesinde ise, kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahsın böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde dava açabileceği kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden davacıya idarî para cezası uygulanmasına ilişkin Kurul kararlarına karşı dava açılmadığı anlaşılmakla birlikte, ödeme emrinin dayanağı olan tahakkuk işlemine karşı dava açılmaması, 6183 sayılı Kanun'un 58. maddesi uyarınca, kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahsın böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı yolundaki itirazlarının yargısal incelemesinin yapılmasına engel teşkil etmemektedir. Ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davalar, 6183 sayılı Kanun'un 58. maddesi gereğince davacının "böyle bir borcu olmadığı" şeklindeki itirazı kapsamında değerlendirilmelidir. Bu kapsamda, ödeme emrinin dayanağını teşkil eden kamu alacağının maddi kaynağına ilişkin hukuka uygunluk denetiminin yapılması ve borcun tahakkukundan önceki aşamaya ilişkin hukuka aykırılık iddialarının incelenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, davacının ödeme emrinin dayanağı Kurul kararlarına karşı dava açmadığı göz önüne alınarak ödeme emrine karşı açılan işbu davada ileri sürülen iddiaların "böyle bir borcun olmadığı" itirazı kapsamında değerlendirilerek uyuşmazlığın esası yönünden yapılacak inceleme sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken bu yönde bir inceleme yapılmaksızın verilen davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 13/04/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirkete 5015 sayılı Kanun uyarınca verilen idarî para cezası kaynaklı kamu alacağının takip ve tahsiline yönelik olarak düzenlenen 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu uyarınca verilen toplam 322.183,00-TL idari para cezasının tahsili amacıyla davacı adına düzenlenen 07/04/2016 tarih ve 001 ve 002 sayılı ödeme emirlerinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Hukuka uygunluk karinesinden yararlanan idarî işlemin, idarenin iradesi dışında yalnızca mahkeme kararıyla hüküm ve sonuçlarının ortadan kaldırılması mümkündür ve söz konusu işlemlere karşı dava açılmasının süresi ve yolu kanunla belirlenmiştir. Bu yol ve süre dışında ilgili idarî işlemin mahkemece değerlendirilme imkânı bulunmamaktadır. Aksi takdirde idarî işlemin sürekli ortadan kaldırılma riski bulunur ki, bu durum idarenin sürekliliği ve işleyişi açısından bir aksamaya sebebiyet vermesinin yanı sıra, işlemden yararlananların da hukuk güvenliğinin korumasız kalması sonucunu doğurur.
Kural olarak ödeme emrinin dayanağını oluşturan idarî işlemin hukuka uygunluk denetimi ancak bu işleme karşı açılmış bir davada mümkündür. Ödeme emrinin dayanağı işlem, dava açılmayarak idarî yönden veya dava neticesinde yargısal olarak kesinlik kazanmış ise, ödeme emrine karşı açılan davada, söz konusu idarî işlemin hukukilik denetimi yapılamaz. Ancak, 6183 sayılı Kanun’un "Ödeme emrine itiraz" başlıklı 58. maddesinin, "Kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahıs, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı hakkında ... itirazda bulunabilir..." hükmü kapsamında inceleme yapılabilir. Bu maddede belirtilen "böyle bir borcu olmadığı" itirazı kapsamında ise, dava açılmayarak idarî yönden kesinleşmiş işlemin yeniden dava edilmesi sonucunu doğuracak şekilde hukukilik denetimi yapılması mümkün olmayıp, yalnızca dayanak işlemin tahakkukundan sonraki aşamalara ilişkin olarak ileri sürülen iddialar incelenebilir.
İstisnaî olarak hak arama hürriyeti kapsamında, haklı ve meşru bir sebeple ödeme emrinin dayanağı işleme karşı dava açma imkânı elde edememiş kişilerin, ödeme emrine karşı açmış oldukları davada 6183 sayılı Kanun'un 58. maddesindeki "böyle bir borcu olmadığı" itirazı kapsamında ödeme emrinin dayanağı işlemin hukuka uygunluk denetimi yapılabilir.
Davaya konu olayda, davacı şirketin, adına düzenlenen idarî para cezasına karşı dava açmadığı ve söz konusu para cezasının kesinleştiği; idarî para cezası işleminin tebliğinin usulsüz olduğu ve dava açma imkânın bulunmadığının da ortaya konulamadığı görüldüğünden, davacı adına uygulanan idarî para cezasının hukuka uygunluğunun bu aşamada "borcum yoktur" itirazı kapsamında incelenme imkânı bulunmamaktadır.
Bu nedenle, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.