Danıştay 13. Daire 2020/2313 Esas 2022/1619 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/2313
Karar No:2022/1619

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Odası ...Şubesi
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı

MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) : Sınırlı Sorumlu ...Konut Yapı Kooperatifi
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davalı idarece iki taşınmazın satışına dair ilan edilen ihalenin iptal edilmesi talebiyle yapılan 13/02/2019 tarihli başvurunun reddine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığı Taşınmazlar Şube Müdürlüğü'nün ...tarih ve E....sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; dava dilekçesinde, Mimarlar Odasının, mesleğin ve meslektaşların hak ve çıkarlarını korumak, şehir planları ve uygulamalarının planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun yapılmasını denetlemek, bu konudaki eksiklikleri ve yanlışlıkları ortadan kaldırmak için gerekli çalışmaları yapmakla yükümlü olduğunun belirtildiği, ancak dava konusu ihale işleminin Odanın ve mimarlık mesleği mensuplarının ne tür bir menfaatini ihlâl ettiği hususunun ise açık ve anlaşılır biçimde ortaya konulamadığı, dava konusu ihale işlemi ile Mimarlar Odasının kuruluş ve görev alanı birlikte değerlendirildiğinde, davacı Odanın, dava konusu ettiği ihale ile arasında somut, güncel ve meşru bir menfaat alâkasının bulunmadığı, iptali talep edilen ihale işleminin davacı Odanın menfaatini etkilemediği, Odanın kuruluş amaçlarıyla bir ilgisinin bulunmadığı, dava dilekçesinde de dava konusu ihale işleminin meslek mensuplarının ne tür bir menfaatini ihlâl ettiğinin açıklanamadığı anlaşıldığından, davacı Odanın dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-b maddesi uyarınca davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kamusal kullanıma özgülenmiş arazilerin satışa çıkarılmasında kamu yararının bulunmadığı, imar planlarına karşı açılan davalarda ehliyetli görülürken ihale işlemlerine karşı açtıkları davada ehliyetsiz görülmelerinin hukuken kabul edilebilir olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından,"Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmaz ile birlikte Gölbaşı ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parselde bulunan taşınmazın 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 36. maddesi gereğince açık artırma usulü ile satışı için" ihale yapılacağı ilan edilmiş, davacı Oda tarafından, anılan ihalenin iptali talebiyle yapılan başvurunun reddi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, iptal davaları, idarî işlemler hakkında menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 135. maddesinde, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir. (...)
Bu meslek kuruluşları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar. (...)" kuralına yer verilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu 2. maddesinde, “Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler aşağıda gösterilmiştir. Birliğin kuruluş amacı: a) Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek; Bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak; b) Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak; c) Meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmektir" kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı Oda 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu uyarınca kurulmuş olan bir kamu hukuku tüzel kişisidir. Odanın görev ve yetkileri Anayasa'nın 135. maddesi ile 6235 sayılı Kanun’un 2. ve 19. maddelerinde, "meslek mensuplarının ortak ihtiyaçlarını karşılamak ve bu kişilerin menfaatlerini korumak, meslek mensuplarının faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak ve meslek disiplinini ve ahlakını korumak" olarak belirtilmiştir. Ayrıca davacı Oda tarafından 6235 sayılı Kanun'un 13. ve 39. maddeleri uyarınca çıkarılan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Maden Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği'nin 6. maddesinde Odanın başlıca amaçları düzenlenmiştir.
Dava ehliyeti, 2577 sayılı Kanun'un 14. maddesinde ilk inceleme aşamasında göz önüne alınacak hususlar arasında sayılmış ve davacının dava açma ehliyeti bulunmaması hâlinde anılan Kanun'un 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca davanın reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır. İdari yargılamada ehliyet, öğretide subjektif ehliyet ve objektif ehliyet olarak ikiye ayrılmaktadır. Objektif ehliyet taraf ehliyeti ve dava ehliyeti olarak medeni kanundaki hak ehliyeti ile fiil ehliyetine tekabül etmektedir. 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde yer alan ve iptal davasının subjektif ehliyet koşulu olan "menfaat ihlâli" kavramı doktrin ve içtihatlarda dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları her olayda yargı yerince ihtilâfın niteliğine göre belirlenmektedir.
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının subjektif ehliyetinin varlığı, idari işlemin doğrudan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşuna yönelik tesisine veya mensuplarının hak ve menfaatlerini ilgilendirmesine bağlıdır.
Dosyanın incelenmesinden, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca 21/02/2019 tarihinde açık ihale usûlüyle "Yenimahalle ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel ile birlikte Gölbaşı ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel"de bulunan taşınmazların satış ihalelerinin gerçekleştirileceğinin ilan edilmesi üzerine, davacı Oda tarafından özetle, "söz konusu arazilerin statüsü ile alakalı imar planlarında yapılan değişikliklere karşı açılan davaların derdest olduğu, yargı süreci devam ederken bu ihalenin yapılmasının hukuka uygun olmayacağı" belirtilerek ihalenin iptal edilmesi talebiyle 13/02/2019 tarihinde davalı idareye yapılan başvurunun reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, davacı odanın ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmaza yönelik İmar Planı Değişikliğinin iptali istemiyle .... İdare Mahkemesi'nin ...esasına kayıtlı davanın açıldığı; öte yandan, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmaza yönelik olarak da İmar Planı Değişikliğinin iptali istemiyle .... İdare Mahkemesi'nin ...esasına kayıtlı davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davacı Oda'nın mühendislik ve mimarlık mesleğinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek disiplinini ve ahlâkını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak amaçlarıyla faaliyetlerde bulunabileceği ve bu kapsamda uyuşmazlığa konu ihaleyle satışa çıkarılan taşınmazlara yönelik imar planının iptali istemiyle açtığı davaların bulunduğu dikkate alındığında, işbu davayı açmakta davacı Oda'nın ehliyetinin bulunduğu anlaşıldığından, davanın ehliyet yönünden reddi yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 13/04/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY:
Temyize konu İdare Mahkemesi kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği oyuyla karara katılmıyorum.