Bölge Adliye
Mahkemesi : Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul kısmen reddine dair verilen karara karşı fer’i müdahil Kurum ve dava dışı üçüncü kişiler vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, fer’i müdahil Kurum ile üçüncü şahıslar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu.
Temyiz konusu hükme ilişkin dava, 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369. maddesinde sayılı ve sınırlı olarak gösterilen hallerden hiçbirine uymadığından, temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması isteminin reddine karar verildikten sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı, 01.06.2004 – 15.02.2016 tarihleri arasındaki kuruma bildirilmeyen çalışmalarının tespitini talep etmiştir.
II-CEVAP
Fer’i Müdahil ... vekili, zamanaşımı ve derdestlik itirazlarıyla birlikte davanın reddini, husumet yöneltilmeyen ...ve arkadaşları vekili ise tüzel kişiliği olmayan ... Taksi İşletmesine husumet yöneltilemeyeceği gerekçesiyle husumet itirazında bulunmuş, davacının hizmet akdine bağlı çalışmadığını beyan ederek usul ve esastan davanın reddine karar verilmesini talep etmişlerdir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
“Davanın kısmen kabulü ile;
1-Davacının davalılara ait tescilsiz taksi durağı iş yerinde 01/06/2009-15/02/2016 tarihleri arasında 5510 sayılı Yasaya tabi olarak hizmet akdi ile asgari ücret üzerinden sigortalı olarak çalıştığının tespitine,
2-Davacının 10/07/2004-01/12/2004, 28/07/2005-29/07/2005, 16/05/2008 - 15/11/2008 tarihleri arası hizmetlerinin dava dışı işyerlerince kuruma bildirilmiş olduğundan bu dönemlere ilişkin hizmetlerin tespit edilmesinde hukuk yararı bulunmadığından bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
3-Davacının 01/06/2004-09/07/2004, 02/12/2004-27/07/2005 ile 30/07/2005 - 15/05/2008 tarihleri arası döneme ilişkin talebinin 5 yıllık hak düşümü süresi geçmiş olduğundan dolayı reddine” karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı ... işletmesinin bir tüzel kişiliği yok ise de, 5510 sayılı Kanunun 12. maddesinde, sigortalı kişileri çalıştıran tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşların da işveren olarak tanımlanmış olduğu gözetildiğinde, ... Taksi İşletmesinin dava ehliyeti olduğu ve husumet yöneltilmesinde bir sakınca bulunmadığı, ilk derece mahkemesince yapılan yargılama ve tüm dosya kapsamından, davacının kendi nam ve hesabına çalışmayı gerçekleştirebileceği bir iş ortamı bulunmadığı, durağın kapalı olması halinde ya da gelmemesi söylendiğinde, davalı ... işletmesinde çay yapma faaliyetinde bulunamayacağı anlaşılmakla, davacının kabul edilen dönemlerde davalıya ait işyerinde, hizmet akdine tabi olarak, sigortalı sayılacak şekilde asgari ücretle çalıştığına ilişkin mahkemenin maddi vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçeleriyle;
”Fer"i müdahil Kurum vekili ile davalı vekilinin istinaf istemlerinin ayrı ayrı 6100 sayılı HMK 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine” karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Fer’i Müdahil Kurum vekili, eksik araştırma ve incelemeyle karar verildiği, dava dışı üçüncü şahıslar vekili, husumet itirazlarıyla birlikte davanın reddi gerektiği gerekçeleriyle kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Husumet konusu, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 116. maddesinde yer alan ilk itirazlardan olmadığından, davanın her aşamasında ileri sürülebilir. Taraflarca ileri sürülmese dahi gerek mahkemece, gerekse Yargıtay’ca tarafların bu yönde bir savunmasının olup olmadığına bakılmaksızın kendiliğinden göz önünde tutulur.
Bilindiği üzere taraf ehliyeti, davada taraf olabilme yeteneğidir. Taraf ehliyeti, Medeni Hukuktaki medeni haklardan istifade (hak) ehliyetinin Medeni Usul hukukunda büründüğü şekildir. Kimlerin taraf ehliyetine sahip bulunduğu Medeni Kanuna göre belirlenir (TMK m.8 ve m.48). Buna göre, medeni haklardan istifade (hak) ehliyeti bulunan her gerçek (TMK m.8) ve tüzel (TMK m.48) kişi, davada taraf olabilme ehliyetine de sahiptir. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 12.12.2007 tarih ve 2007/5-972 Esas, 2007/972 Karar sayılı ilamı)
Bu nedenle, davanın tarafları, taraf ehliyetine sahip olmalıdır. Yani, bir davada taraf olabilmek için, ya hakiki şahıs; ya da hükmi şahıs olmak gerekir. Zira taraf ehliyeti, medeni hukukun haklardan istifade ehliyetine tekabül eder ( ..., Medeni Yargılama Hukuku, C.I-II, 7. Baskı, İstanbul 2000, s.288 ).
Öte yandan, HMK.nın “Tarafta iradi değişiklik” başlıklı 124. maddesinde, bir davada taraf değişikliğinin, ancak karşı tarafın açık rızası ile olanaklı olduğu bildirildikten sonra, ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği isteminin, karşı tarafın rızası aranmaksızın hakim tarafından kabul edileceği, dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hakimin karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği istemini kabul edebileceği açıklanmıştır.
Davaya konu somut olayda, husumet yöneltilen ... Taksi İşletmesinin tüzel kişiliği, yani davada taraf ehliyeti yoktur. Hal böyle olunca, yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde; HMK’nun 124. maddesi gereğince husumetin, taksi durağı işletmesindeki taksi sahiplerine yöneltilmesi için davacıya mehil verilerek davalılara duruşma günü tebliğ edilip, davaya iştiraklerinin sağlanması, bu davalıların göstereceği deliller de gözetilerek, tüm kanıtları toplandıktan sonra yapılacak değerlendirme sonucuna göre karar verilmesi gerekir.
O halde, fer’i müdahil Kurum ile dava dışı üçüncü şahıslar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm sair hususlar incelenmeksizin bozulmalıdır.
SONUÇ: Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 03.02.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.