MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

- K A R A R -

Davacı vekili, müvekkili kooperatifin ....05.2010 tarihli genel kurul toplantısında mülkiyeti kooperatife ait bağımsız bölüm hisseleri üzerinde konut yapımı imkânsız hale geldiğinden bahisle bunların kooperatifte hisse sahibi olan üyelerine ferdileştirme yoluyla devirlerinin yapılmasına karar verildiğini, davalıya kooperatif üyesi olmadığı halde 396 ada ... parseldeki arsa niteliğindeki taşınmazın 165/2400 hissesini satıldığını, satış tarihinden sonra kooperatif yönetim kurulunun ....01.2011 tarihli kararı ile davalının üye olarak kaydedildiğini, .../04/2011 tarihli genel kurulda alınan karar ile satılan arsaların tapuda gösterilen belediye rayiç değeri üzerinden kooperatifçe geri alınmasına karar verildiğini, bu kararın alınması için verilen önergede davalının da imzasının bulunduğunu ileri sürerek, usulsüz olarak alınan genel kurul kararına istinaden davalı adına oluşan taşınmaz tapu kaydının iptali ile alım satım tarihi itibariyle ödenen tapu alım bedeli ve tapu satış masraflarının güncellenerek davalı adına depo ettirilmesi suretiyle kooperatif adına tescilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma ve dosya kapsamına göre; genel kurulun üye olmayan kişilere satış yapılacağı yönünde bir kararının olmadığı, bu yönde genel kurul iradesinin açıkça karara bağlanması gerektiği, yönetim kurulunun genel kurul tarafından alınan bir karar olmadan davalıya satış yaptığı ve piyasa rayicinin çok altında bir bedelle yapılan satışın yönetim kurulu üyes..."ün dünürü olan davalıya yapılması karşısında davalının yok hükmündeki satışla ayni hak kazanamayacağı, tapudaki tescilin yolsuz olduğu, tarafların sebepsiz zenginleşme kuralı gereğince aldıklarını geri vermek zorunda oldukları gerekçesiyle davanın kabulü ile 396 ada ... parsel arsa vasıflı .../160 arsa paylı taşınmazın davalı adına olan kaydının iptali ile davacı adına kayıt ve tesciline, mahkeme veznesine depo edilen ....238,... TL"nin karar kesinleştiğinde davalıya ödenmesine karar verilmiştir.
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edenden alınmasına, kararın tebliğinden itibaren ... gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09.....2018 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
-MUHALEFET ŞERHİ-

Dava konusu uyuşmazlık, mülkiyeti davalıya ait bağımsız bölümün tapusunun iptali ile davacı kooperatif adına tescili istemine ilişkindir.
Dava dilekçesinde tapu iptali ve tescil isteminde bulunulan taşınmazın değeri ....000 TL olarak gösterilmiş ve dava açılırken de karar ve ilam harcının .../... ü olan nispi harç yatırılmıştır. Yargılama aşamasında mahkemece taşınmazın gerçek değerinin tespiti bakımından ....02.2014 tarihinde mahallinde keşif yapılmasına karar verilmiş, keşif sonucu düzenlen 02.05.2014 tarihli bilirkişi raporunda dava değeri 50.960,00 TL olarak belirlenmiştir. Mahkemece taşınmazın gerçek değerinin tespitine ilişkin keşif sonucu bilirkişi raporu alınmasına ve dava konusu taşınmazın değeri bilirkişi raporu ile belirlenmesine rağmen eksik nispi harcın tamamlanması yönünde herhangi bir işlem yapılmamış, yargılamaya devam edilmiş, nihai kararda dava konusu taşınmazın yargılama sırasında tespit edilen değeri olan 50.960,00 TL"nin binde 68,31 oranı üzerinden peşin alınan 222.75 TL harcın mahsubu ile bakiye ....258.32 TL karar ve ilam harcının davalıdan tahsili ile Hazineye irat kaydına karar verilmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, dava konusunun belirli bir değere ilişkin olması nedeniyle bir başka deyişle para veya para ile değerlendirilen bir şey ile ilgili bir dava olması nedeniyle 492 sayılı Harçlar Kanunu"nun ... sayılı tarifesi gereğince davanın nispi harca tabi olduğu uyuşmazlık konusu değildir.
Dairenin sayın çoğunluğunca, mahkemece verilen nihai kararda yargılama sırasında alınmayan eksik harcın kararla birlikte tamamlanmasını gözönünde bulundurularak kararın onanması yönünde görüş ve kanaate varılmıştır.
Bilindiği üzere harç, kamu hizmetlerinden yararlanan özel ve tüzel kişilerin özel menfaatlerine ilişkin olarak kamu hizmetlerinden yararlanmaları karşılığında yararlandıkların hizmetlerin maliyetine katlanmaları zorunluluğu olarak tanımlanmaktadır. (B, Pınar Yargı Harçları, ... 2009, sayfa ...-...) Yapılan ... ve hizmet amme hizmetinden daha çok kişilerin kişisel menfaatine ilişkin olduğundan yararlanılan hizmetin karşılığı olarak harcın Hazinece tahsili gerekmektedir. Nitekim 492 Sayılı Harçlar Kanunu"nun gerekçesinde "harç" tanım olarak "fertlerin özel menfaatlerine ilişkin olarak kamu kurumları ve hizmetlerinden yararlanmaları karşılığı yaptıkları ödeme olarak" belirtilmiş aynı tanım Anayasa Mahkemesi kararlarında da benimsenmiştir. (Anayasa Mahkemesi 31.03.1987 gün, 1986/... Esas, 1987/... Karar, ....02.1991 gün ve 1990/... Esas, 1991/... Karar, ....09.1995 gün, 1995/... Esas, -52 Karar)
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa"sının 73/... maddesinde ise "vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır" hükmünü içermektedir. Buna göre kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan hizmetlerin karşılığı olarak alınan harç yasaya dayalı olarak alınmalı ve yükümlüsü de kanunun amacına uygun olarak bu hizmetten yararlanan kişiler olmalıdır. Bu zorunluluk ... İçtihadı Birleştirme YİBK"nın 07.....1994 gün 1964/... Esas,-... Karar, ve Anayasa Mahkemesi"nin 31.03.1987 gün ve 1986/... Esas-1987/... Karar sayılı ilamlarında da gerekçe kısmında belirtilmiştir.
Anayasanın harç alınmasındaki kanunilik ilkesi gereğince Harçlar Kanunu"nun .... maddesinde alınacak harçlar arasında yargı harçları da sayılmıştır. Yargı harcı devletin mahkemeler aracılığıyla yaptığı hizmete bu hizmetten yararlananların sağladığı katkıdır. (Y.İ.B.K. ........1983 gün ve 1983/..., ... Karar) Yargı harçları başvurma harcı, celse harcı ile karar ve ilam harcıdır. Karar ve ilam harcı ise maktu veya nispi harç olmak üzere iki çeşit olup konusu para veya para ile değerlendirilebilen belirlir bir değere ilişkin davalarda Harçlar Kanunu"nun ... sayılı tarifesi gereğince nispi harç alınır. 492 sayılı Harçlar Kanunu"nun nispi harçlarda ödeme zamanı başlığını taşıyan .... maddesinin .... bendi nispi harçlarda ödeme zamanını düzenlemiş aynı maddenin a bendinde ise karar ve ilam harcının ödeme zamanı öngörülmüştür. Bu madde de aynen "karar ve ilam harçlarının .../..."ü peşin, geri kalanı kararın verilmesinden itibaren ... ay içinde ödenir" hükmü yeralmaktadır.
Harçlar Kanunu"nun .... maddesi ise; "Muhakeme sırasında tesbit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 409 uncu maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması, noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır. Yargı işlemlerinden alınacak harclar ödenmedikçe mütaakıp işlemler yapılmaz. Ancak ilgilisi tarafından ödenmiyen harcları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır." hükmü yeralmaktadır.
Nitekim aynı esas 492 sayılı Harçlar Kanunu"nun 32. maddesinde "Yargı işlemlerinden alıncak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz." tekrarlanmıştır. Bu maddenin Anayasa aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi"ne yapılan başvuru üzerine Anayasa Mahkemesi ....03.2010 günlü Resmi Gazete"de yayınlanan 2009/... Esas, 2010/... Karar sayılı kararının gerekçesinde "Yargılama sürecinde yasayla harca tabi kılınmış bir hizmetten yararlanmak isteyen ilgili (davacı veya davalı), genel kurallar uyarınca harcını ödeyerek bu hizmetten yararlanabilir. Dava açan veya yargılama sırasında harca tabi bir işlemin yapılmasını isteyen tarafın, harç ödemeden devam eden işlemlerin yapılmasını isteyerek bireysel bir menfaat elde etmesi, harçların konuluş amaçlarına aykırılık oluşturur. Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlerin yapılamayacağını belirten kural bireylerin özel menfaatleriyle ilgili olarak yargı hizmetlerinden yararlanmaları, bu
hizmetin karşılığı olan harcın ödenmesi koşuluna bağladığından bu kural Anayasa"nın 36. maddesindeki hak arama özgürlüğünü sınırlandıran bir kural değildir.
Bu nedenlerle, Yasa"nın emredici hükümleri gözetilerek yargılama sırasında taşınmazın mahkemece tespit edilen değeri dava dilekçesinde gösterilen değerden daha yüksek olduğundan tespit edilen değere göre Harçlar Kanunu"nun .... maddesi gereğince eksik nispi harcın tamamlanması aksi halde müteakip yargılama işlemlerine devam edilmeyerek dosyanın işlemden kaldırılması Harçlar Kanunu ... ve 32. maddesinde yasal zorunluluk olarak öngörüldüğünden davanın yasanın emredici hükümleri gözetilmeksizin yargılama devamla esastan karar verilmesi usul ve yasaya aykırılık nedeniyle bozma nedenidir. Nitekim gerek ... Hukuk Genel Kurulu, gerekse dairelerin yerleşik uygulamaları bu yöndedir. (Aynı yönde ... Hukuk Genel Kurulu, 04.....2013 gün, 2013/...-445 Esas, 2013/1625 Karar, ........2017 gün, 2017/...-1974 Esas, 2017/1735 Karar, 06.06.2018 tarih, 2017/...-1984 Esas, 2018/1172 Karar, ... .... Hukuk Dairesi ....04.2016 tarih, 2016/774 Esas, 2016/7461 Karar, ... .... Hukuk Dairesi 09.....2018 gün, 2016/1183, 2018/4595 Karar)
Yukarıda ayrıntıların açıklandığı üzere yargı hizmetinden yararlanan öncelikle dava açan davacıdır. Davacı yargılama sırasında tespit edilen değere göre eksik yatırdığı karar ve ilam harcından sorumludur. Eksik harç ikmal edilmeden müteakip yargılama işlemlerine devam edilerek dosyanın esasının sonuçlandırılması yasanın emredici hükümlerine aykırıdır.
Somut uyuşmazlıkta harcın yükümlüsü davacı olmasına karşılık ilamda bakiye karar ve ilam harcının davalıdan alınmasına karar verilmesi suretiyle Anayasa ve yasa ile belirlenen ""harçların kanuniliği ilkesi"" ihlal edilerek davacının başlangıçta yatırması gereken harçtan davalının sorumlu tutulması suretiyle harcın hem ödeme zamanın hem de yükümlüsünün değiştirilerek, yasa koyucunun amacına aykırı şekilde yargı hizmetinden harç ödenmeden yararlanma olanağının tanınmış olmasına göre, davanın esası hakkında hüküm verilemeyeceği gözetilerek, öncelikle diğer yönleri incelenmeksizin mahkeme kararının 492 sayılı Harçlar Kanunu"nun ... ve 32. maddesi gereğince işlem yapılmak, harç ikmal edildiği taktirde davaya devam ederek işin esası hakkında karar verilmek, harç tamamlanmadığı taktirde ise dosyanın 6100 sayılı HMK"nın 150. maddesi gereğince işlemden kaldırılmasına ve yasal süresi içerisinde harcı yatırılmak suretiyle yenilenmediği taktirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekirken, yasanın emredici hükümlerine aykırı davranılarak davanın esasının sonuçlandırılması usul ve yasaya aykırı olduğundan, bozulması gerekirken onanmasına ilişkin çoğunluk görüşüne katılmıyorum.