Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2021/10264 Esas 2022/1913 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davalardan dolayı yapılan yargılama sonunda: Asıl ve birleşen davaların kabulüne ilişkin verilen ilk derece mahkemesinin kararına karşı, taraf vekillerinin istinaf başvurusu üzerine Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi'nce istinaf isteminin kabulü ile HMK'nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca esas hakkında yeniden karar verilmesine dair yukarıda gün ve sayıları yazılı kararının Yargıtay'ca incelenmesi davalı idare vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
- K A R A R -
Dava ve birleştirilen davalar kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
İlk derece mahkemesince davanın kabulüne ilişkin olarak verilen karara karşı, taraf vekillerince yapılan istinaf başvurusunun Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi'nce kabulü ile HMK'nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca yeniden esas hakkında hüküm kurulmuş, karar, davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Dosyadaki delil ve belgelere göre davalı idare vekilinin sair temyiz itirazları yerinde değildir. Şöyle ki;
1) 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 16. maddesinde “Değer ölçüsüne göre harca tâbi işlemlerde (1) sayılı tarifede yazılı değerler esastır…” hükmüne yer verilmiştir.
6487 sayılı Yasa'nın 21. maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun başlığı ile birlikte değiştirilen geçici 6. maddesi uyarınca 04.11.1983 tarihinden sonraki döneme ilişkin kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davalar nispi harca tabi davalardandır.
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun “Harcı Ödenmeyen İşlemler" başlığını taşıyan 32. maddesinde ise "Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz. Ancak, ilgilisi tarafından ödenmeyen harçları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır." hükmüne yer verilmiştir.
Dolayısıyla harç alınması veya tamamlanması yanların isteğine bırakılmamış; değinilen yönün mahkemece kendiliğinden (re'sen) gözetilmesi hükme bağlanmış ve yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemlerin yapılamayacağı vurgulanmıştır.
Davacı taraf, 492 sayılı Kanun kapsamında kendisi harçtan muaf olmadığı gibi, işlemi de yargı harçlarından müstesna değildir.
Nitekim vurgulanan bu ilkeler, Hukuk Genel Kurulu'nun 12.10.2011 gün ve 2011/3-629 Esas - 2011/613 Karar ile 23.10.2013 gün ve 2013/7-31 Esas - 2013/1481 Karar sayılı ilâmlarında da benimsenmiştir.
Davacıların yargı harçlarını ödeme yükümü altında olduğu anlaşıldığına göre, 07.10.2019 tarihli dilekçesinde artırılan miktar üzerinden nispi tarifeye göre tamamlama harcı ödenmedikçe eldeki davaya devam etme olanağı bulunmamaktadır.
Davalı taraf harçtan muaf olsa dahi nispi peşin harç ve tamamlama harcının alınması gerekir.
Yapılan incelemede; artırılan miktar üzerinden harcın maktu yatırıldığı nispi tamamlama harcının ödenmediği, anlaşılmıştır.
Mahkemece, yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler ve ortaya konulan ilkeler gözardı edilerek artırılan dava değeri üzerinden nispi tamamlama harcı alınmadan, maktu yatırılan harca itibar etmek suretiyle yargılamaya devamla işin esası hakkında hüküm kurulmuştur.
Bu durumda mahkemece; yürürlükteki harçlar tarifesi uyarınca dava dilekçesinde belirtilen dava değeri üzerinden artırılan dava değeri üzerinden nispi tamamlama harcını ödemesi konusunda davacı vekiline usulünce süre verilip harcı ödenen miktar üzerinden hüküm kurulması gerekirken, maktu harçlandırılan talep artırım dilekçesine değer verilerek yazılı şekilde karar verilmesi,
2- Davacılardan ...’in usulüne uygun olarak verilmiş vekaletnamesinin ilgilisinden temin edilmesi, usulüne uygun olarak verilmiş vekaletname bulunmadığı taktirde bu davacı yönünden davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi
Doğru görülmemiştir.
Davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi'nin 2020/476 - 2021/1531 E/K sayılı hükmünün açıklanan nedenlerle HMK'nın 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine ve temyize başvurma harcının Hazineye irad kaydedilmesine, 10/02/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.