Danıştay 13. Daire 2016/504 Esas 2022/1653 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2016/504
Karar No : 2022/1653

DAVACI : ... Gıda Sanayi ve Turizm İşletmeciliği A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...
DAVALI : ... Bakanlığı
(... Kurumu)
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU:
1. Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinin başlığında yer alan "ve üretim yeri" ibaresi ile üçüncü fıkrası ve Geçici 5. maddesinin iptali,
2. İptali istenen Yönetmelik kurallarına dayalı olarak tesis edilen Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Alkollü İçkiler Piyasası Daire Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI:
Dava konusu Yönetmelik kuralları ve buna dayalı olarak tesis edilen bireysel idari işlemle tüm izin ve belgeleri usulüne uygun olarak alınarak faaliyetini sürdüren işletmenin faaliyetine son verileceği, “mikrobirahane” olarak nitelendirilen söz konusu işletmede bira üretimi ile tüketiminin aynı yerde gerçekleştirildiği, söz konusu işletmenin son yıllarda tüm dünyada yaygınlaşan işletme tipinin Türkiye'deki az sayıdaki örneğinden biri olduğu, İstanbul'da başka bir örneğinin olmadığı, dava konusu Yönetmelik kurallarıyla bu işletme tipinin faaliyetinin yasaklandığı, dava konusu Yönetmelik kurallarıyla konutların bulunduğu binalarda ve açık alkollü içki satışı yapılan yerlerde bira üretimi yapılamayacağının öngörüldüğü, bu şekilde belli bir işletme biçiminin yasaklanmasıyla Anayasa'nın 48. maddesinde teminat altına alınan çalışma ve sözleşme hürriyetinin ihlâl edildiği, önceden alınan izinlere dayanılarak yüksek maliyetlerle yatırımlar yapıldığı, dava konusu işlemlerle Anayasa'nın 35. maddesinde öngörülen mülkiyet hakkına hukuka aykırı bir şekilde müdahale edildiği, temel hak ve hürriyetlere yönelik sınırlandırmaların kanunla yapılması gerektiği, alkollü içkilerin üretimine ilişkin usul ve esasları düzenleyen 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu'nda bu yönde bir sınırlandırmaya yer verilmediği, bira üretiminin anılan Kanun hükümlerine göre serbest olduğu, bira üretimi konusunda kanun dışında bir idari düzenleme ile herhangi bir sınırlama getirilemeyeceğinden dava konusu sınırlandırmaların kanuni dayanağı, objektif gerekçesi ve maddi bir sebebi bulunmadığı, bira üretimi ve tüketimini birleştirerek tedarik zincirinin uzunluğunun tüm olumsuz sonuçlarını ortadan kaldıran mikrobirahanelerin konutlarla aynı binada olmasının güvenlik açısından hiçbir sakıncası bulunmadığı, bira tanklarının basınçlarının 1 bar civarında olduğu ve bu basınç düzeyinin musluktan akan suyun basıncından bile düşük olduğu, bu nedenle güvenlik standardının çok yüksek olduğu, pek çok Avrupa Birliği ülkesinde yaygın bir şekilde uygulandığı, bira üretim ve tüketiminin bir arada olmasının aynı zamanda nakliye ve ambalaj giderlerini de ortadan kaldırdığı, her yönüyle yararlı olan bu üretim sürecinin sona erdirilmesine yönelik dava konusu Yönetmelik kurallarında ve bireysel idari işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Dava konusu Yönetmelikte, alkol ve alkollü içkilerin üretimine yönelik düzenlemelerin yapıldığı, alkollü içki üretim tesislerinin taşıması gereken özelliklerin belirlendiği, halk sağlığı ile tüketici ve üretici menfaatlerini koruyacak önlemlerin alındığı, alkollü içki üretim tesislerinin, yerleşim yerleri ile iç içe bulunuyor olmasının üretim sürecinin izlenebilirliği ve tüketimin olası teşviki boyutuyla kamu güvenliği yönünden uygun görülmeyen bir durum olduğu, üretim sürecinin akabinde farklı bir mekanda da olsa aynı binada açık alkollü içki satışının yapılacak olmasının piyasa güvenliği yönünden uygun görülmediği, her ne kadar tesisin içerisinde üretim sürecinin son aşamasında şişeleme ve dolum ünitesi bulunacak olsa da vergisiz satışa konu olabilecek fiili durum yaratma riskinin söz konusu olduğu, mülkiyet hakkının kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla bazı özel sınırlama sebepleri getirilebileceği, bu düzenlemelerde sınırlama sebebi olarak kamu yararının esas alındığı, dava konusu işlemlerin çalışma ve sözleşme özgürlüğünün sınırlandırılmasına ilişkin bir yönü bulunmadığı, teşebbüs hürriyetinin sosyal amaçlara uygun kullanımının sağlandığı, devletin, gençlerin alkolün zararlı etkilerinden korunmasına ilişkin yükümlülüklerine uygun olarak dava konusu işlemlerin tesis edildiği, alkol piyasasının düzenlenmesindeki temel misyonun teşebbüs hürriyeti ve sosyal amaçlar arasında denge kurularak yerine getirildiği, bu kapsamda alkol piyasasına ilişkin tüm faaliyetleri düzenlemeye, gözetmeye ve denetlemeye yetkili kılınmış ve çerçevesi kanunla çizilmiş alanda düzenleme yetkisiyle donatılmış Tütün ve Alkol Pİyasası Düzenleme Kurumu'nun alkol piyasasının düzenlenmesiyle ilgili faaliyetlerini yerine getirmekte olduğu, kamu yararı ile ticari çıkarların her zaman birbiri ile paralel oluşmadığı, dava konusu işlemde olduğu gibi menfaatler çatışması yaşanabildiği, böyle bir durumda idarenin, ticari menfaatlere uygun olmasa da üstün olan kamu yararına uygun kararları almakla yükümlü olduğu, dava konusu düzenlemenin ölçülülük ilkesine uygun olduğu, Yönetmelik düzenlemelerinde ve bunların uygulanmasına yönelik bireysel idari işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ:
Dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI ... 'UN DÜŞÜNCESİ:
Dava; davacı şirket tarafından, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Alkollü İçkiler Piyasası Daire Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 6. maddesinin başlığında yer alan "ve üretim yeri" kısmı ve üçüncü fıkrası ile Geçici 5. maddesinin iptali istemi ile açılmıştır.

Anayasa'nın 58. maddesinin 2. fıkrasında, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alma görevi Devlete verilmiştir.
4733 sayılı Kanun'un 1. maddesinde, Kanun'un amacı; Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün yeniden yapılandırılması ile Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun kurulmasına, bu Kurumun görev ve yetkilerinin düzenlenmesine ve tütün ve tütün mamullerinin Türkiye'de üretimine, iç ve dış alım ve satımına ilişkin usul ve esasları düzenlemek olarak öngörülmüş; 2. maddesinde, bu Kanunla ve diğer kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu'nun kurulduğu belirtilmiş; 3. maddenin (d) fıkrasında, 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak; (e) fıkrasında, bu Kanun'un uygulanmasıyla ilgili sektörel düzenlemeleri yapmak; (k) fıkrasında, 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu ile Genel Müdürlüğe verilmiş olan görevleri yürütmek Kurul'un görev ve yetkiler arasında sayılmış; Kanun'un 9. maddesinin (B) fıkrasında, tütün ve tütün mamulleri ile alkol ve alkollü içkilerin iç ve dış ticareti, sigara fabrikalarının kurulmasının izin ve şartları, üretilecek tütün mamullerinin teknik özelliklerinin belirlenmesi, üretim şartını karşılamayan firma mamullerinin fiyatlandırılması, dağıtılması, satışı ve kontrolü ile bayilikler verilmesi ve 4250 sayılı Kanun ile bu Kanun'un uygulanmasıyla ilgili diğer usul ve esasların, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.
4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu'nun 1. maddesinde, her türlü ispirto ve ispirtolu içkilerin üretimi, iç ve dış alım ve satımı, dağıtımı ve fiyatlandırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla bu Yasa'nın hazırlandığı belirtildikten sonra, kamu kurum ve kuruluşlarına mer'i mevzuatla denetim, kontrol ve diğer hususlarda verilen yetkiler saklı kalmak kaydıyla, yukarıdaki faaliyetlere ilişkin iş ve işlemlerin Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütüleceği kurala bağlanmıştır.
Diğer taraftan, Kanun koyucu, davalı idareye, tütün mamulü ve alkollü içkinin tüketiminin arz ettiği kamusal duyarlılığı dikkate alarak 4733 sayılı Kanunu'nun 4/A maddesinin (f) bendinde yer aldığı üzere; "Tütün ve Alkol Kontrolü Daire Başkanlığı; Tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal veya tıbbi nitelikteki zararlı etkilerin önlenmesi amacıyla, Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesinin ve 7/11/1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanunun uygulamasına yönelik çalışmaların yapılması, tütün ve alkol tüketimini teşvik edecek faaliyetleri ve yasadışı ticareti önleyecek çalışmaların ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde yürütülmesi, 5179 sayılı Kanun hükümleri hariç olmak üzere tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler konusunda analizlerin yapılması veya yaptırılması ile insan sağlığına zarar verebilecek maddelerin belirlenmesini sağlamak." hükmü ile tütün ve tütün mamulleri, alkol ve alkollü içkiler alanında hiç bir şekilde kamunun zarar görmemesini sağlamak üzere ağır sorumluluk yükleyen görev ve yetkiler vermiştir.
Yukarıda belirtilen yasal düzenlemeler doğrultusunda, 26/09./2002 günlü ve 24888 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hazırlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu Yönetmeliğin amacı, alkol ve alkollü içkilerin üretimine yönelik düzenlemeleri yaparak, halk sağlığını, tüketici ve üretici menfaatlerini koruyacak önlemleri belirlemektir.
Davaya konu Yönetmeliğin "Ürünlerin tanımlanması ve üretim yeri" başlıklı 6. maddenin 3. fıkrasında; "Bira üretim tesisleri konutların bulunduğu binada veya açık alkollü içki satışı yapılan mekanlarla aynı binada bulunamaz." hükmü; Geçici 5. maddesinde ise; "Konutların bulunduğu binalarda veya açık alkollü içki satışı yapılan mekanlarla aynı binada bira üretimi yapan ve bu Yönetmeliğin yayım tarihinden önce Kurumdan Üretim İzin Belgesi almış bulunan firmalar bu maddenin yayımı tarihinden itibaren 2 yıl içinde tesislerini bu Yönetmeliğe uygun hale getirirler." hükmü ye almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu bireysel işleme konu tesisin, üretilen butik biranın aynı üretim yerinde tüketilebileceği ve son yıllarda tüm dünyada yaygınlaşan, adı Türkçe'ye mikrobirahanecilik olarak çevrilen bir işletme tipi ve dünya turizminde önemli yere sahip İstanbul'daki tek işletme olduğu, usulüne uygun olarak alınan ruhsatla faaliyetine devam ettiği ancak davalı idare tarafından, kanun koyucunun vermiş olduğu yetki çerçevesinde, kamu yararı kıstasları çerçevesinde davaya konu edilen Yönetmelikte değişikliğe gidildiği ve bu değişiklikten önce üretim izin belgesi almış olan firmaların, tesislerini ilgili değişikliğin yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde yönetmeliğe uygun hale getireceklerinin belirtildiği, davacı şirket tarafından, 16/12./2015 tarihli dilekçe ile, tesisin yönetmelik değişikliğine uygun hale getirilmesi amacıyla taşıma çalışması içinde olduğu ve taşınma süreci tamamlandığında bilgi verileceğinin belirtilmesi üzerine, davaya konu edilen ... tarih ve ... sayılı işlemle, tesisin 17.06.2016 tarihine kadar taşınması gerekeceği, aksi halde 4733 sayılı Kanun'un 8/6. maddesinde belirtilen; Yukarıda sayılan fiiller dışında, bu Kanun ile 4250 sayılı Kanuna veya bu kanunlara göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere ya da Kurumca verilen belgelerde yer alan şartlara uyulmadığının tespiti halinde, ilgili gerçek ve tüzel kişiler uyarılır ve aykırılığın giderilmesi için uygun bir süre verilir. Her işlem için verilecek süre Kurumca belirlenir. Verilen süre sonunda aykırılığın devam etmesi halinde veya aykırılığın giderilmesinin mümkün olmadığı hallerde süre verilmeksizin Kurumca verilen belgeler iptal edilir." hükmün uygulanacağının belirtildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu düzenlemenin, 4733 sayılı Kanun'un 3/d maddesinde belirtilen "kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önlemek" amacına ulaşabilmek için tesis edildiği açıktır.
Bu nedenle, kamusal yararın önceliği dikkate alındığında, yapılan düzenlemede hukuka aykırı bir husus görülmemiştir.
Diğer taraftan, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Alkollü İçkiler Piyasası Daire Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işlemi, davaya konu edilebilen idari işlemler niteliğinde değildir. İlgili şirketi uyarma niteliğine haiz bulunan söz konusu işlem, davacı şirketin hukuki menfaatini zedeler nitelikte bulunmadığından, idari yargıda dava konusu edilebilecek işlem niteliğinde görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Alkollü İçkiler Piyasası Daire Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işlemine yönelik kısmının incelenmeksizin reddi; Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 6. maddesinin başlığında yer alan "ve üretim yeri" kısmı ve üçüncü fıkrası ile Geçici 5. maddesinin iptali isteminin ise reddedilmesi gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
24/12/2017 tarih ve 30280 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 81. maddesinde, "Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatılmıştır. Kurum'un taraf olduğu davalar ve icra takiplerinde devir durumuna göre ilgili idare kendiliğinden taraf sıfatını kazanır." kuralı ile 78. maddesinde "Bu Kanun hükümleri çerçevesinde aşağıda belirtilen görevler Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütülür." kuralına yer verildiğinden, kapatılan Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'nun yerine Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın davalı sıfatıyla bakılan davada taraf olduğu, ancak 10/07/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın, Tarım ve Orman Bakanlığı adı altında yeniden yapılandırıldığı anlaşıldığından, mülga Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yerine Tarım ve Orman Bakanlığı'nın hasım mevkiinde olduğu görülerek esasın incelenmesine geçildi.

İNCELEME VE GEREKÇE:
Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinin başlığında yer alan "ve üretim yeri" ibaresi ile üçüncü fıkrası ve Geçici 5. maddesi yönünden:
4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un "Kurulun Çalışma Esasları, Görev ve Yetkileri" başlıklı 3. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde, "4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbî nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak" Kurul'un görev ve yetkileri arasında sayılmış; 4733 sayılı Kanun'a 5752 sayılı Kanun'un 2. maddesiyle 03/04/2008 tarihinde eklenen 4/A maddesinde, Kurum'un hizmet birimleri ile görev ve yetkileri belirlenmiş, Kurum'un hizmet birimlerinden Alkollü İçkiler Piyasası Daire Başkanlığı'nın görev ve yetkileri, "27/05/2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun hükümleri hariç olmak üzere, alkollü içkilerin iç ve dış ticareti, dağıtımı, depolanması, geri kazanımı; üretim tesislerinin kurulması, işletilmesi, proje tadilatı, kapatılması ve her türlü devir işlemleri ile 4250 sayılı Kanun'un uygulanmasına yönelik işlemlere ve tüm bu işlemlerin teknik kontrolüne ilişkin çalışmaları yürütmek" olarak belirtilmiştir.
5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun'un "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanun'un amacı, gıda güvenliğinin temini, her türlü gıda maddesinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin teknik ve hijyenik şekilde üretim, işleme, muhafaza, depolama, pazarlama ve halkın gereği gibi beslenmesini sağlamak, üretici ve tüketici menfaatleriyle halk sağlığını korumak üzere gıda maddelerinin üretiminde kullanılan her türlü ham, yarı mamul ve mamul gıda maddeleri ile gıda işlemeye yardımcı maddeler ile gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin güvenliğine ilişkin özelliklerinin tespit edilmesi, gıda maddeleri üreten ve satan işyerlerinin asgari teknik ve hijyenik şartlarının belirlenmesi, gıda maddeleri ile ilgili hizmetler ile denetimine dair usul ve esasları belirlemektir."; "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, "Bu kanun; gıda güvenliğinin teminine, her türlü gıda maddesinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin hijyenik ve uygun kalitede üretimine, tasnifine, işlenmesine, katkı ve gıda işlemeye yardımcı maddelere, ambalajlama, etiketleme, depolama, nakil, satış ve denetim usulleri ile yetki, görev ve sorumlulukları ile risk analizine, ihtiyati tedbirlere, gıda ile tüketici haklarının korunmasına, izlenebilirlik ve bildirimlere dair hususları kapsar. Bu konuda hüküm bulunmayan hâllerde genel hükümler uygulanır." kuralına yer verilmiştir. Anılan Kanun'un "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, "Gıda/Gıda maddesi; tütün ve sadece ilaç olarak kullanılanlar hariç olmak üzere; içkiler ve sakızlar ile hazırlama ve işleme gereği kullanılan maddeler dâhil, insanlar tarafından yenilen ve/veya içilen ham, yarı mamul veya mamul her türlü madde" olarak tanımlanmaktadır.
5179 sayılı Kanun, 13/06/2010 tarih ve 27610 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun 47. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanunun amacı, gıda ve yem güvenilirliğini, halk sağlığı, bitki ve hayvan sağlığı ile hayvan ıslahı ve refahını, tüketici menfaatleri ile çevrenin korunması da dikkate alınarak korumak ve sağlamaktır." kuralına yer verilmiş; "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, bu Kanun'un gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ile yemlerin üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamalarını, bu konulara ilişkin resmî kontrolleri ve yaptırımları kapsayacağı belirtilmiş; "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, "Gıda: Doğrudan insan tüketimine sunulmayan canlı hayvanlar, yem, hasat edilmemiş bitkiler, tedavi amaçlı kullanılan tıbbî ürünler, kozmetikler, tütün ve tütün mamulleri, narkotik veya psikotropik maddeler ile kalıntı ve bulaşanlar hariç, insanlar tarafından yenilen, içilen veya yenilmesi, içilmesi beklenen işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş her türlü madde veya ürün, içki, sakız ile gıdanın üretimi, hazırlanması veya muameleye tâbi tutulması sırasında kullanılan su veya herhangi bir madde" olarak tanımlanmış, 23. maddesinde de, Bakanlığın, gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerle ilgili asgarî teknik ve hijyen kriterleri, bitki koruma ürünü ve veteriner ilaç kalıntıları, katkı maddeleri, bulaşanları, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz metotlarını belirleyen gıda kodeksini hazırlayacağı ve yayımlayacağı kurala bağlanmıştır.
Dosya incelendiğinde, Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin yalnızca davalı Kurum tarafından hazırlanarak çıkartıldığı, anılan Yönetmelikte yapılan davaya konu değişikliklerin de yine davalı Kurum tarafından yapıldığı, alkol ve alkollü içkilerin iç ve dış ticaretine ilişkin düzenleme yapılırken "piyasa güvenliği" hususunun göz önünde bulundurulduğu, ancak konunun ayrıca "gıda güvenliği" yönünün de bulunduğu, bu nedenle, her ne kadar Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'nun 4733 sayılı Kanun ile serbest rekabete açılan alkol sektörünü düzenleme, denetleme, gözetme ve izin verme konusunda yetkili olduğu açık ise de, 5996 sayılı Kanun'da "içki" gıda tanımı içerisinde yer aldığından, uyuşmazlığın 5996 sayılı Kanun çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
5996 sayılı Kanun'un 1. maddesinde, Kanun'un amacının, gıda güvenliğini korumak ve sağlamak olduğu, 2. maddesinde, bu Kanun'un, gıda, gıda ile temas eden madde ve malzemenin üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamalarını, bu konulara ilişkin resmî kontrolleri ve yaptırımları kapsadığı belirtilmiş, 3. maddesinde "içki" gıda maddesi olarak tanımlanmış, 23. maddesinde de, Bakanlığın, gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerle ilgili asgari teknik ve hijyen kriterleri, bitki koruma ürünü ve veteriner ilaç kalıntıları, katkı maddeleri, bulaşanları, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz metotlarını belirleyen gıda kodeksini hazırlayacağı ve yayımlayacağı kurala bağlanmıştır.
Bu bağlamda, 5996 sayılı Kanun'da, gıda maddesi olarak tanımlanan içkileri de kapsayan ve aynı zamanda gıda güvenliği, üretim, alkollü içki tesislerinin teknik şartları ve denetlenmeleri, alkollü içkilerin iç ve dış ticareti gibi konularda kurallar getirilerek düzenleme yapma yetkisi Tarım ve Orman Bakanlığı'na verilmiştir.
Gıda ile temas eden tüm madde ve malzemeler konusunda Tarım ve Orman Bakanlığı'nın genel düzenleme yapma yetkisi dikkate alındığında, alkollü içkilerin iç ve dış ticaretine ilişkin dava konusu düzenlemelerin Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu ile Tarım ve Orman Bakanlığı'nca müştereken yapılması gerekmekteyken, anılan yetkinin yalnızca Kurul tarafından kullanılmasında hukukî isabet görülmemiştir.
Nitekim, alkollü içki sektörüne yönelik benzer konularda yapılan düzenlemelerin Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu ile Tarım ve Orman Bakanlığı'nca müştereken yapılması gerektiği hususu, Danıştay İdarî Dava Daireleri Kurulu'nca verilen çeşitli tarihli kararlar ile de istikrar kazanmıştır.
Bu itibarla, dava konusu düzenlemelerin Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu ile Tarım ve Orman Bakanlığı'nca müştereken hazırlanması gerekirken, anılan yetkinin yalnızca Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından kullanılmasında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Alkollü İçkiler Piyasası Daire Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işlemi yönünden:
Davacıya ait alkollü içki üretim tesisinin açık alkollü içki satış belgesini haiz işletme ile aynı binada bulunmasından dolayı başka bir yere taşınmasına dair ... tarih ve ... sayılı işlem, hukuka aykırı görülerek iptal edilen Yönetmelik kurallarına dayanılarak tesis edildiğinden, dava konusu ... tarih ve ... sayılı işlemde de hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinin başlığında yer alan "ve üretim yeri" ibaresi ile üçüncü fıkrası ve Geçici 5. maddesinin İPTALİNE,
2. Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Alkollü İçkiler Piyasası Daire Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işleminin İPTALİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdarî Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 14/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.