MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

Davacılar, murisinin iş kazası sonucu ölümünden doğan maddi ve manevi tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.
K A R A R
Dava, iş kazası sonucu vefat eden sigortalının hak sahiplerinin maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, Maddi tazminat davasının kısmen kabulü ile , 27.503,64 TL tazminatın olay tarihi olan 14/06/2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ... "a verilmesine, Diğer davacıların maddi tazminat taleplerinin reddine, Manevi tazminat davasının kısmen kabulü ile, davacı ... yönünden 15.000 TL , diğer davacılar yönünden ayrı ayrı 5.000 TL manevi tazminatın davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacılara verilmesine karar verilmiştir.
4857 sayılı Kanun"un 2.maddesine göre bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.
İş Kanunu"nun 2.maddesinin 7.fıkrasına göre bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.
5510 sayılı Kanun"un 12/6.maddesi ile de asıl işveren, bu Kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumlu tutulmuştur.
4857 sayılı Kanun"un 2/7.maddesi ile işçilerin İş Kanunu"ndan, sözleşmeden ve toplu iş sözleşmesinden doğan hakları, 5510 sayılı Kanun"un 12/6.maddesi ile de Kurumun alacakları ve işçinin sosyal güvenlik hakkı daha geniş koruma-güvence altına alınmak istenmiştir. Aksi halde, 4857 veya 5510 sayılı Kanun"dan kaynaklanan yükümlülüklerinden kaçmak isteyen işverenlerin işin bölüm veya eklentilerini muvazaalı bir biçimde başka kişilere vermek suretiyle yükümlülüklerinden kaçması mümkün olurdu.
Asıl işveren ile alt işverenin birlikte sorumluluğu "müteselsil sorumluluktur". Asıl işveren, doğrudan bir hizmet sözleşmesi bulunmamakla birlikte İş Kanunu"nun 2.maddesinin 6.fıkrası gereğince alt işverenin işçilerinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle uğrayacakları maddi ve manevi zarardan alt işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur. Bu nedenle meslek hastalığına veya iş kazasına uğrayan alt işverenin işçisi veya ölümü halinde mirasçıları tazminat davasını müteselsil sorumlu olan asıl işveren ve alt işverene karşı birlikte açabilecekleri gibi yalnızca asıl işverene veya alt işverene karşı da açabilirler.
Alt işverenden söz edebilmek ve asıl işvereni, aracının borçlarından sorumlu tutabilmek için bir takım zorunlu unsurlar bulunmaktadır.
a) İşyerinde işçi çalıştıran bir asıl işveren bulunmalıdır. Sigortalı çalıştırmayan “işveren” sıfatını kazanamayacağı için, bu durumdaki kişilerden iş alanlar da aracı sayılmayacak ve anılan madde kapsamında dayanışmalı sorumluluk doğmayacaktır.
b) Bir başka işveren, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde iş almalı ve sigortalı çalıştırmalıdır.
c) İşverenlik sıfatını, alınan işte ve o iş nedeniyle sigortalı çalıştırılması sonucunda kazanmış olması aranacaktır. Bu kişinin diğer bir takım işyerlerinde çalıştırdığı sigortalılar nedeniyle kazandığı işverenlik sıfatının sonuca etkisi bulunmamaktadır.
d) İşverenden alınan iş, işverenin sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir işyeri olarak değerlendirilebilecek nitelikte olmamalıdır, aksi halde iş alan kimse aracı değil, bağımsız işveren niteliğinde bulunacaktır.
e) İşin bütünü başka bir işverene bırakıldığında, iş anahtar teslimi verildiğinde veya işveren kendi iştigal konusu olmayan bir işi kendisi sigortalı çalıştırmaksızın bölerek ihale suretiyle farklı kişilere vermişse, iş sahibi (ihale makamı) Yasanın tanımladığı anlamda asıl işveren olmayacağından, bir alt-üst işveren ilişkisi bulunmayacaktır.
f) Alt işverenin aldığı iş, işverenin asıl işinin bölüm ve eklentilerindeki işin bir kesimi yada yardımcı işler kapsamında bulunmalıdır. Asıl işverenden alınan iş, onun sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir nitelik taşımaktaysa, işi alan kimse alt işveren değil, bağımsız işveren sayılacaktır. Bu noktada belirleyici yön; yapılan işin, diğerinin bütünleyici, yardımcı parçası olup olmadığıdır. İş yerindeki üretimle ilgili olmayan ve asıl işin tamamlayıcısı niteliğinde bulunmayan bir işin üstlenilmesi halinde, alt işverenden söz etme olanağı kalmayacak, ortada iki bağımsız işveren bulunacaktır. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 24.05.1995 gün ve 1995/9-273-548 sayılı kararı da aynı yöndedir.)
Somut olayda, davacının işvereninin ... Yatırım İnş. Mal. Petrol Mad. Nak. Müh. Mim. Tem. Gıda Taah. San. Tic. Ltd. Şti. olduğu, diğer davalı ..."in de bu şirket sigortalısı mühendis olduğu, SGK müfettiş raporunda davalı ..."in asıl işi dışında adına düzenlenen araç görev formu ile 01.01.2011 tarihli motorlu taşıt kiralama sözleşmesi ile bir yıllığına kiralanan ... plakalı kamyonet ile gözüne çapak kaçan bir diğer sigortalıyı hastaneye götürmekle görevlendirildiği, akabinde akabinde telefonla ... otogarına gelen biri davacılar murisi olmak üzere iki diğer sigortalıyı aynı araçla iş yerine getirmesi için talimatlandırıldığı, davalı ..."in yönetimindeki araçla seyir alinde iken virajı döndükten sonra karşı istikametten gelen tırla çarpışması sonucu trafik kazasının gerçekleştiği, olayın iş kazası olduğunun belirtildiği, dosyada davalı ...Ş. ile davacılar murisinin işvereni arasında asıl-alt işveren ilişkisi olduğuna dair bilgi ya da belge bulunmadığı, kazaya karışan araca ilişkin kiralama sözleşmesinin dosya arasına alınmadığı, şu halde ... Yatırım İnş. Mal. Petrol Mad. Nak. Müh. Mim. Tem. Gıda Taah. San. Tic. Ltd. Şti. ile davalı ...Ş. arasındaki ilişkinin tereddütsüz biçimde ortaya konulamadığı anlaşılmaktadır.
Yapılacak iş, davalı ...Ş. ile ... Yatırım İnş. Mal. Petrol Mad. Nak. Müh. Mim. Tem. Gıda Taah. San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin araştırılarak, şirket ana sözleşmelerinin, kaza sırasında yapılan işe dair her iki şirketin diğer bütün şirketlerle sözleşmelerinin ve SGK müfettiş raporunda belirtilen ... plakalı araca ait 01.01.2011 tarihli motorlu taşıt kiralama sözleşmesinin getirtilip gerektiğinde kaza sırasında yapılan işte çalışan sigortalıların bu kapsamda dinlenerek ortaya konulması ve çıkacak sonuca göre davalı ...nin işveren niteliğinin olduğu saptanırsa bu sonuca göre dosyadaki diğer bilgi ve belgeler de değerlendirilerek karar vermek; işveren niteliğinin olmadığı saptanırsa davacılar murisinin işvereni aleyhine dava açılmadığından bir diğer deyişle davacılar murisi ile davalılar arasında işçi-işveren ilişkisi bulunmadığından dava dilekçesinin görevsizlik nedeniyle reddine karar vermektir.
O halde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul olunmalı ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde taraflara iadesine, 16/10/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.