Danıştay 8. Daire 2021/2472 Esas 2022/2750 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/2472
Karar No : 2022/2750


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … İnş. Taah. Mer. Müh. Tur. Otom. Akary. Nakl. Gıda Teks. Day. Tük. Mal. İml. İth. İhr. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin, … ilinde bulunan ER:… sayılı maden sahasının ihalesi öncesinde yatırılan 10.962,00 TL ruhsat taban bedelinin, ihalenin üzerinde kalmadığından bahisle iadesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin … Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu talep bakımından, ne 3213 sayılı Maden Kanunu'nda ne de Maden Sahaları İhale Yönetmeliğinde herhangi bir düzenlemenin mevcut olmadığı; kaldı ki, Maden Sahaları İhale Yönetmeliğinin "İhaleye müracaat" başlıklı 6. maddesinin 4. fıkrasında, ihaleye müracaat aşamasında bulunması zorunlu olan bilgi ve belgelerin iade edilmeyeceğinin belirtildiği (anılan belgeler arasında işletme ruhsat taban bedelinin ödendiğine dair makbuzun da yer aldığı) göz önüne alındığında; davacı şirketin, ER:… sayılı maden sahası için 01.11.2017 tarihinde ödemiş olduğu 10.962,00-TL bedelli ruhsat taban bedelinin iadesi istemiyle yapmış olduğu başvurunun reddine dair … Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı dava konusu işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince … tarih E:… K:… sayılı karar ile; istinaf başvurusuna konu kararının hukuka ve usule aykırı olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülerek işin esası incelenmiş ve davacı şirketin anılan maden sahası için ihaleye müracaat ettiği ancak ihalenin bir başka şirket üzerinde kaldığı, davacı şirket tarafından yatırılan ruhsat taban bedelinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun, davalı idarece 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 30. maddesinin 1. fıkrası ve Maden Sahaları İhale Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yapılan ihalelere katılmak için yatırılan işletme ruhsat taban bedelinin geri ödenmesinin söz konusu olmadığı gerekçesiyle reddedildiği anlaşılmakta ise de; ilgili mevzuat hükümlerinde ihalenin kazanılamaması durumunda ihale iştirakçisine ruhsat taban bedelinin geri verilmeyeceği hususunda bir düzenlemenin yer almadığı, aksine Yönetmeliğin 23. maddesinin 2. fıkrasında, ihalenin iptal edilmesi durumunda müracaatcılara yatırılan işletme ruhsat taban bedeli ve teminatların iade edileceği kuralına yer verildiği hususu göz önüne alındığında, ihalenin iptal edilmesi durumunda bile müracaatçılara ruhsat taban bedelinin ödenmesi gerektiği şeklindeki düzenleme mevcut iken ihaleyi alamamış durumda bulunan müracaatçılara da bu bedelin ödenmesi gerektiğinde kuşku bulunmamakta olup, bu kapsamda davacı şirketin de ihaleyi alamadığı dikkate alındığında, bu bedelin davacıya iade edilmesi gerekmekte olup, aksi yöndeki davalı idare işleminde hukuka uygunluk, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmadığı belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline kesin olarak karar verilmiştir.
… Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:… K:… Temyiz No:… sayılı kararı ile maden sahasının ihalesi öncesinde yatırılan 10.962,00 TL değerindeki ruhsat taban bedelinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin uyuşmazlığın temyiz kanun yolu incelemesine açık olmayan kararlardan olduğundan temyiz isteminin reddine karar verilmiştir.
Davalı idarece dava konusunun maden mevzuatına ilişkin olması nedeniyle Bölge kararı ile temyiz kanun yolunun kapatılamayacağı ileri sürülerek karar temyiz edilmiştir.
Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 06/10/2020 tarih ve E:2020/6034 K:2020/4033 sayılı kararı ile dava konusu uyuşmazlığın 2577 sayılı Kanunun 46. maddesinde temyiz kanun yoluna gidilebilecek konular arasında yer aldığı, madde de sayılan konuların birbirinden bağımsız olduğu gerekçesiyle temyiz isteminin incelenmeksizin reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesince verilen kararının bozulmasına karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, usule ilişkin olarak davanın süresinde açılmadığı, esasa ilişkin olarak ise, mevzuatta işletme ruhsat taban bedelinin iade edilmeyeceği hallerin düzenlendiği, anılan düzenlemelerin incelemesinden kanun koyucunun sadece idareden kaynaklı nedenlerin bulunması hallerinde iade edileceğinin yönünde bir irade ortaya koyduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, … ilinde bulunan ER:… sayılı maden sahası için yapılan 02/11/2017 tarihli ihaleye katılabilmek için 01/11/2017 tarihinde yatırılan 10.962,00 TL işletme ruhsat taban bedelinin, 14/03/2018 tarihli dilekçe ile ruhsatın ihalesinin üzerinde kalmadığından yatırılan bedelin iade edilmesi istemiyle davalı idareye başvurulmuştur. Talebin … Bakanlığı'nın … tarihli … sayılı işlemi ile ihalelere katılmak için yatırılan işletme ruhsat taban bedelinin geri ödenmesinin söz konusu olmadığının belirtilerek reddedilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Ruhsat bedeli, cezalar ve diğer yaptırımlar" başlıklı 13. maddesinin 4. fıkrasının dava konusu işlem tarihindeki halinde "Ruhsat birleştirme, izin alanı değişikliği, ihale, küçük alanların ihalesi, devir talepleri, işletme ruhsatı ve süre uzatımı taleplerinde işletme ruhsat taban bedelinin genel bütçeye yatırıldığına dair belge ve 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi kapsamında vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge ile müracaat edilir. I. Grup (a) bendi madenlerde ise büyükşehir belediyesi dışındaki illerde il özel idaresi hesabına gelir kaydedilmek üzere yatırıldığına dair belge ve 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi kapsamında vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge ile müracaat edilir." hükmü, 28.02.2019 tarihli 7164 sayılı Kanunun 13. maddesi ile değişikliğe uğrayan 4. fıkra "I. Grup (a) bendi maden ruhsatları hariç diğer grup madenlerde ruhsat birleştirme, izin alanı değişikliği, ihale, küçük alanların ihalesi, rödövans ve devir talepleri, 16 ncı maddenin onbirinci fıkrası gereğince yapılan talepler, işletme ruhsatı ve süre uzatımı taleplerinde işletme ruhsat taban bedelinin Genel Müdürlüğün bütçesine gelir kaydedilmek üzere Genel Müdürlüğün muhasebe birimi hesabına yatırılması(....) halinde müracaat edilir. I. Grup (a) bendi madenlerde ise işletme ruhsat taban bedelinin büyükşehir belediyesi olan illerde yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, diğer illerde ise il özel idaresi hesabına gelir kaydedilmek üzere yatırıldığına dair belge ile müracaat edilir. Aksi takdirde bu fıkra kapsamındaki müracaatlar ruhsat taban bedelleri iade edilmeksizin reddedilir." halini almıştır.
Maden Kanunu'nun "İhale" başlıklı 30. maddesinde ;"(1) Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlar ile II. Grup (b) bendi ve IV. Grup madenler dışındaki yeni alanlar ihale yolu ile ruhsatlandırılır. İhale ilanı Resmî Gazete’de yayımlanır.
(2) İhale bedeli işletme ruhsat taban bedelinden az olamaz.
(...)
(7) Sahaların ihalesinden elde edilen gelirler genel bütçeye gelir kaydedilir. Bu Kanun kapsamındaki iş ve işlemler için ihtiyaç duyulan ödenekler Genel Müdürlük bütçesinde öngörülür... " hükmüne yer verilmiştir.
Maden Sahaları İhale Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (n) bendinde, '' İşletme ruhsat taban bedeli: Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen ve ihaleye katılmak amacı ile müracaatçı veya talep eden tarafından yatırılması gereken bedeli...ifade ettiği, "İhaleye müracaat" başlıklı 6.maddesinin 2. fıkrasının 7 numaralı alt bendinde; "İşletme ruhsat taban bedelinin ödendiğini gösterir makbuzun" ihaleye müracaat aşaması esnasında mevcut olmasının zorunlu olduğu, aynı maddenin 4. fıkrasında; "Müracaatçının bu maddenin ikinci fıkrasındaki bilgi ve belgeleri her bir teklif için ayrı ayrı olarak vermek zorunda olduğu, bu belge ve bilgilerin iade edilmeyeceği ve başka bir müracaat için kullanılamayacağı" düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Maden Sahaları İhale Yönetmeliği'nde İşletme ruhsat taban bedeli, "Kanunun 13. maddesinde belirtilen ve ihaleye katılmak amacıyla müracaatçı veya talep eden tarafından yatırılması gereken bedel" olarak tanımlanmıştır.
Amasya ilindeki ER:… sayılı II. grup maden sahası davalı idarece ihale yöntemi ile ruhsatlandırılmıştır. Ruhsat dava dışı üçüncü kişi uhdesinde kalmıştır. Bu nedenle davacı tarafından ihaleye katılabilmek için ihale öncesinde ödenen işletme ruhsat taban bedelinin iade edilmesi istenilmiştir.
Maden Kanununun 13. maddesinin 4. fıkrasında, ihale, küçük alanların ihalesi, işletme ruhsatı... taleplerinde işletme ruhsat taban bedelinin genel bütçeye yatırıldığına dair belge ... ile müracaat edileceğinin hüküm altına alındığı; yine aynı şekilde Maden Kanununun ihale ile verilecek ruhsatlar ile ilgili düzenleme içeren 30. maddesinin 7. fıkrasında da sahaların ihalesinden elde edilen gelirlerin genel bütçeye gelir olarak kaydedileceğinin düzenlendiği görülmüştür.
Mevzuatta yapılan incelemede, ihaleye katılmamak, yönetmeliğe aykırı başvuru yapılması veya ihaleyi kazanan isteklinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi ya da ruhsat talebinden vazgeçmesi ile ihalenin idarece resen iptali halleriyle sınırlı olarak ruhsat taban bedelinin iade edilemeyeceğinin açıkça düzenlendiği görülmüştür.
Maden Sahaları İhale Şartnamesi'nin 3. maddesinde ise, Genel Müdürlükçe gerekli hallerde ihalenin iptal edilebileceği, bu halde işletme ruhsat taban bedelinin iade edileceği düzenlenmiştir.
Maden Kanunun 13. maddesinin 4. fıkrası uyarınca ihaleye katılabilmek için "işletme ruhsat taban bedelinin Genel Müdürlüğün bütçesine gelir kaydedilmek üzere Genel Müdürlüğün muhasebe hesabına yatırılması" gerektiği yönündeki koşul ile yine Maden Kanunu'nun 30. maddesinde "sahaların ihale edilmesinden elde edilen gelirlerin genel bütçeye gelir olarak kaydedileceği" şeklindeki açık hükme rağmen, işletme ruhsat taban bedelinin iade edilmemesi konusunda mevzuatta hüküm bulunmadığı gerekçesiyle anılan bedelin davacıya iade edilmesi yönündeki temyize konu Mahkeme kararı gerekçesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.
Bu itibarla, davanın reddine yönündeki karara yönelik istinaf isteminin kabulüne ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 15/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.