Danıştay 13. Daire 2022/1821 Esas 2022/1701 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1821
Karar No:2022/1701

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... İnşaat Mühendislik Hayvancılık Turizm Nakliye Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, önceki mülkiyeti davalı idareye ait olan, Çanakkale ili, Çan ilçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın, davacı şirkete satışına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çan Belediye Encümeni kararının iptali ile ayıplı taşınmazın satışına ilişkin işlemin geri alınmasına ve söz konusu işlem sebebiyle uğranıldığı iddia edilen zararların tazminine yönelik 21/09/2018 tarihli başvurusunun reddine ilişkin bila tarih ve sayılı işlemin iptali ve uğranıldığı iddia edilen 1.472.726,66-TL maddi ve 300.000,00-TL manevi zararın, zarar doğum tarihinden itibaren işleyecek en yüksek ticari faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararda; bakılan davanın, Çan Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararının iptali ile işlem sebebiyle uğranılan zararların tazmini istemiyle açıldığı, davacı tarafından işlem sebebiyle oluştuğu iddia edilen zararların tazmini maksadıyla yapılan ilk başvurunun tarihi olan 17/05/2018 tarihinin zararın öğrenildiği tarih olarak kabulü gerektiği, bu tarihinden itibaren ya 11. madde kapsamında bir başvuru yapılması ya da altmış günlük dava açma süresi içerisinde iptal ve tam yargı davası açılması gerektiği hâlde, süresi içerisinde başvuru yapılmadığı gibi dava da açılmadığı, 16/07/2018 tarihinde son bulan dava açma süresini ihya etmeyen 21/09/2018 tarihli başvurunun reddi üzerine 20/12/2018 tarihinde açılan davanın süresinde olmadığı, süre aşımı bulunması sebebiyle, işin esasının incelenmesine ise hukûken imkân bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle süre aşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davaya konu taşınmaz "Resmi Hizmet Alanı" statüsünde iken 03/11/2015 tarihli imar planı değişikliği ile "konut" alanına dönüştürüldüğü, davalı idarece gerçekleştirilen ihale sonucu 03/05/2016 tarihinde 600.000,00-TL bedelle kendilerine satışının yapıldığı, 02/08/2016 tarihinde yapı ruhsatı alınarak konut inşaatına başlanıldığı ancak, 10/08/2016 tarihinde imar planının yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği, 23/09/2016 tarihinde Yapı Tatil Zaptı ile inşaatın durdurulduğu, davalı idarece kendilerine satılan malın ayıplı olduğunun anlaşıldığı, bunun üzerine ilk kez 17/05/2018 tarihli ihtarname ile davalı idareden uğranılan zararların tazmininin talep edildiği, bu talebin 25/05/2018'de reddedildiği, bunun üzerine 21/09/2018 tarihli dilekçe ile taşınmazın geri alınması ve uğranılan zararın tazmininin talep edildiği, bu talebin de 18/10/2018 tarihinde reddi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı, encümen kararının geri alınmasının değil, taşınmazın davalı idare tarafından geri alınmasının talep edildiği, başvurunun 2577 sayılı Kanun'un 10. maddesi kapsamında ele alınması gerektiği, 11. madde kapsamında değerlendirilmemesi gerektiği, davanın süre aşımı yönünden reddedilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ... 'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinin 3. fıkrasının (a) bendinde, dava dilekçelerinin görev ve yetki yönünden ilk incelemeye tâbi tutulacağı; 15. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde ise, adlî yargının görevli olduğu konularda açılan davaların reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
İdarî yargı mercilerinde yargısal denetimi yapılarak çözümlenecek uyuşmazlıklarda, öncelikle davaya konu işlemin idarî bir işlem olup olmadığı hususunun, başka bir anlatımla idare hukuku kurallarına göre tesis edilen, kamu gücüne dayanılarak diğer tarafın rızasını aramaya gerek olmaksızın hukukî durumda tek yanlı irade açıklamasıyla değişiklik meydana getiren bir işlem olup olmadığının ortaya konulması gerekmektedir. İdarî makamlar tarafından tesis edilmiş olsa bile, özel hukuk hükümlerine tâbi olan işlem ve sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde adlî yargı mercileri görevlidir.
İhale mevzuatının uygulanması kapsamında idarece tesis edilen işlemlerden "ihale süreci"ne ilişkin olanlar, kesin ve icraî olmaları şartıyla, "idarî işlem" olarak nitelendirilebilecek ve iptal davasına konu edilebilecek işlemlerdir. İhale sözleşmesinin imzalanmasından sonra kamu gücü kullanılmak suretiyle değil, sözleşmenin tanıdığı yetkilere dayanılarak özel hukuk kurallarına göre tesis edilen işlemler ise, idarî işlem olarak nitelendirilemeyecek ve iptal davasına konu edilemeyecek işlemler olup bu işlemler, adlî yargıda dava konusu edilebilecektir.
Dava dosyasının incelenmesinden, önceki mülkiyeti davalı idareye ait olan, Çanakkale ili, Çan ilçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın "Resmi Hizmet Alanı" statüsünde iken 03/11/2015 tarihli imar planı değişikliği ile "konut" alanına dönüştürüldüğü, ... tarih ve ... sayılı Çan Belediye Encümeni kararıyla davacı şirkete satışına karar verildiği, 02/08/2016 tarihinde yapı ruhsatı alınarak konut inşaatına başlanıldığı ancak, 10/08/2016 tarihinde imar planının yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği ve sonrasında imar planının iptal edildiği, davacı şirket tarafından 17/05/2018 tarihinde ... Noterliği'nin ... yevmiye numaralı ihtarnamesiyle davalı idareye başvuruda bulunularak imar planı değişikliklerine ilişkin sürdürülen yargısal süreç sonucunda ayıplı mal statüsünde olduğu anlaşılan taşınmaz sebebiyle oluştuğu iddia edilen zararların tazminine karar verilmesinin istenildiği, ... Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye numaralı ihtarnamesiyle davacının başvurusunun reddine karar verildiği, ihtarnamenin 28/05/2018 tarihinde davacı şirket vekiline tebliğ edildiği, akabinde, 21/09/2018 tarihinde davacı şirket tarafından, davalı idareye başvuruda bulunularak ayıplı taşınmazın satışına ilişkin işlemin geri alınmasına ve söz konusu işlem sebebiyle uğranıldığı iddia edilen zararların tazminine karar verilmesinin istenildiği, davalı idarece bu başvurunun da bila tarih ve sayılı işlemle reddedildiği, 22/10/2018 tarihinde davacı şirkete tebliğ edildiği, bunun üzerine, taşınmaz satışına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çan Belediye Encümeni kararının iptali ile ayıplı taşınmazın satışına ilişkin işlemin geri alınmasına ve söz konusu işlem sebebiyle uğranıldığı iddia edilen zararların tazminine yönelik 21/09/2018 tarihli başvurunun reddine ilişkin bila tarih ve sayılı işlemin iptali ve uğranıldığı iddia edilen 1.472.726,66-TL maddi ve 300.000,00-TL manevi zararın, zarar doğum tarihinden itibaren işleyecek en yüksek ticari faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı ... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararla davanın süre aşımı yönünden reddedildiği, yapılan istinaf başvurusunun 09/07/2019 tarihinde reddi üzerine, söz konusu kararın bozulması talebiyle temyiz isteminde bulunulduğu anlaşılmıştır.
Dava konusu uyuşmazlığın, ihale süreçlerinden kaynaklı olmadığı, ihale usûlüne uygun olarak gerçekleştirilip taşınmaz davacı adına tescil edildikten sonra, taşınmazın statüsünü belirleyen imar planına ilişkin yargı süreçlerinden kaynaklı olarak ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Davacı tarafından satılan malın ayıplı olduğu iddia edilerek ihalenin iptalinin ve uğranılan zararın iadesinin talep edildiği, 03/05/2016 tarihli Encümen kararı sonrasında taşınmazın 17/05/2016 tarihinde tapuda davacı adına tescil edilmiş olduğu hususu göz önünde bulundurulduğunda, uyuşmazlığın sözleşmeden kaynaklandığı, özel hukuk hükümlerine tâbi olduğu, dolayısıyla görüm ve çözümünün adlî yargı mercilerinin görev alanına girdiği sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu itibarla, davanın görev yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, davanın süre aşımı yönünden reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında usul hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle süre aşımı yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 19/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.