MAHKEMESİ : Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi

İLK DERECE
MAHKEMESİ : Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, 10.10.2014 tarihinde verilen dilekçeyle mülkiyet tesbiti talep edilmesi üzerine yapılan duruşma sonunda davanın reddine dair verilen 07.02.2017 tarihli hükmün ... Bölge Adliye Mahkemesince istinaf yoluyla incelenmesi davacı vekili tarafından talep edilmiştir. Bölge adliye mahkemesince istinaf talebinin reddine dair verilen kararın davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya ve içeriği incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü.
KARAR
Davacı Dernek vekili, 6809 ada 8-9 parselde yüklenici ..."ın inşa ettiği binanın giriş zemin katındaki bağımsız bölümü 17/02/1999 tarihinde 56.500,00 ABD Doları bedelle harici sözleşme ile temlik aldığını; ancak, değişik saik ve endişeler nedeniyle yüklenici ile satış vaadi sözleşmesinin davalı adına yapıldığını, dava konusu taşınmazın halen Kağıthane Belediyesi adına kayıtlı olduğunu, 4706 sayılı Yasa hükümleri uyarınca davalıyı hak sahibi olarak kabul ettiğini, belirterek; ... 20 Noterliğinin 28/06/1999 tarih ve 23789 sayılı sözleşmenin davalı ... ile davacı dernek arasındaki inanç sözleşmesi neticesinde gerçekleştiğini ileri sürerek tapunun iptaliyle davacı dernek adına tescilini istemiştir.
Davalı, ... 23. Noterliğinde düzenlenen 10/12/2012 tarih 41325 yevmiye nolu muvafakatnamede dava konusu taşınmazın 1/2 payının kendisine ait olduğunun, tapu kaydının adına verilmesine muvafakat edildiğinin, davacı dernek yetkilisi tarafından açıkça beyan ve kabul edildiğini, dava konusu taşınmazın parasının davacı dernek tarafından ödenmediğini, dava konusu taşınmazın... Belediyesine ödenmekte olan arsa bedelinin 1/2"sinin tarafından ödendiğini, davanın reddini savunmuştur.
.... Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.02.2017 tarih 2014/399 E. 2017/54 sayılı Kararı ile davanın tespit değil eda davası niteliğinde olduğu, inanç sözleşmesini ispatlayacak yazılı delil başlangıcı bulunmadığı, davalının yemin ettiğinden söz edilerek davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı vekilinin istinaf istemi ... Bölge Adliyesi 7. Hukuk Mahkemesinin 17.05.2017 tarih 2017/476 E. 2017/529 sayılı Kararı ile usul ve esastan reddedilmiştir.
Hükmü davacı vekili temyiz etmiştir.
Tespit davaları genel olarak bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin davalardır. Hukuki ilişkiden maksat, bir kimse ile diğer bir kimse veya eşya arasında mevcut olan ve somut bir olaydan doğan hukuki ilişkidir. Buna karşılık, bir hukuki ilişki niteliğinde olmayıp maddi vakıadan ibaret olan ilişkilerin tespiti için açılan tespit davası dinlenmez. Ayrıca tespit davasında hukuki ilişkinin hemen tespitinde hukuki yararın bulunması da lazımdır.
Nitekim bu husus, 6100 sayılı HMK"nın 106/2 maddesinde aynen "Tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır" şeklinde ifade edilmiştir.
Her dava için dava şartı olan hukuki yararın, tespit davalarında da bulunması zorunludur. Hukuki ilişkinin mevcut olması tespit davası açmak için yeterli olmayıp, hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığının mahkemece tespitinde davacının hukuki yararı bulunmalıdır. Hukuki yarar, hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığının hemen tespitine ilişkin olmalıdır. Başka bir deyişle davacının hukuki korunma ihtiyacı güncel olmalıdır. Bu korunma ihtiyacı doğmadan (yani bu hukuki korunma ihtiyacının gelecekte duyulacağından bahisle) tespit davası açılamaz. Bir hukuki ilişkinin tespit edilmesinde hukuki yararın bulunması da şu üç şartın birlikte varlığına bağlıdır:
1-Davacının bir hakkı veya hukuki durumu güncel (halihazır) bir tehlike ile tehdit edilmiş olmalı,
2-Bu tehdit nedeniyle, davacının hukuki durumu tereddüt içinde olmalı ve bu husus davacıya zarar verebilecek nitelikte bulunmalı,
3-Yalnız kesin hüküm etkisine sahip olup, cebri icraya yetki vermeyen (icraya konulamayan) tespit hükmü, bu tehlikeyi kaldırmaya elverişli olmalıdır.
Kural olarak da gelecekteki yararlara veya zararlara dayanılarak tespit davası açılamaz. Tespit davalarında hukuki ilişki ve hukuki yarar dava şartıdır. Hakim, bir tespit davasında bu iki şartın da var olup olmadığını yargılamanın her safhasında re"sen gözönünde bulundurmakla görevlidir. Açılan bir tespit davasında hukuki yarar yoksa dava esastan değil, dinlenemeyeceğinden (mesmu olmadığından) dolayı reddedilir. Tespit davasını dinlenemeyeceğinden dolayı reddine dair hüküm, dava konusu hakkında maddi anlamda kesin hüküm oluşturmaz. Aynı konuda açılacak ikinci bir dava, kesin hüküm sebebiyle reddedilmeyip, tespitte hukuki yarar görüldüğü takdirde dinlenip esastan karara bağlanır.
Yapılan bu genel açıklamalardan sonra somut olaya gelince; davacı, ... 20 Noterliğinin 28/06/1999 tarih ve 23789 sayılı sözleşmesinin davalı ... ile dernek arasındaki inanç sözleşmesi neticesinde gerçekleştiğini ileri sürerek sözleşmeden kaynaklanan, halen ... Belediye Başkanlığı nezdinde kayıt ve tescilli taşınmazda, 4706 sayılı Yasa gereği tüm hak ve alacak, talep haklarının derneğe ait olduğunun tespiti ile sözü edilen hak ve alacak talep haklarının dernek adına devir ve tesciline karar verilmesini talep etmiştir. Yukarıda belirtilen ilkeler uyarınca davacının, dava konusu taşınmaza ilişkin eda davası açması gerekirken, tespit davası açmakta henüz hukuki yararı yoktur. Mahkemece davanın bu nedenle reddedilip maktu harç ve vekalet ücreti takdir edilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ:Yukarıda yazılı nedenlerle hükmün BOZULMASINA, istek halinde temyiz harcının yatırana iadesine, dosyanın yerel mahkemesine, kararın bir örneğinin ... Bölge Adliye mahkemesi 7. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 05.04.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.