MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 30.05.2013 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı tesisi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 18.03.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı ... ve davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
_ K A R A R _
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davalılar, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davacıya ait 195 ada 10 parsel sayılı taşınmaz lehine, davalılara ait 196 ada 1. 17 ve 18 parsel ile 195 ada 9 parsel sayılı taşınmazlardan geçit hakkı tesisine karar verilmiştir.
Hükmü, davalı ... ve davalı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. vekili temyiz etmiştir.
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “mutlak geçit ihtiyacı” veya “ geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “ geçit yetersizliği” denilmektedir.
Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz paylı mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.
Geçit tesisi davalarında başlangıçta davacı tarafından öngörülemediğinden dava dilekçesinde talep edilen yer dışındaki güzergahlardan da geçit kurulması gerekebilir. Bu güzergah üzerindeki taşınmazların maliklerine dava dilekçesi ile husumet yöneltilmemiş olması kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığından 6100 sayılı HMK’nun 124. maddesi gereğince dürüstlük kuralına aykırı olmayan bu taraf değişikliği talebi kabul edilerek davacının bu kişilerin harçsız olarak davaya katılmalarını sağlamasına imkan verilmelidir.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Somut olayda; davanın kabulüne karar verilmiş ise de; Mahkemece yapılan ikinci keşifte alınan 15.06.2014 tarihli bilirkişi raporunda krokide 3 numara ile belirtilen alternatif yolun 196 ada 1 ve 13 nolu parseller ile 195 ada 9 parsel üzerinden geçen yol olduğu, 196 ada 13 parsel ile 195 ada 9 parsel arasında sulama arkı bulunduğu belirtilmiştir. Mahkemece bu bilirkişi raporunda 3 numara ile belirtilen yerden geçit kurulmuştur. Ne var ki dosyadaki tapu kayıtlarından anlaşıldığı üzere 196 ada 13 parselin ifrazı ile 196 ada 17 ve 18 parseller oluşmuş, 17 parsel pilon yeri olarak davalı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. lehine tapuya tescil edilmiştir. Bilirkişi raporunda ise bu durumun değerlendirilmediği, 196 ada 13 parselin ifrazdan önceki haliyle değerlendirme yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda mahkemece hükme esas alınan rapor hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir. Mahkemece Dairemizin yukarıda belirtilen ilkeleri göz önüne alınarak mahallinde yeniden keşif yapılmalı, geçit talebinden en az zarar görecek malikler tespit edilerek kesintisizlik ilkesi de gözetilmek suretiyle alternatif yolların tespiti gerekir. Ne var ki kamuya ait ark yerinden ve 196 ada 13 parselin ifrazından oluşan Türkiye Elektrik İletim A.Ş."ye ait 196 ada 17 parsel numaralı pilon yerinden geçit kurulmasına karar verilmesi doğru değildir. Bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatıranlara iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 05.04.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.