Danıştay 6. Daire 2018/4922 Esas 2022/4985 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/4922
Karar No : 2022/4985


TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- … 2- … 3- … 4- …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av.… 2- …Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 10/11/2015 tarih ve E:2013/7677, K:2015/6557 sayılı bozma kararına uyularak, …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, …Köyü, …parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanın Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilan edilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararının, bu doğrultuda alana ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile aynı belediye meclisinin …tarih ve …sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin, aynı alana ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine yapılan itirazın reddine yönelik Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararının ve anılan imar planı değişiklikleri doğrultusunda Toplu Konut İdaresi Başkanlığının …tarih ve …sayılı oluru ile onaylanan parselasyon işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince verilen kararda; alanın Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilan edilmesine ilişkin dava konusu işleme karşı …parsel sayılı taşınmazın maliki tarafından açılan diğer bir davada, …İdare Mahkemesinin E:…sayılı dosyasında mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğuna dair yapılan değerlendirmelerin temelinin, bölgenin boş bir alan olmasına dayandırıldığı, ancak bilirkişi raporunda 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin 5998 sayılı Kanun'la değiştirilmeden önceki haline göre değerlendirme yapıldığı, anılan maddenin, 24.06.2010 tarih ve 27621 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 5998 sayılı Kanun'un geçici 1. maddesi ile değiştirilen haline göre, boş alanlarda kentsel dönüşüm ilan edilmesi mümkün olduğundan, dava konusu işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığı, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri yönünden, yine 1075 parsel sayılı taşınmaza ilişkin anılan dava dosyasında düzenlenen bilirkişi raporunda, söz konusu taşınmazın olduğu yerde Karayolları Genel Müdürlüğünce yonca kavşak planlandığı, dava konusu imar planı değişiklikleriyle Ankara-Eskişehir Karayolunun güney ve kuzey kısımlarında kalan yerleşim alanlarına servis vermek üzere 35,00 metre genişliğinde ana arter yol planlandığı ve bu yol ile yonca kavşak dikkate alınarak geniş görüş alanı yaratmak amacıyla Karayolu ve ana arter yol kenarında yeşil bant bırakıldığı, yeşil bandın bir kısmının …parsel sayılı taşınmaza rastladığı, trafik risklerini azaltmak amaçlı getirilen yeşil bandın uygun olduğu, ayrıca konut dışı kentsel çalışma alanı işlevli yapı adalarına karayolundan ve ana arter yoldan servis hizmeti vermek mümkün olmadığından, 1,00 metre genişliğinde servis yolu bağlantısı öngörülmesinin olumlu olduğu, üst ölçekli plan olan 1/25000 ölçekli nazım imar planında kentsel çalışma alanı kullanımına kalan taşınmazın dava konusu plan değişiklikleriyle yarısından fazlasının konut dışı kentsel çalışma alanı kullanımına ayrılmasının üst ölçekli plan kararlarıyla uyumlu olduğu ve bu kullanım türüne uygun yapılaşma hakkı tanındığı, bu nedenle bölgedeki nüfus yoğunluğu ile abartılı bir alanın yerleşime açıldığına ilişkin olumsuzlukların bu davanın dışında olduğu, dava konusu imar planı değişikliklerinin 1075 parsel sayılı taşınmaza ilişkin kısmının iptaline karar verilmesini gerektiren herhangi bir hukuka aykırılığın tespit edilmediği şeklinde tespit ve değerlendirmelere yer verildiği ve bakılan davada da söz konusu bilirkişi raporuna itibar edilmesi gerektiği anlaşıldığından, dava konusu imar planı değişikliklerinde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırılık bulunmadığı, dava konusu parselasyon işleminin yürürlükte olup olmadığına dair …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…sayılı ara kararına cevaben Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 11/12/2017 kayıt tarihli dilekçesinde, parselasyonun …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla iptaline karar verildiği, ancak söz konusu iptal kararından daha önce Toplu Konut İdare Başkanlığının …tarih ve …sayılı oluru ile parselasyon işleminin iptal edildiği bildirildiğinden, bu işlem yönünden davanın konusuz kaldığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, uyuşmazlık konusu taşınmazı kapsayan alanın Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı sınırı içinde belirlenmesine ilişkin dava konusu işlem ile 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine ilişkin kısım yönünden davanın reddine, parselasyon işlemine ilişkin kısım yönünden dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Parselasyonun dayanağı olan nazım ve uygulama imar planı değişikliklerinin hukuka aykırı oldukları tespit edilerek yargı kararı ile iptaline karar verilmesi üzerine, bu imar planları doğrultusunda yapılan parselasyon işleminin de davalı idarece iptal edildiği, bu durumda parselasyon işlemine ilişkin kısım yönünden yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı idarelere yükletilmesi gerekirken, davacı üzerine bırakılmasının usul hukukuna aykırı olduğu, dava konusu parselasyonda bölgedeki bir kısım hak sahiplerinin Eskişehir Yoluna cepheli konumda olan kadastro parsellerinden gelen hisseleri ile uzak yerdeki kadastro parsellerinden gelen hisselerinin, Eskişehir Yoluna cepheli konumda oluşturulan imar parsellerinde birleştirildiği, bu suretle bir kısım hak sahiplerine rant sağlandığı, dava konusu alanla benzer özellikler gösteren yaklaşık 300 ha büyüklükteki komşu alanın Ballıkuyumcu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilan edilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararına karşı davacılar tarafından açılan diğer bir davada, Danıştay Altıncı Dairesinin 30/04/2014 tarih ve E:2010/9722, K:2014/3458 sayılı kararında, alanın boş durumda olması nedeniyle çözülecek problem bulunmadığı, gelişme alanı niteliğinde olan alanda iyi veya kötü koşullu yapılaşma bulunmadığından daha iyi barınma olanağı sağlanması gibi bir amacın söz konusu olmadığı, kentsel dönüşüm kararının, kent sorunlarına çözüm bulma amacıyla değil, yeni konut projesinin hayata geçirilmesi amacıyla alındığı, oldukça büyük mülkiyetlerden oluşan alanda, mülkiyet deseninin iyi yönlendirilmesi halinde plan çalışmaları ile sağlıklı kentsel alanlar oluşturulmasının mümkün olduğu, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında büyük kısmı toplu konut alanı ve gelişme konut alanı gösteriminde kalan, çok küçük bir kısmında kentsel dönüşüm alanı lejant lekesi bulunan alanın imar planı kararları doğrultusunda geliştirilmesi gerekirken, kentsel dönüşüm ilan edilerek bu doğrultuda plan kararları üretilmesinin amaç unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, bu kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 05/12/2016 tarih ve E:2014/4045, K:2016/3266 sayılı kararıyla onandığı ve kararın düzeltilmesi isteminin de Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 24/12/2018 tarih ve E:2017/850, K:2018/5711 sayılı kararıyla reddedildiği, ayrıca Danıştay Altıncı Dairesinin anılan kararında, davacıların maliki olduğu …Köyü, …parsel sayılı taşınmazı kapsayan Temakent KDGPA ile dava konusu Ballıkuyumcu KDGPA'nın Ankaranın güneybatı gelişme aksının 6. alt bölgesinde yer aldığı ve bütünlük gösterdiğinin, dolayısıyla üst ölçekli plan kararlarına aykırı gelişimlerin bu alt bölgede oturan herkesin yaşam kalitesini etkileyeceğinin belirtildiği, bu haliyle birbiriyle bütünlük gösterdiği yargı kararıyla tespit edilen Ballıkuyumcu KDGPA'ya ilişkin iptal gerekçelerin tamamının dava konusu Temakent KDGPA için de geçerli olduğu göz önünde bulundurulmadan, davanın reddi yolunda verilen kararın eşitlik ilkesine ve hukuka aykırı olduğu, 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin boş alanlarda kentsel gelişime işaret etmediği, anılan maddedeki "yeni konut, ticaret, donatı alanları vs. oluşturmak" ifadesinin eskiyen kent dokusunun dönüştürülmesi ve yeniden geliştirilmesi şeklinde yorumlanması gerektiği, kentsel dönüşüm için yasalarda öngörülen koşulları taşımayan alanda sırf yeni konut projesinin hayata geçirilmesi amacıyla kentsel dönüşüm kararı alındığı, ancak bu amacın imar planı çalışmalarıyla gerçekleştirilmesinin önünde herhangi bir engel bulunmadığından, dava konusu işlemin amaç unsuru yönünden sakat olduğu,1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin davacıların taşınmazına ilişkin kısmı ile parselasyon işleminin esasına yönelik İdare Mahkemesince hiçbir inceleme yapılmadığı, aynı bölgede yer alan başka bir taşınmaza ilişkin farklı iddialarla açılan diğer bir davada, söz konusu taşınmazın kavşakta kalması nedeniyle Karayolları Genel Müdürlüğünün yonca kavşak projesine uygunluğu kapsamında değerlendirmeler içeren ve dava konusu ile hiç ilgisi olmayan bilirkişi raporunun hükme esas alınmasının eksik inceleme oluşturduğu ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI:
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından, davacının temyiz isteminin reddi ile usul ve hukuka uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmuştur.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ: 5393 sayılı Kanunun 73. maddesinde; belediyelerin, belediye meclisi kararıyla, konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabileceği düzenleme altına alınmış, devamında kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilan edilecek alanın, üzerinde yapı olan veya olmayan, imarlı veya imarsız alanlar olması, yapı yüksekliğinin ve yoğunluğunun belirlenmesi, alanın büyüklüğünün en az 5 en çok 500 hektar arasında olması ve etaplar halinde yapılması hususları münhasıran belediye meclisinin takdir yetkisine bırakılmıştır.
Bu doğrultuda İdarelere, asgari 5 hektar büyüklüğünde olmak koşuluyla yapılaşmamış alanlarda dahi konut, ticaret gibi faydalı alan kullanımları üretmek üzere kentsel dönüşüm aracından faydalanma imkanı getirilmişse de, idarelere tanınan bu takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız bir yetki olmadığı, kentsel dönüşüm kavramına ve amacına uygun olmak ve kamu yararı taşımak koşuluyla söz konusu yasal yetkinin kullanılması gerektiği, idari yargı yerlerince bu çerçevede hukuki denetim yapılması gerektiği açıktır.
Kentsel dönüşümün kavram olarak; bir alanın sosyal, ekonomik ve çevresel koşullarında iyileşme sağlamayı ve sorunlarına çözüm getirmeyi amaçlayan kapsamlı eylemler bütünü olarak tanımlanması mümkündür. Tanım ve kapsam itibariyle içerisinde fiziksel, sosyal, ekonomik ve toplumsal pek çok boyutu barındıran kentsel dönüşümle, köhneleşmiş dokunun ortadan kaldırılması, eksik sosyal-teknik donatı alanlarının oluşturulması, kent parçaları arasında yoğunluk dengelemesi yapılması, ulaşım sorunlarının çözümlenmesi ve olası doğal afetlere karşı yapılı çevrenin niteliğinin arttırılması amaçlandığından; kentsel dönüşüm alanlarının, plansız gelişen, çevre koşulları sağlıksız olan bölgeleri kapsaması ya da köhnemiş, çarpık yapılaşma nedeniyle dönüştürülmek istenilen bölgede yaşayan nüfusu karşılamaya yeterli alan bulunmadığından, ortaya çıkan yeni alan ihtiyacının karşılanmasını teminen yapılaşmamış imarlı veya imarsız alanların kapsama alınması, sağlıksız ve plansız gelişen alanların sağlıklı bir çevreye dönüştürülebilmesi için yeterli donatı alanları ile birlikte nitelikli konut, ticaret gibi faydalı alanlar üretilmesine yönelik kamu yararı amacıyla kentsel dönüşümden faydalanılması gerekmektedir.
Öte yandan, kentsel dönüşüm kararı, devamında buna uygun imar planı kararları üretilmesi sonucunu doğurduğundan, imar planlarının hazırlanması aşamasında yapılması gereken kapsamlı analiz ve sentez çalışmalarının kentsel dönüşüm projelerinin hazırlanması aşamasında da yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda kentsel dönüşüm ilan edilecek alanın mülkiyet ve yapılaşma durumunun, çevredeki donatı alanları ile ilişkisinin, teknik altyapı durumunun, ulaşım bağlantılarının, alanın çevresinde yürürlükte olan imar planı kararlarının ve yapılaşma yoğunluklarının, alanın sosyo-kültürel özelliklerinin tespit edilmesi, bölgenin sorunlarının ve bu sorunların çözümü için kentsel dönüşümün en uygun müdahale aracı olduğunu gösteren bilimsel, nesnel, teknik gerekçelerin ortaya konulması hem kentsel dönüşümle elde edilmek istenilen toplumsal amaca ulaşılabilmesi hem de kentsel dönüşümün bireysel fayda sağlama aracı haline dönüşmemesi açısından ayrıca önem arz etmektedir.
Uyuşmazlıkta, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile, alanın Disneyland benzeri özel proje alanlarını kapsadığı ve farklı ilçe belediyelerinin sınırları içerisinde olduğu, bu nedenle uygulama aşamasındaki güçlüklerin aşılması gerektiği şeklinde açıklamalara yer verilerek, alanın Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı olarak belirlendiği görülmektedir.
Dava konusu alanda kentsel dönüşümle çözülmesi gereken sorunların neler olduğuna ve kentsel dönüşüm sınırının hangi kriterlere göre belirlendiğine dair davalı idarece dosyaya herhangi bir bilgi ve belgenin sunulmadığı, bu haliyle bilimsel verilere, inceleme ve analiz çalışmalarına dayandırılmadan, sırf imar planı yapma yetkisinin farklı ilçe belediyelerine ait olması nedeniyle, bu yetkinin büyükşehir belediyesine geçirilmesi amacıyla kentsel dönüşüm kararı verildiği anlaşıldığından, bilimsel, nesnel, teknik ve kamu yararını gerektiren bir gerekçeye dayanmayan dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemektedir.
Diğer taraftan, dava konusu Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ile benzer özellikler taşıyan komşuluğundaki yaklaşık 300 ha büyüklüğündeki alanın Ballıkuyumcu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilan edilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararına karşı davacılar tarafından açılan diğer bir davada, Danıştay Altıncı Dairesinin 30/04/2014 tarih ve E:2010/9722, K:2014/3458 sayılı kararında, alanın boş durumda olması nedeniyle çözülecek problem bulunmadığı, gelişme alanı niteliğinde olan alanda iyi veya kötü koşullu yapılaşma bulunmadığından daha iyi barınma olanağı sağlanması gibi bir amacın söz konusu olmadığı, kentsel dönüşüm kararının, kent sorunlarına çözüm bulma amacıyla değil, yeni konut projesinin hayata geçirilmesi amacıyla alındığı, oldukça büyük mülkiyetlerden oluşan alanda, mülkiyet deseninin iyi yönlendirilmesi halinde plan çalışmaları ile sağlıklı kentsel alanlar oluşturulmasının mümkün olduğu, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında büyük kısmı toplu konut alanı ve gelişme konut alanı gösteriminde kalan, çok küçük bir kısmında kentsel dönüşüm alanı lejant lekesi bulunan alanın imar planı kararları doğrultusunda geliştirilmesi gerekirken, kentsel dönüşüm ilan edilerek bu doğrultuda plan kararları üretilmesinin amaç unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, bu kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 05/12/2016 tarih ve E:2014/4045, K:2016/3266 sayılı kararıyla onandığı ve kararın düzeltilmesi isteminin de Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 24/12/2018 tarih ve E:2017/850, K:2018/5711 sayılı kararıyla reddedildiği görülmektedir.
Danıştay Altıncı Dairesinin anılan kararında ifade edildiği gibi, davacıların maliki olduğu …Köyü, …parsel sayılı taşınmazı kapsayan Temakent kentsel dönüşüm alanı ile komşu Ballıkuyumcu kentsel dönüşüm alanı birbiriyle bütünlük gösterdiğinden, komşu alana ilişkin iptal gerekçelerinin Temakent kentsel dönüşüm alanı için de geçerli olduğu, diğer bir ifade ile dava konusu alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak belirlenmesi için Kanunda öngörülen şartların bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, hukuka aykırı olduğu anlaşılan kentsel dönüşüm kararı doğrultusunda hazırlanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile bu planlara dayanılarak alanda yapılan parselasyonda da hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmesi gerekirken, kentsel dönüşüm kararı ile 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine ilişkin kısım yönünden davanın reddi, parselasyon işlemi yönünden dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Dava konusu Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı; Aşağıyurtçu, Yukarıyurtçu, Ballıkuyumcu ile Temelli-Alcı ve Türkoba Mahallelerindeki muhtelif parselleri içine alan toplam 2.860 ha büyüklüğündeki alanı kapsamaktadır.
Uyuşmazlık konusu alan Ankara Valiliğinin …tarih ve …sayılı oluru ile toplu konut alanı ilan edilmiş, bu doğrultuda Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri onaylanmak üzere Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına sunulmuş, söz konusu plan değişikliklerinin değerlendirilmesi aşamasında, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin dava konusu …tarih ve …sayılı kararı ile, teklife konu alanın Disneyland benzeri özel proje alanlarını kapsadığı ve farklı ilçe belediyelerinin sınırları içerisinde olduğu, bu nedenle uygulama aşamasındaki güçlüklerin açılması gerektiği belirtilerek, alanın Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı olarak belirlenmesine karar verilmiş ve teklif edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği anılan belediye meclisinin …tarih ve …sayılı kararıyla, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği de …tarih ve …sayılı kararıyla onaylanmıştır.
Bu doğrultuda, önceki imar planlarında kısmen gecekondu önleme bölgesi, kısmen 60 k/ha orta yoğunluklu gelişme konut alanı, kısmen E:1.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında konut dışı kentsel çalışma alanı, kısmen ağaçlandırılacak alan kullanımlarında kalan alana 2007 yılı onaylı dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile 130 k/ha yoğunluklu gelişme konut alanı işlevi ile Dumlupınar Bulvarı boyunca her iki tarafa konut dışı kentsel çalışma alanı işlevi getirilmiş, ayrıca ticari rekreasyon alanı, yeşil alan ve muhtelif donatı alanları ayrılmıştır.
Devam eden süreçte, 2007 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinde, düzenleme ortaklık payı (DOP) kesintileriyle elde edilecek alanların %24 oranına, kamu ortaklık payı (KOP) hisselendirmeleri ile elde edilecek alanların %15 oranına karşılık geldiği, KOP oranının düşürülerek, DOP oranının artırılması gerektiği, konut alanlarının içinden geçen 50 metre genişliğindeki yolun yine aynı profildeki Dumlupınar Bulvarına bağlanması hatalı olduğundan, toplayıcı ve dağıtıcı yolların Dumlupınar Bulvarına göre kademelendirilmesi gerektiği, konut alanlarında 130 k/ha'ya yükseltilen yoğunluğun düşürülmesi ve yeşil alan miktarının artırılması, ayrıca Ankara Defterdarlığı tarafından ağaçlandırılmak üzere özel şahıslara kiralanan alanların ağaçlandırılacak alan olarak planlanması gerektiği belirtilerek, uyuşmazlık konusu alana ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri onaylanmıştır.
Bu kapsamda, Dumlupınar Bulvarına cepheli konumda, toplam 23.310 m2 büyüklüğünde olan ve üst 1/25.000 ölçekli nazım imar planında kentsel servis alanı kullanımında kalan davacıların müstakil maliki olduğu …parsel sayılı taşınmazın önceki imar planlarında konut alanı olan işlevi, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile E:1.00, hmaks:serbest, asgari parsel büyüklüğü 5.000 m2 yapılaşma koşullarında konut dışı kentsel çalışma alanına çevrilmiştir.
Bu doğrultuda Toplu Konut İdaresi Başkanlığının …tarih ve …sayılı oluru ile onaylanan dava konusu parselasyon işlemi sonucunda, davacılara ait …parsel sayılı taşınmazdan %27,45 oranında DOP kesintisi yapıldıktan sonra kalan 16.911 m2 hissenin 13.406,94 m2'lik kısmına karşılık aynı yerde oluşturulan konut dışı kentsel çalışma alanı işlevli yeni …ada, …parsel sayılı taşınmaz müstakil şekilde davacılara tahsis edilmiş, 3.570,10 m2'lik kısmı ise KOP parseli olarak ticari rekreasyon alanı işlevli …ada, …parsel sayılı taşınmazda hisselendirilmiştir.
Bunun üzerine davacılar tarafından, hisselerinin tamamının aynı yerde oluşturulan imar parseline tahsis edilmesi gerekirken, 3.570 m2'lik kısmının kadastro parseline yaklaşık 10 km uzaklıkta bulunan imar parseline taşınmasının dağıtım ilkelerine aykırı olduğu, Ankara ili genelinde nüfusun 2 katını barındıracak yerleşim alanları planlı olduğu halde, dava konusu imar planları ile yerleşimin çevre yolunu aşacak şekilde saçaklandırılmasının kamu yararı taşımadığı, önceki imar planlarında ağaçlandırılacak alan kullanımında olan alanların büyük kısmının dava konusu 2007 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleriyle konut alanına çevrildiği, yine önceki imar planlarında konut alanları için öngörülen 60 k/ha yoğunluğun 100 k/ha'ya yükseltilmesinin gerekçesinin belirsiz olduğu, bölge ihtiyaçlarına ve kamu yararına uygun olmadığı, topografik açıdan yerleşime elverişli olmayan %20'nin üzerinde eğime sahip alanların yerleşime açıldığı, sosyal ve teknik altyapı alanlarının standartlara uygun ayrılmadığı, plan değişikliği yapılmasını zorunlu kılan nedenler bulunmadığı, fonksiyonların dağılımı, yoğunluk artışı gibi plan ana kararlarını etkileyen kararların plan değişikliğiyle değil, plan revizyonu şeklinde ele alınması gerektiği, planlama alanın 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinde öngörülen kentsel dönüşüm koşullarını taşımadığı, alanın büyük kısmının boş olduğu ve kentsel sorular barındırmadığı, Toplu Konut İdaresi Başakanlığı tarafından konut projesi yürütülecek olmasının kentsel dönüşüm için geçerli bir gerekçe olmadığı ileri sürülerek bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2985 sayılı Toplu Konut Kanununun "İskan sahalarının tespiti, kamulaştırma ve kadastro" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında, "Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerde veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki planlar ile imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar; büyükşehir belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için büyükşehir belediye meclisi tarafından, il ve ilçe belediye sınırları ile mücavir alanları içerisinde kalan alanlar için ilgili belediye meclisleri tarafından, beldelerde ve diğer yerlerde ilgili valilik tarafından, planların belediyelere veya valiliğe intikal ettiği tarihten itibaren üç ay içerisinde aynen veya değiştirilerek onaylanır. Belediyeler ve valilik tarafından üç ay içerisinde onaylanmayan planlar Başkanlık tarafından re’sen onaylanır. Belediyeler, valilik veya Başkanlık tarafından onaylanan bu planlar; askı, ilan ve itiraza dair kararlar da dahil olmak üzere 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre belediyeler ve ilgili kamu kurumları tarafından yapılacak tüm işlemler Başkanlık tarafından re’sen yapılmak suretiyle yürürlüğe konur." düzenlemesine yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 6.maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Yasanın 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık konusu …parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanın Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı olarak belirlenmesine ilişkin dava konusu işlem yönünden yapılan incelemede;
İdare Mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Davanın kentsel dönüşüm kararına ilişkin kısmı yönünden reddi yolundaki temyiz istemine konu mahkeme kararı usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.


Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin davacıların taşınmazına ilişkin kısmı yönünden yapılan incelemede;
Dava konusu planlama alanında yer alan farklı bir taşınmazın -(…parsel sayılı taşınmazın)- maliki tarafından açılan ve …İdare Mahkemesinin E: …sayılı dosyasına kaydedilen diğer bir davada, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen ve bakılan davada İdare Mahkemesi kararına dayanak alınan bilirkişi raporunda ağırlıklı olarak, Karayolları Genel Müdürlüğünün yonca kavşak projesi doğrultusunda öngörülen 35.00 metre genişliğindeki ana yol ile 1.00 metre genişliğindeki servis yoluna ve ana yol boyunca kuşak halinde kurgulanan yeşil alana yönelik değerlendirmelere yer verildiği, buna karşılık uyuşmazlık konusu taşınmazın söz konusu yol ve yeşil alana ayrılan kısmının bulunmadığı görülmektedir.
Öte yandan, uyuşmazlık konusu taşınmazın tamamına getirilen E:1.00, hmaks:serbest, asgari parsel büyüklüğü 5.000 m2 yapılaşma koşullarında konut dışı kentsel çalışma alanı işlevine ilişkin olarak, bilirkişi raporunun karara aktarılan kısmında sadece üst 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararlarıyla uyumlu olduğu ve yapılaşma koşullarının bu işlev türüne uygun olduğu şeklinde yüzeysel ifadelere yer verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, konut dışı kentsel çalışma alanı işlevine ek olarak yol ve yeşil alan kullanımlarının getirildiği anlaşılan …parsel sayılı taşınmaza ilişkin, farklı sebeplere dayanılarak açılan diğer davada, söz konusu taşınmazın kavşakta kalması nedeniyle Karayolları Genel Müdürlüğünün yonca kavşak projesine uygunluğu kapsamında değerlendirmelere yer verilen, ancak bakılan davada uyuşmazlığın temelini oluşturan konut dışı kentsel çalışma alanı işlevi ve bu işlev için öngörülen yapılaşma koşulları yönünden karar vermeye elverişli düzeyde inceleme ve değerlendirmeler içermeyen bilirkişi raporunun esas alınması suretiyle eksik inceleme neticesinde karar verildiği sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, uyuşmazlık konusu …parsel sayılı taşınmaza getirilen konut dışı kentsel çalışma alanı işlevi ve yapılaşma koşullarının bölgenin dokusu ile uyumlu olup olmadığı, yakın çevresi ile ilişkisi, öngörülen asgari parsel büyüklüğünün ve taşınmazın konumunun söz konusu işlev için uygun olup olmadığı, mevcut ulaşım ve altyapı sisteminin kapasitesinin taşınmazda oluşacak kullanıcı yoğunluğunu karşılayıp karşılayamayacağı ve nihai olarak dava konusu imar planı değişikliklerinin taşınmaza ilişkin kısmının imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama tekniklerine ve kamu yararına uygun olup olmadığının, davacının iddiaları da göz önünde bulundurularak, konusunda uzman bilirkişi heyeti aracılığıyla mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle değerlendirilmesi ve elde edilecek sonuca göre yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

Dava konusu parselasyon yönünden yapılan incelemede;
Parselasyon işlemin yürürlükte olup olmadığına dair …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…sayılı ara kararına cevaben Toplu Konut İdaresi Başkanlığı vekilince sunulan 11/12/2017 kayıt tarihli dilekçede ve eki belgelerde; parselasyonun dayanağı olan 12.09.2008 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine karşı açılan diğer bir davada, dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulması yolunda …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…sayılı karar üzerine aynı alana ilişkin yeni 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararıyla onaylandığı, bu doğrultuda Toplu Konut İdaresi Başkanlığının …tarih ve …sayılı oluru ile dava konusu 27.05.2010 tarihli parselasyon işleminin iptal edilmesine, alana ilişkin yeni parselasyon işleminin onaylanmasına karar verildiği, ancak dava konusu 2010 yılı onaylı parselasyonda değişiklik yapılmasını gerektiren herhangi bir husus tespit edilmediğinden, söz konusu parselasyon sonucunda belirlenen ada formlarının, DOP-KOP oranlarının ve düzenleme sınırının 2011 yılı onaylı sonraki parselasyonda da aynı şekilde belirlendiği, dava konusu 2010 yılı onaylı parselasyon sonucunda tescil edilen tüm imar parsellerinin 2011 yılı onaylı yeni parselasyon sonucunda tekrar tescilinin sağlandığı şeklinde beyanlarda bulunulduğu görülmektedir.
Anılan ara karar cevabı doğrultusunda, davanın parselasyon işlemi yönünden konusuz kaldığı gerekçesiyle dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş ise de, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının …tarih ve …sayılı oluru ile uyuşmazlık konusu alanda yeniden yapılan parselasyon işlemi ile iptal edilen dava konusu parselasyon işleminin aynı doğrultuda kararlar içerdiği, diğer bir ifade ile dava konusu parselasyonda belirlenen düzenleme sınırı, DOP-KOP oranları, imar ada ve parsellerinin formu, konumu, büyüklüğü gibi temel kararlarda herhangi bir değişiklik yapılmaksızın, imar parsellerinin tekrar tescil edildiği anlaşıldığından, bu haliyle alanda sonradan yapılan parselasyon nedeniyle davacının dava açmakla elde etmek istediği hukuki sonuçların ortadan kalktığından ve davanın konusuz kaldığından söz etmek mümkün değildir.
Bu itibarla İdare Mahkemesince, parselasyonun dayanağı olan imar planı değişiklikleri yönünden yukarıda yer verilen tespit ve açıklamalar doğrultusunda yapılacak değerlendirmeden elde edilecek sonucuna göre dava konusu parselasyon işleminin yargısal denetiminin yapılması, dayanak imar planı değişikliklerinin hukuka uygun olduğunun tespit edilmesi halinde, parselasyon işleminin imar mevzuatına ve dağıtım ilkelerine uygun olup olmadığının ayrıca değerlendirilmesi suretiyle işin esası hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle alanın Temakent Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı olarak belirlenmesine yönelik dava konusu işlem ile 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine ilişkin kısım yönünden davanın reddi, parselasyon işlemine ilişkin kısım yönünden dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararın, dava konusu kentsel dönüşüm kararına ilişkin kısım yönünden ONANMASINA, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile parselasyon işlemine ilişkin kısım yönünden BOZULMASINA,

3. Bozulan kısım hakkında yeniden karar verilmek üzere dosyanın anılan İdare Mahkemesine gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 20/04/2022 tarihinde, oybirliğiyle karar verildi.