Danıştay 8. Daire 2017/5676 Esas 2022/2885 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/5676
Karar No : 2022/2885

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Enerji Üretim Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...gün ve E:..., K:...sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Aydın İli, Germencik İlçesi sınırları dahilinde faaliyet gösteren ...erişim nolu jeotermal kaynak işletme ruhsatlı sahada davacı şirket tarafından Aydın Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının izni olmadan ...Antik Kenti yakınında bulunan M-9 No'lu sondaj kuyusuna (Y:..., X:...koordinatlarında) başladığı tutanakla belgelendiğinden bahisle ilgili kurum izinleri alınmadan delme işlemine başlanılan M-9 kuyusunun faaliyetinin durdurulması, ...erişim nolu Jeotermal kaynak işletme ruhsatı için alınan 216.899,00-TL tutarındaki teminatın irat kaydedilmesine ve ...erişim nolu jeotermal kaynak işletme ruhsatı için teminatın bir ay içinde üç katına çıkarılmasına yönelik işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; davacı şirketin jeotermal kaynak işletme ruhsatı sahibi olduğu alana yönelik dava konusu işleme esas alınan tespit tutanağında sondaj çalışmasına başlanılması için gerekli izin başvurularının yapılmış bulunduğu yönündeki beyanına karşın başvurunun sonuçlandırılması beklenmeden ya da sağlanmadan iptali istenilen işlemin tesis edildiği, kaldı ki jeotermal sondaj çalışmaları için gerekli olan kurum izinlerinin sonradan tamamlanmış bulunduğu açık olduğundan, izinle ilgili süreç nihayetlendirilmeden ve ihtilaf konusu sondaj faaliyetine yönelik olarak hiç izne bağlanamayacak nitelikte bir faaliyetin hukuki sonuçlarını doğuracak şekilde dava konusu faaliyetinin durdurulması, teminatın irad kaydedilmesi ve teminatın üç katına çıkarılarak bir ay içinde tamamlattırılmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, tesis edilen işlemin usul ve yasaya uygun olduğu, yargısal makamların idarenin yerine geçerek karar veremeyeceği, yerindelik denetimi yapamayacağı, Bölge İdare Mahkemesince verilen ret kararının hukuka aykırı olduğu, bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, kararın usul ve yasaya uygun olduğu, yapılan yargılama sonucu verilen kararın işlemin hukukilik denetimi olduğu yerindelik denetimi niteliği taşımadığı, temyiz istemin reddi ile kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Aydın İli, Germencik İlçesi sınırları dahilinde faaliyet gösteren davacı şirketin, ...erişim nolu jeotermal kaynak işletme ruhsatı sahibi olduğu, Aydın Valiliği, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nca 04/04/2016 tarihinde yapılan denetimde, Tarım İl Müdürlüğü ve Kültür Varlıkları Koruma Kurulundan ve Aydın Valiliği, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığından kuyu açma izni alınmadan sondaj çalışmalarına başlanıldığının tespiti nedeniyle ilgili kurum izinleri alınmadan delme işlemine başlanılan M-9 kuyusunun faaliyetinin durdurulması, Aydın Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından verilen ...erişim nolu Jeotermal kaynak işletme ruhsatı için Türkiye Garanti Bankası Aydın Şubesinden alınan 16/03/2015 tarihli ...mektup no'lu (216.899,00.-TL) tutarındaki teminatın irat kaydedilmesine, yine yazının tebliğ tarihinden itibaren ...erişim nolu jeotermal kaynak işletme ruhsatı için mevzuat gereği teminatın bir ay içinde üç katı uygulanacağına ilişkin dava konusu işlemin tesis edilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu'nun 6. maddesinin 4. fıkrasında, "İdareden izin alınmaksızın, projede yer alan herhangi bir kuyunun yenilenmesi, sayısının ve kapasitesinin artırılması, enjeksiyon, reenjeksiyon, üretim amaçlı tüm sondaj faaliyetleri ile diğer proje değişiklikleri ve revizyonları yapılamaz. İdare, gerekli görülen hallerde, bedelini ödemek kaydıyla, MTA’dan değerlendirme isteyebilir." hükmüne, aynı Kanunun 11. maddesinin 4. fıkrasında "Ruhsat olmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde, faaliyetler idarece durdurulur. 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununa göre 50.000 Türk Lirası idare tarafından idarî para cezası tahakkuk ettirilir." hükmüne yer verilmiştir.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 6. fıkrasında, "İşletme ruhsat sahibi, işletme projesinde belirtmiş olduğu faaliyetler dışında İdareden izin almadan proje değişiklikleri ve revizyonlar yapamaz, projede yer alan her hangi bir kuyu lokasyonunun değiştirilmesi, kuyu sayısının ve kapasitesinin artırılması, gradyan, enjeksiyon, reenjeksiyon, üretim ve diğer amaçlara yönelik sondaj faaliyetlerinde bulunamaz. Ancak, kuyu tamir, bakım ve temizleme işlemleri yapıldıktan sonra İdareye bildirilir. İdareden izin alınmadan yapılan işlem ve faaliyetlerin tespiti halinde, teminat irat kaydedilerek faaliyetler durdurulur. İrat kaydedilen teminatın üç katı tutarındaki yeni teminat üç ay içinde yatırılmaz ise ruhsat iptal edilir. Yeni teminatın belirtilen süre içerisinde yatırılması ve yapılmış olan faaliyetlerin uygun bulunması ve revize proje ile kayıtlara alınması veya yapılmış işlemlerin düzeltilmesi ve oluşan zararın tazmin edilmesi halinde faaliyetlere izin verilir. İzinsiz yapılan işlemlerin uygunluğu veya düzeltilmesi konularında İdarece gerek görülen hallerede, bedeli idare tarafından ödenmek kaydı ile İdare konu hakkında MTA’dan değerlendirme isteyebilir ve değerlendirme sonucuna göre İdare kararını verir. Aynı fiilin tekrarı halinde teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilir." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aydın ili, Germencik İlçesi sınırları dahilinde faaliyet gösteren ...Erişim nolu Jeotermal Kaynak İşletme Ruhsatlı sahada, ...Enerji Üretim A.Ş. 10.03.2016 tarihli dilekçesiyle Kuyu Açma Başvurusunda bulunduğu, davalı idarenin ...tarihli ve ...sayılı davacıya hitaplı yazısı ile ... noTu Jeotermal Kaynak işletme Ruhsatlı sahada, davacının açmayı planlandığı sondaj kuyularının (M-2/B, M-4/A, M-9, M-9/A, M-9/B, M-10, M10/A ve M-10/B) yakınında '‘Magnesia Antik Kenti” bulunduğu için, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulundan izin belgesinin alınması; sondaj kuyularına başlanmadan ilgili kurumlara ait uygun görüşleri tamamlanması gerektiği; Karayolları 2. Bölge Müdürlüğü, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu ve Aydın Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden uygun görüşler alınmadan delme işlemine başlanılmaması; aksi takdirde 5686 sayılı Kanunun ilgili hükümleri uygulanacağının davacıya bildirildiği, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlügü'nün ...tarihli ve ...sayılı yazısı ile "Beştepeler Enerji Üretim Tic. A.Ş. tarafından, Germencik İlçesi, Tekin Mahallesi, ...parsel numaralı taşınmaz üzerinde jeotermal kaynak arama sondaj çalışmalarının kurumIarından izin alınmadan sürdürüldüğü; çalışmalar neticesinde taşınmazın doğal yapısının beton ve mıcır dökülmesi suretiyle bozulduğunu tespit ettikleri" belirterek gerekli işlemlerin yürütülmesinin talep edildiği, Aydın İli, Germencik ilçesi sınırları içerisinde faaliyet gösteren, 2015/2 Jeotermal Kaynak işletme Ruhsat Sahası’na davalı idare tarafından 04/04/2016 tarihinde gidilerek M-9 kuyusu ile ilgili olarak, kulenin kuyu başında çalışmaya başladığı; 300 metre kadar inildiği; bu yapılan sondaj çalışmalarına ne idareden ne de ilgili kurullardan uygun görüş alınmadan başlanıldığı; ayrıca, ruhsatın teknik sorumlusu ...'nın şantiyede bulunmadığı tespit edilerek, tutanak altına alındığı görülmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden işletme ruhsat sahibinin, işletme projesinde belirtmiş olduğu faaliyetler dışında İdareden izin almadan proje değişiklikleri ve revizyonlar yapamayacağı, projede yer alan herhangi bir kuyu lokasyonunun değiştirilmesi, kuyu sayısının ve kapasitesinin artırılması, gradyan, enjeksiyon, reenjeksiyon, üretim ve diğer amaçlara yönelik sondaj faaliyetlerinde bulunamayacağı, idareden izin alınmadan yapılan işlem ve faaliyetlerin tespiti halinde, teminat irat kaydedilerek faaliyetlerin durdurulacağı ve irat kaydedilen teminatın üç katı tutarındaki yeni teminat üç ay içinde yatırılmaz ise ruhsat iptal edileceği belirtilmiştir.
Bu itibarla idareden izin alınmaksızın yapılan sondaj faaliyetine ilişkin olarak mevzuatta belirtilen yaptırımın uygulanacağı açık olduğundan, sonradan izin alınmış olsa dahi dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptaline karar veren İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunu reddeden temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...gün ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 20/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.