Danıştay 6. Daire 2021/8179 Esas 2022/5008 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/8179
Karar No : 2022/5008

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACILAR) :
......
24- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir İli, Aliağa İlçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...parsel sayılı ve davacıların iştiraken malik oldukları taşınmazın, imar planında "park, yol ve yeşil alan" olarak planlanmasına rağmen uzun süredir kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmaz bedeline karşılık olarak 2.200.000,00-TL tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; davacılar ..., ..., ..., ......, ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ...ve ...yönünden derdestlik nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına, diğer davacılar ..., ..., ..., ..., ......, ..., ..., ..., ...ve ...yönünden ise davanın kabulüne, kabul edilen 2.200.000,00-TL tazminat isteminin dava tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden alınarak davacılara hisseleri oranında ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun; kararın "davanın kabulüne, 2.200.000,00-TL tazminat tutarının 14/03/2019 dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından ...ve ...'a ödenmesine" ilişkin kısmı yönünden reddine; "hükmolunan tazminat tutarının adı geçen davacılara ödenmesini müteakip taşınmazın tapu sicilinde İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı adına tesciline" ilişkin kısmı yönünden ise kabulüne, mahkeme kararının hüküm kısmında bulunan bu ibarenin kaldırılmasına karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Tazminat istemlerinin kabulüne karar verilen davacıların aynı istemle ....İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında açılan davada taraf olmaları nedeniyle söz konusu davacılar yönünden de derdestlik nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiği, dava konusu taşınmaza ilişkin kamulaştırma yetki ve sorumluluğunun Aliağa Belediyesine ait olması nedeniyle kendirlerinin hasım mevkiinden çıkarılmaları gerektiği, bilirkişilerce seçilen emsalin değerlendirmeye uygun olmadığı, bilirkişi raporunun karara esas alınamayacağı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İzmir İli, Aliağa İlçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...parsel sayılı ve davacıların iştiraken malik oldukları taşınmazın, imar planında "park, yol ve yeşil alan" olarak planlanmasına rağmen uzun süredir kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmaz bedeline karşılık olarak 2.200.000,00-TL tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
01/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun dava şartlarını düzenleyen 114. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde; "Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte olmaması" hükmüne, aynı fıkranın (i) bendinde ise; "Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması" hükmüne yer verilmek suretiyle "derdestlik" ve "kesin hüküm" doğrudan dava açma şartları arasında sayılmış, Kanunun 115. maddesinde; mahkemenin dava şartı noksanlığını tespit etmesi halinde davayı usulden reddedeceği kurala bağlanmış; 303. maddesinin 1. fıkrasında ise; "Bir davaya ait şeklî anlamda kesinleşmiş olan hükmün, diğer bir davada maddi anlamda kesin hüküm oluşturabilmesi için, her iki davanın taraflarının, dava sebeplerinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması gerekir" hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; İzmir İli, Aliağa İlçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...parsel sayılı ve davacıların iştiraken malik oldukları taşınmazın, imar planında "park, yol ve yeşil alan" olarak planlanmasına rağmen uzun süredir kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmaz bedeline karşılık olarak 2.200.000,00-TL tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın 14/03/2019 tarihinde açıldığı, yargılama devam ederken davalı idarenin 27/02/2020 tarihli dilekçesi ile, bakılan davanın konusu, sebebi ve tarafları ile .... İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında (bozma sonrası E:...) görülen davanın taraflarının, konusunun ve sebebinin aynı olduğu ileri sürülerek davanın derdestlik nedeniyle reddine karar verilmesinin talep edildiği, bu talep üzerine davacının 06/03/2020 tarihli dilekçesi ile davalı idarenin derdestlik itirazının hukuki anlamda haklı olduğunun ancak bu hususta kendilerine yüklenecek suiniyetin bulunmadığının beyan edildiği, Mahkemece; gerek davacı tarafından gerekse davalı idareler tarafından bakılan davanın derdestlik nedeniyle reddedilmesi gerektiği yönünde dosyaya beyanda bulunulmuş ise de; bakılmakta olan dava ile ....... İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında görülen davanın konuları aynı olmakla birlikte taraflarının birebir örtüşmediği değerlendirilerek her iki davada da davacı konumunda bulunan ...ve ...yönünden derdestlik nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına, 12/5/2015 tarihinde vefat eden ......'nin mirasçıları olarak yine taşınmazda hak sahibi olan ve bakılan davada davacılar arasında yer alan ... ve ...yönünden -.... İdare Mahkemesinin E:...dosyasında davacılar arasında yer almamaları dolayısıyla- derdestlik itirazının kabulüne olanak bulunmadığı değerlendirilerek bu davacılar yönünden yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan; dava konusu İzmir İli, Aliağa İlçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...parsel sayılı taşınmazın, imar planında "park, yol ve yeşil alan" olarak planlanmasına rağmen uzun süredir kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmaz bedeline karşılık olarak 20.000,00-TL (ıslah sonrası 1.312.728,05-TL) tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle 11/03/2014 tarihinde açılan ve bakılan davanın davacılarının bir kısmının dava dilekçesi ile bir kısmının ise miras bırakanlarının yargılama sırasında vefat etmeleri nedeniyle sonradan davacı oldukları dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı karara karşı yapılan istinaf isteminin reddi yolundaki ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararına karşı yapılan temyiz istemi üzerine Danıştay Altıncı Dairesinin 14/11/2018 tarihli, E:2017/5025, K.2018/9282 sayılı kararı ile davacının temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulmasına, davalı idarelerden Aliağa Belediye Başkanlığının temyiz isteminin ise incelenmeksizin reddine karar verilmesi üzerine bozma kararına uyularak yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle davanın kabulü yolunda .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı karara karşı yapılan istinaf istemlerinin reddine dair ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 20/04/2022 tarih ve E:2021/10374, K:2022/4999 sayılı kararıyla kesin olarak onandığı görülmektedir.
Temyize konu Daire kararının davacılardan ... ve ...yönünden derdestlik nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmının incelenmesinden;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda; "derdestlik" ve "kesin hüküm" müesseseleri düzenlenmemiş ve Kanun'un 31. maddesinde; Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa atıfta bulunulmamış olmakla birlikte, tarafları ve konusu aynı olan bir davanın daha önce aynı veya başka bir mahkemede açıldığının ve görülmekte olduğunun saptanması halinde, usul hukukunun temel kavramlarından olan derdestlik müessesesinin temelinde yatan, ilk davanın aynısı olan ikinci davanın açılmasında davacının hukuki yararı bulunmadığı olgusundan hareketle, ikinci davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda, bakılmakta olan davadan önceki tarihte ve aynı sebep, konu ve istemle .... İdare Mahkemesinin E: ...sayılı dosyasında açılmış olan davada da davacılar arasında yer aldıkları tespit edilen ... ve ......yönünden davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken, derdestlik nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş olmasında hukuki isabet görülmemiştir.
Temyize konu Daire kararının davacılardan ...ve ...yönünden davanın kabulüne ilişkin kısmının incelenmesinden;
Derdestlik durumunun ortaya çıkması için; aynı davanın iki kere açılmış olması, birinci davanın görülmekte (derdest) olması, birinci dava ile ikinci davanın aynı dava olması şartları birlikte gerçekleşmelidir. Davaların aynı dava olarak kabul edilebilmesi de; davaların taraflarının, konularının, dava konusu işlemin hukuki sebeplerinin aynı olmasına bağlıdır.
Uyuşmazlıkta; aynı taşınmaza ilişkin olarak konusu ve sebebi aynı olan bir davanın bakılan davadan önce açılmış olduğu, söz konusu davanın kabulü yolunda .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı karara karşı yapılan istinaf ve temyiz istemlerinin reddedilerek kararın kesinleştiği sabittir.
Bakılan davada ise davalı idarenin derdestlik beyanı üzerine her ne kadar Mahkemece yukarıda ismi sayılan davacıların daha önce açılmış ve .... İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında görülmekte olan davanın davacıları arasında yer almadığı gerekçesiyle bunlar hakkında davanın esası incelenmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de; Dairemizin E:2021/10374 sayılı dosyasında temyiz incelemesi yapılan .... İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasının incelenmesinden; anılan dosyanın davacılarından ...'nin (T.C No: ...) 12/05/2015 tarihinde vefat ettiği, geriye mirasçıları olarak ... ve ...'ın kaldığına ilişkin mirasçılık belgesi ile mirasçılara ait vekaletnamelerin davacılar vekili tarafından 17/09/2015 havale tarihli dilekçe ekinde Mahkemeye sunulduğu, davanın kabulü yolunda .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda anılan mirasçılara yer verilmediği ancak söz konusu karara karşı yapılan istinaf istemlerinin reddi yolundaki ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararında anılan mirasçılara yer verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, bakılan dava ile konusu ve sebebi aynı olan .... İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında müteveffa davacı Hatice İzmitli mirasçıları olarak davacılar arasında yer alan ......, ... ve ...yönünden davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek davanın kabulüne karar verilmiş olmasında hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; müteveffa davacı ...'nin mirasçılarından olan ve ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararında davacılar arasında yer alan ...'nin (T.C No: ...) 29/05/2017 tarihinde vefat ettiği, geriye mirasçıları olarak bakılan davanın davacıları arasında yer alan ...ve ...'nin kaldığı, ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararının onanması yolundaki Dairemizin 20/04/2022 tarih ve E:2021/10374, K:2022/4999 sayılı kararında; her ne kadar temyize konu kararda davacılar arasında yer alan ......'nin 29/05/2017 tarihinde vefat ettiği, geriye mirasçıları olarak ... ve ...'nin kaldığı görülse de Mahkeme kararı üzerine davacılara ödeme yapılmış olması, mirasçıların bu davayı devam ettirme iradelerinin bakılan davada (....İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında) ortaya konulmuş olması ve usul ekonomisi göz önünde bulundurulduğunda yargılamanın geldiği aşamada söz konusu hususun İdari Yargılama Usulü Kanununun 26. maddesi uyarınca karar verilmek üzere kararın bozulmasını gerektirmediği belirtilerek ...'nin mirasçıları Deniz ...ve ...'nin hasım mevkiine alındığı görülmekte olup, bu durumda ...'nin (T.C No: ...) mirasçıları olarak bakılan davanın davacıları arasında yer alan ...ve ...yönünden de davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek davanın kabulüne karar verilmiş olmasında hukuki isabet görülmemiştir.
Bu durumda Mahkemece davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek davanın kabulüne karar verilmiş olmasında ve eksik inceleme sonucu verilen Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf isteminin reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kısmen kabulü, kısmen reddi ile anılan kararının kaldırılması yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 20/04/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.