Danıştay 2. Daire 2021/11304 Esas 2022/2118 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/11304
Karar No : 2022/2118


KARARIN DÜZELTİLMESİNİ İSTEYEN
(DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:2015/628 sayılı kararın onanmasına dair Danıştay Onuncu Dairesinin 15/06/2020 günlü, E:2016/7665, K:2020/1942 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; İstanbul ili, Bakırköy ilçesi, … Mahallesinde bulunan … ada, … parsel sayılı, mülkiyeti davalı Bakırköy Belediye Başkanlığına ait 1.287,00 m² yüzölçümlü taşınmazın 950,00 m²'lik kısmının 01/05/2008-01/05/2013 tarihleri arasındaki dönemde yol yapılmak suretiyle işgal edildiğinden bahisle davacıdan 486.360,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … günlü, … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla ; davalı Bakırköy Belediyesi mülkiyetinde bulunan … ada, … parsel sayılı taşınmazın 950,00 m²'lik kısmının kullanım şeklinin "yol ve yeşil alan" olduğu, kullanım nedeniyle takdir edilecek ecrimisil miktarının ise taşınmazın yıllar itibarıyla ne kadar getirisi olabileceği araştırılmak suretiyle belirlenmesi gerektiği ve kullanımın kazanç getirici faaliyet niteliğinde bulunmadığı; esasen kamu hizmeti amacı ile yapılan işgal karşılığı takdir edilen ecrimisil miktarının yıllar itibariyle belirlenmesinde kullanılan kriterlerin belirtilmediği ve emsal kullanım karşılığı elde edilen gelir kıyaslaması yapılmadığı halde ecrimisil bedelinin belirlenmiş olması karşısında, uyuşmazlığa konu ihbarnamede miktar yönü ile de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Daire Kararının Özeti : Davalı idare tarafından yapılan temyiz başvurusu üzerine, Danıştay Onuncu Dairesinin 15/06/2020 günlü, E:2016/7665, K:2020/1942 sayılı kararıyla, temyize konu İdare Mahkemesi kararı onanmıştır.


KARAR DÜZELTME TALEBİNDE
BULUNANIN İDDİALARI : Davalı idare tarafından; taşınmazın mülkiyeti kendisine ait taşınmazın davacı tarafından işgali nedeniyle mevzuata uygun olarak ecrimisil tahakkuk ettirildiği ileri sürülerek, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Düzeltilmesi istenen kararın yöntem ve yasaya uygun olduğu, bu nedenle istemin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile söz konusu taşınmazların mülkiyetinin davalı Bakırköy Belediyesine ait olduğu açık olmakla birlikte davacı Belediyece tüm kamunun kullanımına açık ve plandaki amacına uygun bir şekilde yol yapıldığı, bu haliyle İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığının fuzuli şagil olarak nitelendirilmesine hukuken olanak bulunmadığından ecrimisil istenmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırıdır.
Belirtilen sebeple; dava konusu işlemin iptali yolunda verilen kararın sonucu itibariyle yerinde olduğu düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Onuncu Dairesi tarafından Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, davalı idarenin karar düzeltme isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının onanmasına dair Danıştay Onuncu Dairesinin 15/06/2020 günlü, E:2016/7665, K:2020/1942 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden İstanbul ili, Bakırköy ilçesi, … Mahallesinde bulunan … ada, … parsel sayılı, mülkiyeti Bakırköy Belediyesine ait 1.287,00 m² yüzölçümlü taşınmazın 950,00 m²'lik kısmının yol yapılmak suretiyle işgal edildiğinden bahisle … günlü, … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin iptali istemiyle temyizen bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 75. maddesinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerlendirme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca takdir edilecek ecrimisilin isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
13/07/2005 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesinde, belediye mallarına karşı suç işleyenlerin Devlet malına karşı suç işlemiş sayılacağı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dava dosyasının incelenmesinden ; mülkiyeti davalı Bakırköy Belediye Başkanlığına ait İstanbul ili, Bakırköy ilçesi, … Mahallesinde bulunan … ada, … parsel sayılı 1.287,00 m² yüzölçümlü taşınmazın 950,00 m²'lik kısmının 01/05/2008-01/05/2013 tarihleri arasındaki dönemde yol yapılmak suretiyle işgal edildiğinden bahisle davacı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığından 486.360,00 TL ecrimisil istenilmesi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Söz konusu taşınmazın davalı Bakırköy Belediyesine ait olduğu, davalı idarenin … günlü, … sayılı işleminin ekinde yer alan … günlü, … sayılı Bakırköy Belediyesi meclis kararı ile fiilen kamu hizmetinde kullanılan taşınmazlar ile İmar planlarında kamu hizmetlerine ayrılmış taşınmazların kamuya tahsisine karar verildiği, söz konusu taşınmazın imar planında yol alanında kaldığından kamuya tahsis edilen taşınmazlardan olduğu görülmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesi uyarınca, belediyelerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce izinsiz kullanılması halinde fuzuli işgalden söz edilebileceği ve ancak bu şekilde bir kullanımın varlığı tespit edilebiliyor ise o yerden ecrimisil alınabileceği kuşkusuzdur.
Uyuşmazlık konusu olayda ise; söz konusu taşınmazın davalı Bakırköy Belediyesine ait olduğu açık olmakla birlikte aynı belediyenin Meclis kararı doğrultusunda davacı Belediyece tüm kamunun kullanımına açık ve plandaki amacına uygun bir şekilde yol yapılmak suretiyle kamu hizmetinin ifasında kullanıldığı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığının bizzat kendi kullanımında olmadığı, bu haliyle fuzuli şagil olarak nitelendirilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda; davacının fuzuli şagil olmadığı gerekçesi ile dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerekirken, ecrimisil bedelinin davalı idare tarafından tespiti ve miktarı yönünden hukuka uygun olarak belirlenmediği gerekçesiyle iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE,
2. … İdare Mahkemesince verilen … günlü, ve E:…, K:… sayılı kararın yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan davalı üzerinde bırakılmasına,
4. Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
5. 21/04/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
Dava; İstanbul ili, Bakırköy ilçesi, … Mahallesinde bulunan … ada, … parsel sayılı, mülkiyeti davalı Bakırköy Belediye Başkanlığına ait 1.287,00 m² yüzölçümlü taşınmazın 950,00 m²'lik kısmının 01/05/2008-01/05/2013 tarihleri arasındaki dönemde yol yapılmak suretiyle işgal edildiğinden bahisle davacı belediyeden 486.360,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … günlü, … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; ecrimisile konu taşınmazın tamamının , 1995 yılında ifraz işlemi nedeniyle, davalı Bakırköy Belediye Belediyesinin mülkiyetine geçtiği ve 08.03.2004 tarihli 1/1000 Bakırköy Merkez Uygulama İmar Planı/ Tadilatında yol ve park alanı olarak ayrıldığı, UKOME kararı doğrultusunda ana arter olan yolun, davacı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığınca yapımı için kamulaştırılması kararı alındığı, bu kararın 06.04.2007 tarihinde tapuya şerh edildiği halde davacı belediyece, kamulaştırma yapılmadan yolun yapıldığı, bu hususlarda davanın tarafları arasında bir çekişme olmadığı anlaşılmıştır.
Uyuşmazlıkta çözülmesi gereken hukuki sorun, yukarıda hukuki durumu belirtilen taşınmaza, davacı belediye tarafından yol yapılmak suretiyle müdahale nedeniyle davalı belediyenin ecrimisil istenip istenemeyeceğine ilişkindir.
Dairece, imar planı ile bedelsiz olarak belediye adına kamuya terk edilen alanlardan, imar planında belirtilen şekilde hizmet kurulup, kamu hizmetinin ifasında kullanım içinde ecrmisil istenebileceği kabul edilmekteyse de;
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesinde ; Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, takdir ve tespit edilecek ecrimisil isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelikte ise, ecrimisil: Hazine taşınmazının, İdarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal veya tasarruf edilmesi sebebiyle, İdarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın (Mülga ibare:RG-10/4/2011-27901) (…) İdarece talep edilen tazminatı,
Fuzuli şagil (İşgalci): Kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının zilyetliğini, yetkili İdarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişileri ifa eder tanımlaması yapılmıştır.
Türk Medeni Kanunu'nun "Tescil" başlıklı 705. maddesinin birinci fıkrasında, taşınmaz mülkiyetinin tescille kazanılacağı kuralı yer almakla birlikte;
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 11. maddesinde ise; "İmar planlarında; meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait gayrimenkuller ile askeri yasak bölgeler, güvenlik bölgeleri ile ülke güvenliği ile doğrudan doğruya ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma amaçlı yerler hariç Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiliğin teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlığının onayı ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir. Ancak, bu yerlerin üzerinde bina bulunduğu takdirde, arsası hariç yalnız binanın halihazır kıymeti için takdir edilecek bedel ödenir. Bedeli ve ödeme şekli taraflarca tespit olunur. Bu suretle maledilen arazi ve arsalar belediye veya özel idare tarafından satılamaz ve başka bir maksat için kullanılamaz. Bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerh konur. " hükmü yer almaktadır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin (g) bendinde, "Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek;..",Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Aktarılan mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, "Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar" dan, belediye imar plânlarında yol alanında kalan yerlerin, belediyeye bedelsiz olarak terk edilerek tapuda terkin edilmesi gerektiği tartışmasızdır.
Öte yandan, "Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar" yönünden; imar plânlarında yol alanında kalan yerlerin, belediyeye bedelsiz olarak terk edilerek tapuda terkin edilmesi gerektiği yolundaki yasa kuralı nedeniyle, davalı idarenin bu alandaki yetkisinin bağlı yetki olduğu; yine anılan kural nedeniyle idarenin mülkiyetinde de olsa davalı idarenin bu tür taşınmazları üçüncü kişilere satma, kiraya verme, üzerinde intifak hakkı tesisi gibi tasarruflarda bulunabilmesi mümkün olmadığından, dava konusu taşınmaza ilişkin olarak mahrum kalınan bir bedelin varlığından da söz etmek mümkün değildir. Danıştay Dava Daireleri Kurulunun istikrar bulmuş kararları da bu yöndedir.(İDDK- E:2013/4740,E: 2016/2821,E: 2019/484)
Bu uyuşmazlıkta ise, ecrimisil istenilen taşınmaz "belediye"nin mülküdür ve belediye taşınmazları yönünden, 3194 sayılı Kanun, bedelsiz devri de öngörmemiştir. Hizmeti kuran davacı belediyece, söz konusu taşınmazın kamulaştırılmasına dair karar almıştır.
Bu durumda, kamulaştırma kararı da alınmasına rağmen, kamulaştırma yapılmadan davalı belediye mülkünün yol yapılmak suretiyle kullanılması nedeniyle davalı belediyeden ecrimisil istenebileceği, dava konusu işlemin hukuki denetimin diğer yönlerden yapılması gerekti açıktır.
Davalı idare tarafından karar düzeltme dilekçesinde öne sürülen diğer hususlar, icelenmek suretiyle karar verilesi gerekirken, Danıştay Onuncu Dairesinin 15/06/2020 günlü, E:2016/7665, K:2020/1942 sayılı kararının kaldırılarak, mahkeme kararının gerekçe değiştirilerek onanması kararına anılan gerekçeyle katılmıyorum.