Danıştay 8. Daire 2021/4023 Esas 2022/2969 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/4023
Karar No : 2022/2969


DAVACI : … İli … Birliği

DAVACI YANINDA MÜDAHİL: … Birliği
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Birliği
VEKİLİ : Av. …
2- …Bölgesi … Odası
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Türk Veteriner Hekimleri Birliği Ankara Bölgesi Veteriner Hekimleri Odasının … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı işlemlerinin ve bu işlemlere dayanak teşkil eden Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı 113. maddesinin birinci fıkrasının (1) nolu bendinin iptali istenilmiştir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı Birliğin, Mülga 4631 sayılı Hayvan Islah Kanunu ile 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu çerçevesinde üye yetiştiricilerine ıslah temelli kamu hizmeti veren, kooperatiflere sağlanan her türlü vergi ve harç muafiyetinden aynı koşullarda yararlanan, Bakanlık denetiminde faaliyet gösteren bir kuruluş olduğu, yetiştirici üyelerine hizmet sunmak üzere açtığı Hayvan Hastanesine ruhsat alınabilmesi için, Hayvan Hastaneleri Yönetmeliği'nin 6. maddesinin (a) bendi uyarınca, istihdam edilecek veterinerlerin iş sözleşmelerinde veteriner hekimler odasının onayının istendiği, davalı Odanın sözkonusu sözleşmelerin veteriner hekimlerin ücret, sosyal haklar ve çalışma şartlarıyla ilgili hükümlerinin asgari şartları içermediği gerekçesiyle anılan sözleşmeleri onaylamadığı, verdiği hizmetler nedeniyle onlarca veteriner hekim çalıştırmak durumunda olan davacı Birliğin sigortalı olarak istihdam ettiği veteriner hekimleri, davalı Odanın belirlediği ücret ile çalıştırma zorunluluğunun çalışma özgürlüğünü güvence altına alan Anayasa ve ilgili mevzuata aykırı olduğu belirtilerek dava konusu işlem ile dayanağı Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı 113. maddesinin birinci fıkrasının (1) nolu bendinin iptali istenilmiştir.

DAVACI YANINDA MÜDAHİLİN İDDİALARI :
Davalı … Birliği'nin 6343 sayılı Türk Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun'da tanımlanan yönetmelik düzenleme yetkisini aşarak, kanunda aranmayan, düzenlenmeyen şartları yönetmelik maddesi olarak düzenlediği, bu hususun Anayasa ile güvence altına alınan çalışma ve sözleşme özgürlüğünü ihlal ettiği, Türk Veteriner Hekimleri Birliği'nin sözkonusu uygulaması nedeniyle Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği'nin veteriner hekim istihdamında zorluk yaşadığı, yetiştiricilerin serbest çalışan veteriner hekimler ile çalışmak durumunda kaldığı, serbest çalışan veteriner hekimlerin yetiştiricilerden fahiş fiyatlar talep ettikleri gibi Birliğin veterineri ile suni tohumlama yapılması halinde diğer veterinerlik hizmetlerini vermekten imtina ettikleri, bazı suni tohumlamaları ücretsiz yaparak kalitesiz tohum kullanmak suretiyle sürü ıslahı çalışmalarının sekteye uğramasına sebebiyet verdikleri belirtilerek hukuka aykırı işlem ve uygulamaların iptali talep edilmiştir.

DAVALI İDARELERİN SAVUNMALARI :
… BİRLİĞİNİN SAVUNMASININ ÖZETİ : Veteriner Hekimliği mesleğinin ülke genelinde en iyi şekilde uygulanmasını sağlama ve veteriner hekimlerin hak ve menfaatlerini korumaya yönelik olarak ilgili yönetmeliğin hazırlandığı, davacı Birliğin hiçbir menfaatinin engellenmediği ve mevzuata uygun olarak hazırlanan yönetmeliğe göre işlem tesis edildiği, gerek Anayasa'ya gerekse de 6343 sayılı kanuna aykırılık teşkil etmediği, taban ücretin belirlenmesiyle eşit işe eşit ücret ilkesine göre hareket edildiği dolayısıyla ilgili yönetmelik maddesinde hukuka aykırılık bulunmadığı ve davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
… BÖLGESİ … ODASININ SAVUNMASININ ÖZETİ: Veteriner Hekimlerinin en düşük dereceli kamu çalışanının alacağı maaşdan daha az bir ücretle çalışmaması için getirilen düzenlemenin Anayasa'ya ve 6343 sayılı Kanuna uygun olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ :Davanın Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı 113. maddesinin birinci fıkrasının (1) nolu bendinin iptali istemi yönünden Dairemizce verilen ret kararı kesinleşmiş olup, Türk Veteriner Hekimleri Birliği Ankara Bölgesi Veteriner Hekimleri Odasının … tarih ve …sayılı, … tarih ve … sayılı işlemlerinin iptali istemi yönünden, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 13/01/2021 tarih ve E:2019/2043, K:2021/1 sayılı bozma kararı uyarınca davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ: Türk Veteriner Hekimleri Birliği Ankara Bölgesi Veteriner Hekimleri Odasının … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı işlemlerinin ve bu işlemlere dayanak teşkil eden Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı 113. maddesinin birinci fıkrasının (1) nolu bendinin iptali istemiyle açılan davada Danıştay Sekizinci Dairesinin 18/09/2018 tarih ve E:2014/11510, K:2018/4493 sayılı kararıyla; düzenleme yönünden davanın reddi, bireysel işlemlerin ise iptali yolunda verilen karar; Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulunca 13/01/2021 gün ve E:2019/2043, K:2021/1 sayılı kararıyla iptale ilişkin kısmı yönünden bozulmuşur.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesine göre Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davalarda, temyiz incelemesi sonucu bozulan kararlar üzerine Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurullarının kararlarına uyulması mecburi olduğundan anılan Kurul kararında belirtilen gerekçeyle bozma kararı doğrultusunda karar verilmesi gerekmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
Davacı Birlik tarafından açılacak hayvan hastanesi için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından ruhsat alınabilmesi için gerekli belgeler arasında Hayvan Hastaneleri Yönetmeliği'nin 6/a maddesi gereğince Oda onaylı sözleşmenin istenilmesi nedeniyle, hazırladıkları sözleşmenin onaylanması istemiyle davacı tarafından, davalı Odaya yapılan başvuru, sözleşmenin birtakım koşulları taşımadığı gerekçesiyle …tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı işlemler ile reddedilmiş olup, sözleşmenin onaylanmamasına gerekçe olarak veteriner hekimlerin çalışma iş ve usullerinde yasal dayanaklara yer verilmediği, belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak adlandırılan iş sözleşmesinin, hayvan hastanelerinde çalışacak veteriner hekim sözleşmesi olarak, sözleşmenin ana maddelerinde geçen işçi sözcüğünün de veteriner hekim olarak değiştirilmesi gerektiği, veteriner hekim aylık ücretinin, kamuda göreve yeni başlayan 8/2 kadro derecesindeki veteriner hekimin ücretinden aşağıya çekilmemesi ve asgari net 3.020-TL olarak düzeltilmesi gerektiği, ücret bordlarının her ay düzenli olarak odaya iletilmesi zorunluluğunun sözleşmeye eklenmediği, bölge veteriner hekim odalarınca düzenlenen çalışma izin belgesinin her yıl yenilenmesi hükmünün sözleşmeye konulmadığı, sözleşme süresi içerisinde bölge veteriner hekim odasınca yapılacak çalışma alanıyla ilgili meslek içi eğitim programlarına katılma zorunluluğunun eklenmediği, veteriner hekimin sözleşmede adı geçen hastane dışında başka bir muayenehane, poliklinik ve hayvan hastanesinde çalışamayacağı bilgisinin eklenmediği hususları bildirilmiştir.
Bunun üzerine, söz konusu ret işlemlerinin ve dayanak gösterilen Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı 113/1 maddesinin iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
Dairemizin 18/09/2018 tarih ve E:2014/11510, K:2018/4493 sayılı kararıyla; dava konusu Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı 113. maddesinin birinci fıkrasının (1) nolu bendi bakımından; düzenlemede, oda yönetimlerinin, veteriner hekimlerin ücret, sosyal hak ve çalışma şartıyla ilgili hükümleri asgari şartları içermesi kaydıyla onaylayacağının belirtildiği, asgari şartları ise Odanın belirleyeceğine dair kural konulmadığı, bu haliyle düzenleme ile Odaya, üye veteriner hekimin asgari çalışma şartlarını; dolayısıyla ücretini belirleme yetkisinin verilmediği, Odaların, iş sözleşmesini, ücret, sosyal haklar ve çalışma şartlarını içermesi şartıyla onaylayacağı; özellikle ücret yönünden, özel kanun niteliğinde olan İş Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen asgari ücrete uygun olup olmadığı yönünden yapacağı denetime göre sözleşmeye onay vereceği, bu itibarla; dava konusu Yönetmelik kuralı ile, işverenle, işverene bağlı olarak çalışan veteriner hekim arasındaki ücreti belirleme yetkisi verildiğini söylemek olanaklı olmadığından; düzenlemenin, zaten bu yetkiyi vermeyen üst hukuk normlarına uygun olduğu ve düzenlemede hukuka aykırılık olmadığı; dava konusu Türk Veteriner Hekimleri Birliği Ankara Bölgesi Veteriner Hekimleri Odasının 26/05/2014 tarih ve 2775 sayılı, 18/06/2014 tarih ve 2890 sayılı işlemi bakımından; davalı Oda tarafından, dava konusu Yönetmelik kuralının, bir işverene bağlı olarak çalışan veteriner hekimin ücretini belirleme yetkisi verdiği belirtilerek, özellikle ücret yönünden kendilerince belirlenen miktarın altında olması neden gösterilerek iş sözleşmesine onay verilmediğinin anlaşıldığı, 6343 sayılı Türk Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odaların Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun hükümleri ile bu hükümler uyarınca davalı Birlikçe hazırlanan Yönetmelik kuralının, davalılara veteriner hekimin ücretini belirlemeye ilişkin bir yetki vermediği, davalı idarelerce, "asgari çalışma koşullarının yer alması kaydıyla onay verme" yetkisinden ibaret yetkinin genişletilerek, sözleşmeye müdahale edilmek suretiyle, kaynağını yasadan almayan bir yetkinin kullanıldığının açık olduğu ve sözkonusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu Yönetmeliğin 113. maddesinin birinci fıkrasının (1) nolu bendi yönünden düzenlemenin, üst hukuk normlarına uygun olduğu ve düzenlemede hukuka aykırılık olmadığından davanın reddine, davalı idarelerce bir işverene bağlı olarak çalışan veteriner hekimin, iş sözleşmesinde yer alan asgari ücretin belirlenmesi ve bu kapsamda denetlenmesine ilişkin bireysel işlemlerin, dayanağı Yönetmelik hükmüne ve üst hukuk normu niteliğindeki 6343 sayılı Kanun'a aykırılık teşkil ettiği görüldüğünden, söz konusu işlemlerde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle, bireysel işlemin ise iptaline karar verilmiştir.
Anılan kararın davalılardan Türk Veteriner Hekimleri Birliği tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdarî Dava Daireleri Kurulu'nun 13/01/2021 tarih ve E:2019/2043, K:2021/1 sayılı kararı ile; Daire kararımızın temyize konu edilen Türk Veteriner Hekimleri Birliği Ankara Bölgesi Veteriner Hekimleri Odasının … tarih ve … sayılı işleminin iptaline ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davalının temyiz isteminin kabul edilerek Dairemiz kararının iptale ilişkin kısmının bozulmasına karar verildiği anlaşılmaktadır. Dairemiz kararının, Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı 113. maddesinin birinci fıkrasının (1) nolu bendi bakımından davanın reddine yönelik kısmı ise temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesinin birinci fıkrasında; Danıştay Dava Daireleri kararlarına karşı Danıştay'da temyiz yoluna başvurulabileceği, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 38. maddesinde İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların temyizen inceleneceği, 2577 sayılı Kanun'un 49. Maddesinin dördüncü fıkrasında da; idare mahkemelerinin bozmaya uymayarak eski kararında ısrar edebileceği öngörülürken, Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulları kararlarına uyulmasının zorunlu olduğu belirtilerek, Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması halinde ısrar olanağı tanınmamıştır.
Bu nedenle, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararı üzerine bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE :
İlgili Mevzuat:
Anayasa'nın 135. maddesinde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşlarının, belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan kamu tüzelkişilikleri olduğu hükme bağlanmıştır.
6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği İle Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun'un 14. maddesinde, Türk Veteriner Hekimleri Birliğinin, veteriner hekimler arasında mesleki deontolojiyi ve dayanışmayı korumak, veteriner hekimliğin kamu ve kişi yararına uygulanıp geliştirilmesini sağlamak ve meslek mensuplarının hak veya yararlarını korumak amacı ile kurulmuş, tüzelkişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde mesleki bir kuruluş olduğu; 15. maddesinin (b) bendinde, Birliğin, azalarının maddi ve manevi hak ve menfaatlerini, hak ve memleket menfaatleriyle telif eder mahiyette korumakla mükellef olduğu hüküm altına alınmıştır.
Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin "Kamu Dışında İstihdam ve Serbest Çalışma" başlıklı dava konusu 113/1 maddesinde, "Kamu dışında çalışacak veteriner hekimler, işverenle aralarında düzenledikleri sözleşmeyi bağlı bulundukları odaya onaylatmak zorundadırlar. Oda yönetimleri veteriner hekimlerin ücret, sosyal haklar ve çalışma şartlarıyla ilgili hükümleri asgari şartları içermesi kaydıyla onaylar." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen Anayasa'nın 135. maddesi ile 6343 sayılı Kanun'un 14. ve 15. maddeleri hükümlerinin incelenmesinden, Türk Veteriner Hekimleri Birliğinin veteriner hekimliğinin, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlayarak meslek mensuplarının hak veya yararlarını korumak ve üyelerinin maddi ve manevi çıkarlarını gözetmek amacıyla kurulduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği'nin, kamu dışında çalışacak veteriner hekimlerin işverenle aralarında düzenledikleri sözleşmenin bağlı bulundukları odaya onaylatılmasını ve oda tarafından da söz konusu sözleşmenin ücret, sosyal haklar ve çalışma şartlarıyla ilgili hükümlerinin asgari şartları içermesi kaydıyla onaylanmasını öngören dava konusu 113/1. maddesinin; Türk Veteriner Hekimleri Birliği'nin, Anayasa'nın 135. maddesi ile 6343 sayılı Kanunun 14. ve 15. maddelerinde belirtilen kuruluş amaçlarının gerçekleştirilmesine yönelik bir düzenleme niteliğinde olması nedeniyle bu madde dayanak alınarak tesis edilen dava konusu uygulama işlemlerinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1- Türk Veteriner Hekimleri Birliği Ankara Bölgesi Veteriner Hekimleri Odasının … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı işlemlerinin iptali istemi bakımından DAVANIN REDDİNE,
2. Dava ret ile sonuçlandığından, aşağıda dökümü gösterilen yargılama giderinden (ilk derece aşaması ile temyiz aşaması sonrası yargılama giderleri) …-TL'nin davacı üzerinde bırakılmasına, müdahil tarafından yapılan …-TL'nin müdahilin üzerinde bırakılmasına, yargılama giderinin diğer kısmı olan …-TL'nin davacıdan alınarak …-TL'sinin davalı Türk Veteriner Hekimleri Birliği'ne ve …-TL'nin davalı … Bölgesi … Odası'na verilmesine,
3. İlk aşamada davalı idareler lehine vekalet ücreti hükmedilmiş olduğundan, vekalet ücreti hükmedilmesine yer olmadığına,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
Kesin olarak, 21/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.