Danıştay 10. Daire 2022/198 Esas 2022/2350 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2022/198
Karar No : 2022/2350

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Gıda Tarım Hay. San. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Davacı şirket ile davalı idare arasında … Süt Üretim Çiftliği yatırımının uygulanması amacıyla imzalanan Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma (IPARD) Programı Fonlarının Tahsisine Dair Sözleşmenin davalı idarece feshedilmesi üzerine yersiz ödendiğinden bahisle davalı idarece ödenen hibe bedelinin davacı şirketten tahsili amacıyla 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun uyarınca Manisa İl Koordinatörlüğünce düzenlenen 1.531.200,50 TL tutarındaki, … tarih ve … sayılı ödeme emrinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla, dava konusu ödeme emrine konu alacağın sözleşmenin feshine bağlı olarak ortaya çıkmış olduğu ve sözleşmenin feshine yönelik işleme karşı açılan davada kesinleşmiş bir karar bulunmadığı, dolayısıyla henüz ortada kesinleşmiş bir kurum alacağından söz edilemeyeceği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla, davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, hükümlerine uyulmaması nedeniyle sözleşmenin feshedildiği, sonrasında düzenlenen borç bildirimi mektubunun davacıya tebliğ edildiği, verilen 1 aylık süre içinde kamu borcunun ödenmemesi üzerine dava konusu ödeme emrinin düzenlendiği, kamu alacağının yargısal anlamda kesinleşmesi gerektiği hususunda ayrı bir kanuni düzenleme bulunmadığından ödeme süresi geçtiği halde ödenmeyen kamu alacağının tahsili için dava konusu emrinin düzenlenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı, bu nedenle Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, süt üretim çiftliği yatırımının gerçekleştirilmesi için Avurpa Birliği ve ülkemizin eş finansmanıyla oluşturulan Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma (IPARD) Programı fonları kapsamında destekten faydalanmak amacıyla başvuruda bulunulduğu, davalı idare ile davacı şirket arasında 20/06/2014 tarihinde IPARD Programı Fonlarının Tahsisine Dair Sözleşme imzalanarak yatırımın tamamlanmasını müteakip hibe ödemesinin gerçekleştirildiği, yatırımın amacına uygun olarak sürdürülüp sürdürülmediğinin takibi amacıyla yerinde yapılan yerinde yapılan ve dört farklı tarihte gerçekleştirilen kontrollerde tespit edilen eksikliklerin tamamlanması için yeterli süre verilmesine karşın söz konusu eksikliklerin tamamlanmaması üzerine sözleşmenin 24/12/2018 tarihinde feshedildiği ve bu durumun … tarih ve E…. sayılı işlem ile davacıya bildirildiği, ayrıca fesih işlemine bağlı olarak davacıya ödenen hibe desteklerinin geri alınmasına karar verildiği, 6183 sayılı Kanun'un 37. maddesi uyarınca düzenlenen … tarih ve E…. sayılı borç bildirim mektubu ile ödenen hibe tutarının 1 aylık süre içinde geri ödenmesinin davacıdan istenildiği, borç bildirim mektubunun tebliğinden itibaren kanuni süre içinde borcun ödenmemesi neticesinde … tarih ve … sayılı ödeme emrinin düzenlenerek davacıya tebliği üzerine bu işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı görülmüştür.

İLGİLİ MEVZUAT:
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 37. maddesinde; amme alacaklarının hususi kanunlarında belli edilen zamanlarda ödeneceği, hususi kanunlarında ödeme zamanı tespit edilmemiş amme alacaklarının Maliye vekaletince belirtilecek usule göre yapılacak olan tebliğden itibaren bir ay içinde ödeneceği; bu ödeme müddetinin son günü amme alacağının vadesi günü olduğu; 55. maddesinde ise, amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumunun bir ödeme emri ile tebliğ olunacağı; 58. maddesinde, kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahsın, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 15 (onbeş) gün içinde dava açabilecekleri hükümlerine yer verilmiştir.
5648 sayılı Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un 15. maddesinin 4. fıkrasında, kurumun alacaklarının tahsilinde kurum tarafından 21/07/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre işlem yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu alacaklarının kanunlarında belirtilen vade tarihlerinde ödenmesi gerektiği, kanunlarında vade tarihi belirtilmediği takdirde, 6183 sayılı Kanun'un 37. maddesi uyarınca kamu alacaklısının bağlı olduğu tahsil dairesince borcun 1 ay içinde ödenmesi talebini içerir ihbarnamenin davacıya usulüne uygun olarak tebliğ edileceği ve vadesinde ödenmemesi durumunda aynı Kanun'un 55. maddesi uyarınca ödenmeyen kamu alacağının tahsili amacıyla ödeme emri düzenleneceği hususunda duraksama bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, İdare Mahkemesi kararında, ödeme emri düzenlenmeden önce kamu alacağının kesinleşmiş olmasının zorunlu olduğu yolunda gerekçeye yer verildiğinden, kamu alacağının tahsil edilebilmesi için kesinleşmesinden ne anlaşılması gerektiği hususu ortaya konulmalıdır.
Buna göre, kanuni vadesi geldiği halde ödenmeyen ya da 6183 sayılı Kanun'un 37. maddesi uyarınca düzenlenen ihbarnamenin tebliğinden itibaren 1 aylık süre içinde ödenmeyen kamu alacağı, usulüne uygun olarak tahakkuk etmiş, başka bir ifadeyle ödeme emri ile borçludan istenebilir hale gelmiştir. İdari işlemlerin, kural olarak hukuka uygunluk karinesine ve re'sen icra edilebilme yeteneğine sahip olması dolayısıyla ilgili mevzuatta kamu alacağına ilişkin ihbarnameye dava açılmasının tahsil işlemlerini durduracağı yönünde bir düzenleme bulunmadığı sürece, kamu borçlusu tarafından ihbarnameye karşı dava açılması, vadesi gelmiş (tahakkuk etmiş) ve ödenmemiş durumdaki kamu alacağının borçludan ödeme emri düzenlenerek istenilmesine hukuken engel teşkil etmemektedir. Daha açık bir anlatımla, ödeme emri düzenlenebilmesi için kamu alacağının yargısal denetiminin tamamlanmış olması, aksi mevzuatta belirtilmediği müddetçe, zorunlu bulunmamaktadır.
Bu itibarla, somut olayda, yapılan hibe desteğinin 6183 sayılı Kanun'un 37. maddesi uyarınca hazırlanan … tarih ve E…. sayılı borç bildirim mektubu ile 1 aylık süre içinde geri ödenmesinin davacıdan istenilmesine rağmen, borç bildirim mektubunun tebliğinden itibaren kanuni süre içinde borcun ödenmemesi üzerine alacağın tahsili için … tarih ve … sayılı dava konusu ödeme emrinin düzenlenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Diğer yandan, davacı tarafından, yatırım konusu işletmenin aktif bir şeklide çalıştırıldığı, sözleşme hükümlerine uygun hareket edildiği, verilen taahhütlere uyulduğu, hibe sözleşmesinin feshi işleminin, sözleşme hükümlerine aykırı olduğu hususları ileri sürülerek düzenlenen ödeme emrinin iptali istenilmekte ise de; bahse konu iddiaların ihbarnameye ve sözleşmenin feshine yönelik işleme karşı açılan davalarda incelenebileceği, bu nedenle ödeme emrinin iptali istemiyle açılan işbu davada "borcum yoktur" kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, hibe sözleşmenin feshine yönelik işlemin iptali istemiyle dava açılması nedeniyle henüz ortada kesinleşmiş bir Kurum alacağından söz edilemeyeceğinden dava konusu ödeme emrinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle ödeme emrinin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı davalı idarece yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davalı idareye iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 25/04/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.