Danıştay 10. Daire 2017/2861 Esas 2022/2321 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/2861
Karar No : 2022/2321

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : 1- …
2- …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : (Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının (... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla Dairemize gönderilen) temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, yakınları …ın askerlik hizmetini yaptığı sırada, 18/09/2012 tarihinde birliğine gitmek üzere askeri konvoyla Elazığ-Bingöl-Muş-Van istikametinde hareket halinde iken bölücü terör örgütü mensupları tarafından askeri konvoya yapılan silahlı saldırı sonucunda şehit olması nedeniyle zarara uğradıklarından bahisle, anne ve baba için ayrı ayrı 25.000,00 TL maddi ile 100.000,00 TL manevi olmak üzere toplam 250.000,00 TL tazminatın, davalı idareden tazminat talebinde bulundukları 08/04/2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: (Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesince; davacıların uğradığı zararın kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca tazmini edilmesi gerekmekte ise de davacıların maddi zararlarının tespiti için hazırlatılan bilirkişi raporu doğrultusunda kendilerine aylık bağlanmış olması nedeniyle maddi zararlarının bulunmadığı, davacıların manevi zararlarının ise 2330 sayılı Kanun uyarınca ödenen nakdi tazminat tutarı ile giderildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacılar tarafından, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nun Ek 79. maddesi kapsamında kendilerine yapılan ödemelerin rücuya tabi olmadığı, bu nedenle tazminattan indirilmemesi gerektiği, bilirkişi raporunun hatalı olduğu, olay nedeniyle duyulan elem ve ızdırabın çok büyük olduğu, bu nedenle manevi tazminat ödeme koşullarının oluştuğu ileri sürülmektedir.


KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından davacıların temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY_TETKİK_HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen kabulüyle kararın manevi tazminata ilişkin kısmının bozulmasına, maddi tazminat ilişkin kısmının onanmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 1. maddesi hükmü gereğince, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin kapatılmasıyla Danıştay'a ve idare mahkemelerine gönderilen dosyalara ilişkin uyuşmazlıkların çözümünün, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'na tabi olması nedeniyle, aynı Kanun'un 17.maddesi uyarınca davacıların duruşma istemleri yerinde görülmeyerek işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacıların yakını …, 5. Hudut Alay Komutanlığı emrinde askerlik hizmetini yapmakta iken, izinli olarak memleketi Van'a gitmek üzere katıldığı askeri konvoyun 18/09/2012 tarihinde Elazığ-Bingöl-Muş-Van istikametinde hareket halinde iken bölücü terör örgütü mensupları tarafından roket ve silahla saldırıya uğraması sonucu yanarak şehit olmuştur.
Davacılar tarafından, yakınlarının kaybı nedeniyle uğradıkları maddi ve manevi zararların giderilmesi istemiyle davalı idareye yaptıkları başvuruya cevap verilmemesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
İdare kural olarak, yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararlar, idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kararın maddi tazminat istemleri yönünden incelenmesi:
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

Kararın manevi tazminat istemleri yönünden incelenmesi:
Manevi zarar; kişinin fizik yapısının ve iç huzurunun bozulmasını, yaşama gücünün ve sevincinin azalmasını, kişilik haklarının zedelenmesini, şeref ve haysiyetinin rencide edilmesini, ölüm veya uğranılan diğer cismani zarar nedeniyle duyulan acı ve ızdırabı, kişinin günlük yaşamını zorlaştıran belli ağırlıktaki her türlü üzüntü ve sıkıntıyı ifade etmektedir. Kendisinin veya yakınlarının uğradığı tecavüz, saldırı veya meydana gelen bir ölüm olayı sonucunda; fiziki veya manevi acılar duyan, ruhsal dengesi bozulan, yaşama sevinci azalan kişinin manevi yönden zarara uğramış olduğu kabul edilmektedir.
Manevi tazminat, kişinin mal varlığında meydana gelen eksilmeyi gidermeye yönelik bir tazmin aracı değil, manevi değerlerinde bir eksilme meydana gelen ve yaşama sevinci ve zevki azalan kişinin manen tatminini sağlamaya yönelik bir tazmin aracıdır. Manevi zararın başka türlü giderim yollarının bulunmayışı veya yetersiz kalışı manevi tazminatın parasal olarak belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Manevi tazminat, olay nedeniyle duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeyi amaçlamaktadır. Tam yargı davalarının ve manevi tazminatın belirtilen niteliği gereği takdir edilecek manevi tazminat miktarının, olayın, zararın ve varsa idarenin kusurunun ağırlığını ortaya koyacak, hukuka aykırılığı özendirmeyecek, bir başka ifade ile benzeri hak ihlallerinin bir daha yaşanmaması için caydırıcı ve aynı zamanda cezalandırıcı olacak şekilde belirlenmesi, bununla birlikte olayın meydana geliş şekli, idari faaliyetin niteliği ve idarenin sorumluluk sebebi gözetilerek hakkaniyetli ve makul bir tutarı aşmaması gerekmektedir.
Buna göre, manevi tazminat takdir edilirken, davacı(lar) yönünden, manevi tatmin duygusunu sağlamaya yetecek, zarara yol açan idari faaliyet sonucu duyulan elem ve ızdırabın kişi üzerindeki etki ve ağırlığını karşılayacak düzeyde olmasına; davalı(lar) yönünden ise, hakkaniyet sınırlarını aşmayan, ölçülü, adil dengeyi sağlayacak ve aşırı mali külfet oluşturmayacak makul bir seviyede olmasına dikkat edilmesi gerektiği açıktır.
Olayda, davacılar yakınının yanarak yaşamını yitirmesi neden olan eylemin oluş şekli itibarıyla toplumda yarattığı infial, olayın etkisi ve niteliği, zarar gören davacılar ile hayatını kaybeden kişi arasındaki yakınlık ilişkisi dikkate alındığında, davacıların olay nedeniyle yaşamları boyunca derin bir acı ve üzüntü duyacağının kabulü gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, Askeri Yüksek İdare Mahkemesince 2330 sayılı Kanun kapsamında davacılara ödenen nakdi tazminat miktarının Mahkemece emsal dosyalarda takdir edilen manevi tazminat miktarı kadar olduğu gerekçesiyle davacıların manevi tazminat istemlerinin reddine karar verildiği görülmekte ise de; manevi tazminatın yukarıda aktarılan amaç ve niteliği esas alındığında, 2330 sayılı Kanun uyarınca ödenen nakdi tazminatın davacıların olay nedeniyle uğradıkları maddi zararın giderilmesi amacına yönelik olması nedeniyle davacılara ödenecek manevi tazminatın yerine sayıldığı gerekçesinde isabet bulunmadığı gibi manevi tazminat miktarları olarak uygun görülen ve ödenen nakdi tazminat tutarının da duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa giderecek düzeyde olmadığı görülmektedir.
Bu durumda, yukarıda belirtilen esaslar dikkate alınarak manevi tazminatın yetkili mahkemece yeniden belirlenmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin KISMEN KABULÜNE, KISMEN REDDİNE
2. Temyize konu (kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının (… İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla Dairemize gönderilen kararın) maddi tazminat istemlerinin reddine ilişkin kısmının ONANMASINA, manevi tazminat isteminin reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın davanın görüm ve çözümünde yetkili olan … İDARE MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİNE; kararın ... İdare Mahkemesine ve taraflara bildirilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25/04/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.