Danıştay 10. Daire 2022/2109 Esas 2022/2408 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2022/2109
Karar No : 2022/2408


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … İth. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Vergi Dairesi Müdürlüğü
…

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , Temyiz No:… sayılı temyiz isteminin incelenmeksizin reddine ilişkin kararı ile … tarihli ve E:… , K:… sayılı istinaf başvurusunun reddine ilişkin kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, 1998 yılında pamuk alımı yapmış olduğu çiftçilerin çiftçi belgelerinin sahte olduğunun tespit edilmesi üzerine, ilgili sahte belgelerle haksız yere pamuk destekleme primi ödenmesine sebebiyet verildiğinden bahisle yersiz ödenen 160.336.446.054 TL primin istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ihbarnamenin iptali istemiyle açılan davanın reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının kesinleşmesinden sonra yargılamanın yenilenmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla; davacı tarafından şirketleri gibi çırçır işletmeciliği yapan diğer şirketler adına aynı gerekçe ile düzenlenen ihbarnamelerin mahkeme kararıyla iptal edildiği ve verilen iptal kararlarının kesinleştiği, açtıkları davanın ise reddedilerek kesinleştiği belirtilerek tarafları ayrı olsa bile konusu ve sebebi aynı olan iki ayrı mahkeme kararı bulunduğundan bahisle yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulmuş ise de; tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir kararın verilmesi halinde yargılamanın yenilenmesinin istenebileceği, ancak uyuşmazlıkta tarafları, konusu ve sebebi aynı olan başka bir davada farklı yönde verilmiş bir mahkeme kararı bulunmadığı, 2577 sayılı Kanunun 53. maddesinde sayılan "yargılamanın yenilenmesi" sebeplerinden herhangi birinin koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu ... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Bu kararın davacı şirket tarafından temyiz edilmesi üzerine, aynı Dairenin … tarihli ve E:… , Temyiz No: … sayılı kararıyla temyiz isteminin (incelenmeksizin) reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca bakılmakta olan davada kanun yolunun açık olduğu, tarafları faklı olsa da konusu ve sebebi bire bir aynı olan davalarda farklı kararlar verildiği, sahte belge düzenlediği iddia edilen üreticilerin haklarında açılan ceza davalarından beraat ettikleri, dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi isteminin kabulü gerektiği belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, 1998 yılında pamuk alımı yapmış olduğu çiftçilerin çiftçi belgelerinin sahte olduğunun tespit edilmesi üzerine ilgili sahte belgelerle haksız yere pamuk destekleme primi ödenmesine sebebiyet verildiğinden bahisle yersiz ödenen 160.336.446.054 TL primin 6183 sayılı Kanun'un 37. maddesi uyarınca istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ihbarnamenin iptali istemiyle açılan davanın (ısrar suretiyle) reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 18/10/2007 tarih ve E:2004/2151, K:2007/2037 sayılı kararı ile onanmış ve anılan kararın düzeltilmesi istemi de Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 06/02/2013 tarih ve E:2008/754, K:2013/385 sayılı kararıyla reddedilerek kesinleşmiştir.
Davacı tarafından, haklarında aynı doğrultuda ihbarnameler düzenlenen çırçır işletmelerinin açtığı emsal nitelikteki davalarda, … İdare Mahkemesince ihbarnamelerin iptali yolunda verilen kararların, Danıştay 10. Dairesince onanarak kesinleştiği, böylelikle aynı konuda iki mahkemenin verdiği farklı yargı kararlarının söz konusu olduğu, tarafları farklı olsa da konusu ve sebebi aynı olan uyuşmazlıklarda aksi yönde karar verilmiş olduğundan 2577 sayılı Kanun'da yargılamanın yenilenmesi için aranılan koşulların gerçekleştiği, sahte belge düzenlediği iddia edilen üreticilerin tümünün yargılandıkları davada gerçek mal üretip fabrikaya sattıklarının tespit edildiği gerekçesiyle beraat ettiği, bu hususların yargılamanın yenilenmesi nedeni olduğu ileri sürülerek söz konusu Mahkeme kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 53. maddesi uyarınca yargılanmanın yenilenmesi suretiyle kaldırılarak, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 18/06/2014 tarih ve 6545 sayılı Kanun'un 27. maddesiyle eklenen Geçici 8. maddesinde, bu Kanunla idari yargıda kanun yollarına ilişkin getirilen hükümlerin, 2576 sayılı Kanun'un, bu Kanunla değişik 3. maddesine göre kurulan bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve başlayacakları tarihten sonra verilen kararlar hakkında uygulanacağı; 2577 sayılı Kanun'un 18/06/2014 tarih ve 6545 sayılı Kanun'un 19. maddesiyle değişik 45. maddesi 1. fıkrasında ise, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabileceği kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 18/06/2014 tarih ve 6545 sayılı Kanun'un 27. maddesiyle eklenen Geçici 8. maddesinde belirtilen bölge idare mahkemeleri İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara, Konya, Samsun, Erzurum ve Gaziantep illerinde kurulmuş olup; anılan Bölge İdare Mahkemeleri, Adalet Bakanlığı tarafından 07/11/2015 tarih ve 29525 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bölge Adliye Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemelerinin Tüm Yurtta Göreve Başlayacakları Tarihe İlişkin Karar uyarınca 20/07/2016 tarihinde göreve başlamışlardır.
2577 sayılı Kanun'un, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı davanın reddine ilişkin kararının verildiği tarihte uygulanan “İtiraz” başlıklı 45. maddesinde idare ve vergi mahkemelerince tek hakimle verilen nihai kararlara, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebileceği hüküm altına alınmış olup; 46. maddesinde ise, itiraz yolu öngörülmeyen idare mahkemelerinin nihai kararlarının Danıştay'da temyiz edileceği belirtilmiştir.
Öte yandan; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar" başlıklı 49. maddesi 1. fıkrasında, "Temyiz incelemesi sonunda Danıştay;
a) Kararı hukuka uygun bulursa onar. Kararın sonucu hukuka uygun olmakla birlikte gösterilen gerekçeyi doğru bulmaz veya eksik bulursa, kararı, gerekçesini değiştirerek onar.
b) Kararda yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan maddi hatalar ile düzeltilmesi mümkün eksiklik veya yanlışlıklar varsa kararı düzelterek onar";
2. fıkrasında ise, "Temyiz incelemesi sonunda Danıştay;
a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması, sebeplerinden dolayı incelenen kararı bozar.";
3. fıkrasında, "Kararların kısmen onanması ve kısmen bozulması hâllerinde kesinleşen kısım Danıştay kararında belirtilir.";
4. fıkrasında, "Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümleri kıyasen uygulanır..." hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde; yargılamanın yenilenmesi istemine konu olan ve kaldırılması istenen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının, istinaf kanun yolunun uygulanmasına başlandığı 20/07/2016 tarihi öncesinde verilmesi ve bu haliyle, verildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan 2577 sayılı Kanun'un kanun yollarına ilişkin hükümleri uyarınca temyize tabi bir karar olması nedeniyle, bu karara karşı yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulması üzerine yapılan yargılama sonucunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının da ilk kararın verildiği tarihte yürürlükte olan kanun yollarına ilişkin hükümlere, dolayısıyla temyiz kanun yolu incelemesine tabi olması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine ilişkin … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının Danıştay nezdinde temyiz incelemesine tabi olduğu hususu göz önüne alındığında, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince görevsizlik kararı verilerek, dosyanın, Danıştaya gönderilmesi gerekirken, davacının istinaf başvurusu hakkında kesin olarak karar verilmesinde ve bu karara yönelik temyiz isteminin incelenmeksizin reddedilmesinde usul kurallarına uygunluk görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Davanın reddine ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarihli ve E:… , K:… sayılı kararı ile bu karara yönelik olarak yapılan temyiz başvurusunun incelenmeksizin reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , Temyiz No:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/04/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.