Danıştay 8. Daire 2018/1144 Esas 2022/3162 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/1144
Karar No : 2022/3162


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Üniversitesi
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi bünyesinde öğretim üyesi olarak görev yapan davacı tarafından, 15/02/2014 tarih ve 28914 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik gereğince yeniden hazırlanan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu Yönergesi'nin kabulüne ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Senato kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik hükümleri gereğince Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu (HADYEK) başkanı, başkan vekili ve üyelerinin rektör tarafından onaylanarak görevlendirileceği belirtildiği, yönerge hazırlama görev ve yetkisinin de Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu'na (HADYEK) ait olduğu, ancak HADYEK tarafından hazırlanmadığı hususunda ihtilaf bulunmayan Yönergenin üniversite senatosu tarafından kabulüne karar verildiği, dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile yönetmelik hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; yetkili olmayan senato tarafından hazırlanan yönergenin onaylanmasına ilişkin dava konusu işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, üniversitelerde düzenleyici işlem tesis etme yetkisinin 2547 sayılı Kanun uyarınca üniversite senatosunda olduğu, bu yetkinin yönetmelikle ortadan kaldırılamayacağı, dolayısıyla üniversite senatosunca mevcut yönetmeliğe uygun olarak yerel etik kurulunun teşkili sağlanarak yeni yönerge Orman ve Su İşleri Bakanlığı bünyesindeki HADMEK tarafından onaylanarak yürürlüğe girdiği belirtilerek dava konusu işlemin yetkili organ olan üniversite senatosunca tesis edildiğinden istinaf kararının bozulması gerektiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ : Yönergenin senato kararı ile onaylandığı tarihte, davacının Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu üyeliğinin devam ettiği, bu hususun, davacının üyelik görevinin 26/06/2015 tarihinde sona erdiğinin bildirildiği 30/07/2015 tarihli davalı idare işlemi ile de sabit olduğu görüldüğünden, senato karar tarihinde davacının üyelik görevinin devam etmesi nedeniyle, dava konusu yönergenin iptali isteminde güncel, kişisel ve meşru menfaati bulunduğu, dolayısıyla işin esasına geçilerek temyiz isteminin incelenmesi sonrasında esastan karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
15/02/2014 tarih ve 28914 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik ile eski Yönetmeliğin yürürlükten kaldırılarak yeni Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi neticesinde, yeniden hazırlanan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu Yönergesi'nin ... tarih ve ... sayılı Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Senatosu tarafından onaylanması üzerine; davacı tarafından, yetkisiz organ olan üniversite senatosunca söz konusu Yönergenin hazırlandığı, Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik uyarınca dava konusu Yönergenin hazırlama görev ve yetkisinin Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu'na (HADYEK) ait olduğu ileri sürülerek üniversite senatosunca hazırlanan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu Yönergesinin iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 1/(a) fıkrasında idari davaların idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra, ilk inceleme konularının belirlendiği 14. maddenin 3/c bendinde dilekçenin ehliyet yönünden de inceleneceği, 15. maddenin 1/b bendinde ise, bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesinin ön koşullardan biri olan "dava açma ehliyeti", her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idare işlemlerinde istikrarsızlığa neden olunmaması ve idarenin işleyişinin buna bağlı olarak olumsuz etkilenmemesi amacıyla dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçütler içinde menfaat ilişkisinin varlığını ifade etmektedir.
İdari dava türlerinden iptal davalarının tanımı kapsamındaki subjektif ehliyet koşulu konusunda mevzuatta açık bir belirleme olmamakla birlikte, iptal davalarının içtihat ve doktrinde belirlenen hukuki niteliği göz önüne alındığında; idare hukuku alanında kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idari işlemlerin, ancak meşru, kişisel ve güncel menfaatlerinin varlığından söz edilmesi durumunda kişi yada kuruluşlarca yargı denetimine tabi tutulmasının istenebilmesi yeteneği olarak kabul edilmektedir. Bu anlamda, yargı mercilerince önlerine gelen davalarda objektif dava açma ehliyetinin varlığının tespiti yanında davaya konu idari işlem ile davayı açan arasında iptale konu işlem yönünden kişisel, meşru ve güncel bir menfaat ilişkisinin varlığının da tespiti gerekmektedir.
Yargısal denetim amacıyla her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır. Her olay ve davada, yargı merciine başvurarak dava açan kişinin menfaatinin, iptali istenen işlemle ne ölçüde ihlal edildiğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır. İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması halinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, yani davacının kişisel menfaatini ihlal etmesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir. Aksi halde, kişilerin kendisine etkisi bulunmayan, menfaatlerini ihlal etmeyen idari işlemler hakkında da iptal davası açma hakkı doğar ve bu durum idarenin işleyişini olumsuz etkiler. İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesi için ön koşullardan olan "dava açma ehliyeti" iptal davasına konu kararın niteliğine göre idari yargı yerince değerlendirilmektedir.
Olayda, davalı üniversite senatosu kararı ile davacının başkanı olduğu Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu'na ... tarih ve ... sayılı üniversite senato kararı ile yeni başkan ve üyeler atandığı, atanan üyelerin de Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik uyarınca 15/05/2015 tarihinde Rektör tarafından atamalarının uygun olduğuna karar verildiği, Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu'nun ... tarih ve ... sayılı kararı ile söz konusu atamaların uygun bulunarak bu hususun davalı idareye bildirilmesi üzerine ... tarih ve ... sayılı davalı idare işlemi ile davacıya bu süreçlerin bildirildiği ve 26/06/2015 tarihi itibariyle davacının Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu üyeliğinin sona erdirildiğinin bildirildiği görülmektedir.
Bu durumda; dava dosyasının incelenmesinden, davacının Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu üyeliğinin sonlandırılmasına ilişkin işleme karşı herhangi bir dava açmadığı, dava açma tarihinde Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu üyeliği görevinin de devam etmediği görüldüğünden, davacının bu aşamada Yönergenin iptalini istemede meşru, kişisel ve güncel bir menfaatinin bulunmadığı, salt üniversitede öğretim üyesi olmasının da dava konusu Yönergenin iptali isteminde tek başına menfaati bulunduğu anlamına gelmeyeceğinden, yasanın aradığı menfaat ihlali koşulu sağlanmadığı gerekçesiyle davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın İzmir Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 27/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.