Danıştay 9. Daire 2019/4824 Esas 2022/1677 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2019/4824
Karar No : 2022/1677


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Anonim Şirketi
(Yeni unvanı: … A.Ş.)
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)'nün ihale ettiği ve davacı şirket tarafından üstlenilen … ihale kayıt numaralı "Motorin Mal Alımı" işine ilişkin alınan ihale kararı nedeniyle ihtirazi kayıtla ödenen 242.565,21 TL tutarındaki damga vergisinin iptali ve ödenen tutarın tecil faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E: … , K:… sayılı kararıyla; 09/04/2000 tarih ve 24015 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Şirketi Ana Statüsüne İlişkin Kararın, ''kuruluş''' başlıklı 3. maddesinin (a) ve (b) bentlerinde; TİGEM'in tüzel kişiliğe sahip, özerk ve sorumluluğu sermayesi ile sınırlı bir iktisadî devlet teşekkülü olduğu, 1050 sayılı Muhasebe-i Ummiye Kanunu ile Devlet İhale Kanunu hükümlerine ve Sayıştay'ın denetimine tâbi olmadığı kurala bağlanmış olup, TİGEM'in sermayesinin tamamı devlete ait olmakla birlikte iktisadî alanda ticarî esaslara göre faaliyet gösteren, özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı, özel hukuk hükümlerine tâbi, Genel Muhasebe Kanunu ve Devlet İhale Kanunu hükümlerine ve Sayıştay'ın denetimine tâbi olmayan kamu iktisadî teşebbüsü olduğu, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun 8. maddesindeki ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadî devlet teşekküllerinin resmî daire sayılamayacağına ilişkin düzenleme gereğince TİGEM'in "resmî daire" statüsünde değerlendirilmesine olanak bulunmadığı, her ne kadar davacı şirket tarafından da Damga Vergisi Kanunu'na ekli (1) sayılı tablonun II/2 bendinde yer alan “resmi daire” ve “kamu tüzel kişiliği” kelimeleri arasında bulunan “ve” bağlacı nedeniyle, kurumların ihale kararlarının vergiye tâbi olabilmesi için her iki koşulun bir arada sağlanmasının gerekli ve zorunlu bulunduğu, dolayısıyla ihaleyi yapan kurumun söz konusu her iki şartı bir arada taşımadığından ihale kararlarının vergiye tâbi olmadığı ileri sürülmekte ise de, kanun hükümleri ve sistematiği incelendiğinde, söz konusu maddede yer verilen “ve” bağlacının iki ayrı şartın birlikte gerçekleşmesi koşulunu amaçlamadığı, zira, “ve” bağlacı bu anlamda dikkate alındığında, Kanunun 8. maddesinde yer alan “…resmi daireden maksat, genel ve özel bütçeli idarelerle….” ifadesine göre bir kurumun “resmi daire” sayılabilmesi için hem “genel” hem de “özel” bütçeli olmasının gerekeceği, ancak idarî teşkilat yapısı içerisinde böyle bir kurumun bulunmadığı hususu yanında, 488 sayılı Kanunun 27. maddesindeki düzenleme de dikkate alındığında ''resmî daire'' ve ''kamu tüzel kişiliği" niteliklerinin herhangi birinin bulunması durumunda, bu kurumlar tarafından alınan ihale kararlarının damga vergisine tâbi olacağı sonucuna varıldığı, Damga Vergisi Kanunu uyarınca resmî daire niteliğine sahip olmamakla birlikte kamu tüzel kişiliğini haiz olan TİGEM'in almış olduğu ihale kararları da damga vergisine tâbi olduğundan, dava konusu ihale nedeniyle ihale bedeli üzerinden davacı şirketçe ihtirazi kayıtla ödenen 242.565,21.-TL damga vergisinde yasal isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Tarım işletmeleri Genel Müdürlüğünün 488 sayılı Yasanın 8. maddesindeki ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi devlet teşekküllerinin resmi daire sayılamayacağına ilişkin düzenleme gereğince resmi daire sıfatına haiz olmadığı ve damga vergisinden muaf tutulmadığı açık olup, olayda ihale kararına ilişkin damga vergisinin mükellefi, ihaleyi yapan ve ihale kararında imzası bulunan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü olduğundan, mükellefi ve sorumlusu olmayan davacıdan "ihale karar pulu" adı altında damga vergisi tahsil edilmesinde kanuna uyarlık görülmediği; devletle bireyin çıkarları arasındaki adil dengenin, mükellefe iade edilecek vergilere de, devletin kendi alacaklarına uyguladığı gecikme faizi oranının esas alınması suretiyle kurulması gerektiği, bunun aynı zamanda Hukuk devletinde adil dengenin sağlanması için zorunlu olduğu, bu itibarla, davacıya ödenecek faiz miktarının, talebi doğrultusunda tahsil tarihinden itibaren gecikme zammı oranında hesaplanması geretiği gerekçesiyle, davacının istinaf başvurusunun kabulüne, Vergi Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne, dava konusu işlemin iptaline, ihale nedeniyle ihtirazi kayıtla beyan edilip ödenen damga vergisi tutarının ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak gecikme zammı oranındaki faiziyle birlikte iadesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: TİGEM tarafından verilen beyannameye ihtirazi kayıt konulmadığı, bu nedenle beyana dayanan vergiye dava açılamayacağı, kamu tüzel kişisi olan TİGEM'in ihale kararlarının damga vergisine tabi olduğu, mükellefiyete ve sorumluluğa müteallik özel anlaşmaların vergi dairelerini bağlamayacağı, ödenen damga vergisinin özel anlaşma kapsamında davacıdan tahsil edilmesinin vergi idaresini ilgilendirmediği, ihale makamıyla davacı arasındaki borç-alacak ilişkisi olduğu iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)'nün ihale ettiği ve davacı şirket tarafından üstlenilen … ihale kayıt numaralı "Motorin Mal Alımı" işine ilişkin alınan ihale kararı nedeniyle ihtirazi kayıtla ödenen 242.565,21 TL tutarındaki damga vergisinin iptali ve ödenen tutarın tecil faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde; bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi tutulacağı belirtilmiş, 3. maddesinde; damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenlerin olacağı, resmi daireler ile kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişilerin ödeyeceği, Kanunun 8. maddesinde; bu Kanunda yazılı resmi daireden maksadın, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köyler olduğu, bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmelerin resmi daire sayılmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
488 sayılı Kanun'un 22. maddesinin (a) bendinde de; makbuz karşılığı ödemelerde Maliye Bakanlığınca belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar tarafından bir ay içinde düzenlenen kağıtların vergisinin, ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirileceği ve yirmialtıncı günü akşamına kadar ödeneceği, Maliye Bakanlığının, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olduğu, 24. maddesinin üçüncü fıkrasında ise; 22. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bulunanların, taraf oldukları işlemlere ilişkin kağıtlara ait verginin beyan ve ödenmesinden sorumlu oldukları, verginin ödenmemesi veya noksan ödenmesi durumunda vergi, ceza ve fer'ilerinin, vergi için diğer işlem taraflarına rücu hakkı olmak üzere, bu fıkrada belirtilen kişilerden alınacağı belirtilmiştir.
Ayrıca 04/02/2005 tarih ve 25717 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 43 seri nolu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile daha önce yayımlanan 16 seri nolu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği'nde sayılan kurum ve kuruluşlar arasında yer alan anonim şirketlerin sürekli damga vergisi mükellefiyetinin devam ettiği açıklanmıştır.


HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuatın değerlendirilmesinden; 488 sayılı Kanunun 8. maddesinde belirtilen resmi daire sıfatını haiz olmayan ve damga vergisinden muaf tutulmayan makamlarca alınan ihale kararlarına ilişkin damga vergisinin mükellefinin ihaleyi yapan ve ihale kararında imzası bulunan ihale makamları olduğu, ancak anonim şirketler gibi sürekli damga vergisi mükelleflerinin, ihale kararına ilişkin damga vergisinin mükellefi olmasa ve kararda imzaları bulunmasa da sürekli damga vergisi mükellefiyetleri gereği 488 sayılı Kanunun 24. maddesinin 3. fırkası uyarınca ihale kararına ilişkin verginin beyan edilmesinden ve ödenmesinden sorumlu bulunduğu anlaşılmaktadır.
Bölge İdare Mahkemesince, TİGEM'in 488 sayılı Kanunun 8. maddesinde belirtilen resmi daire sıfatını haiz olmadığı ve damga vergisinden muaf tutulmadığı sonucuna varıldığından, ihale kararına ilişkin damga vergisinin mükellefi, ihaleyi yapan ve ihale kararında imzası bulunan TİGEM olduğundan, mükellefi ve sorumlusu olmayan davacı adına "ihale karar pulu" adı altında damga vergisi tahsil edilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle davanın reddine ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik davacının istinaf başvurusu kabul edilmiş, Vergi Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmiş ise de; yukarıda belirtildiği üzere, davacı şirketin ihale kararında imzası bulunmasa ve ihale kararına ilişkin damga vergisinin mükellefi olmasa da ihale kararının tarafı olması ve sürekli damga vergisi mükellefiyeti gereği 488 sayılı Kanunun 24. maddesinin 3. fırkası uyarınca ihale kararına ilişkin verginin beyan edilmesinden ve ödenmesinden sorumlu bulunduğu sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda, davanın reddine ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunu kabul edip, Vergi Mahkemesi kararını kaldırarak davanın kabulüne hükmeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.




KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 27/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.