Danıştay 8. Daire 2022/822 Esas 2022/3211 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2022/822
Karar No : 2022/3211

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Odası
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
22/11/2001 tarih ve 24591 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinin, 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresinin, 13 maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA yönetim kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresinin, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresinin, (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresinin ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresinin iptali istenilmiştir.

DAVACININ İDDİALARI :
TMMOB Disiplin Yönetmeliği kapsamında ve çizilen bir kısım projelerin, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9/d maddesi kapsamında odanın tasdikine sunulmaması nedeni ile hakkında soruşturma yapıldığının bildirildiği aynı konu ile alakalı olarak “Oda Yönetim Kurulu” tarafından … tarih ve … nolu karar ile TMMOB MMO SMM Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 12/c bendi hükmü gereğince 1 ay süre ile büro tescil belgesinin geçersizliğine karar verildiğinin tebliğ edildiği, bu karara karşı; yüksek haysiyet divanına itiraz edilmiş ise de TMMOB Makine Mühendisleri Odası'nın … tarih ve … sayılı yazıları ile verilen cezanın TMMOB MMO SMM Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği gereğince verildiği, bu yönetmelik gereğince verilen disiplin kararlarına karşı itiraz hakkının bulunmadığı gerekçesi ile itirazları hakkında herhangi bir işlem yapılmadığı belirtilmiştir.
Kendisine atfedilen eylemin tarafından üretilen projelerin Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9/d maddesi gereğince odanın onayına sunmaması olduğu Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9/d maddesinde “projelerin odanın onayına sunulması” şart koşulmuş ise de, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 8/ı maddesinde yapılan değişiklik ile mühendislere böyle bir mecburiyet getirilmesi yasaklandığı, bu hükme istinaden projeleri davalı onayına sunmadığı, davalı idarenin bu eylemi disiplin yönünden bir suç olarak gördüğü ve davacı hakkında 1 ay süre ile büro tescil belgesinin iptali yönünden karar verdikten sonra, aynı eylem hakkında Disiplin Yönetmeliği çerçevesinde ve Disiplin Yönetmeliğinin 3. maddesine aykırı bir şekilde ikinci bir soruşturma başlattığı, soruşturmanın henüz sonuçlanmadığı, Anayasanın 124. maddesi yönetmeliğin amacının “kendi görev alanlarım ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak” olduğuna ve 38/3 maddesi ile de “Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirlerinin ancak kanunla konulabileceğine” işaret ettiği, bu Anayasal hüküm çerçevesinde, kanunda belirtilmeyen bir husus hakkında yönetmelikte düzenleme yapmanın mümkün olmadığı, aksine davranılması halinde, yönetmeliğin, kanuna aykırı olacağı, bu nedenle, kanunda suç olarak belirtilmeyen bir eylemin yönetmelik ile suç olarak kabul edilmesi yönetmeliğin kanuna aykırı olmaması kuralı ve cezaların kanunla konulacağı kuralı gereğince mümkün olmadığı iddia edilerek dava konusu Yönetmelik düzenlemelerinin iptali gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davacı tarafça disiplin cezası işlemleri ile SMM Büro Tescil Belgelerine yönelik yaptırımların ve bunlara hukuki dayanak teşkil eden Yönetmeliklerin birbirine karıştırıldığı, söz konusu yaptırımın; 02.11.2001 tarih ve 24591 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “TMMOB Makina Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği” hükümlerine göre tesis edildiği, dolayısıyla kendisine hukuki dayanak teşkil eden söz konusu Yönetmelik hükümlerine tabi olduğu, SMM Büro Tescil Belgesinin geçici süreliğine geçersiz kılınması işlemleri, TMMOB Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülen, öznesi meslek mensubu statüsü olan ve yürütme yetkisi müvekkil Oda Onur Kurulu’nda olan bir disiplin cezası olmadığı SMM Büro Tescil Belgesinin geçici süreliğine geçersiz kılınması işlemleri tamamen farklı bir mevzuata dayanan, farklı vasıfta, tesis etme yetkisi Oda Yönetim Kurulu’nda olan ve öznesi SMM Büro Tescil Belgesi olan bir yaptırım olduğu, söz konusu yaptırımın dayanağı olan “TMMOB Makina Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği” hükümlerine göre de bu yaptırıma itiraz yolu bulunmadığı, yani dava dilekçesinde bahsi geçen itiraz; meslek mensuplarına yönelik disiplin cezalarına ilişkin olup, itiraz konusu edilen yaptırımla ilgisi bulunmadığı belirtilmektedir.
Mesleğin ve kamu yararının gerçekleşmesini teminen kendi görev alanları ile ilgili konularda odaların yönetmelik çıkarma yetkisi bulunduğu, odaların faaliyetleri ile ilgili olarak hazırladıkları düzenleyici kuralların birbiriyle uyumunu sağlamak konusunda da Birliğin denetim yetkisinin olduğu, bir meslek kuruluşunun anayasal ve yasal kuruluş amaçlarını gerçekleştirirken sadece meslek mensuplarına (üyelerine) yönelik disiplin uygulamaları yapabileceği, bunun dışında mesleğin yürütülmesine dair herhangi bir düzenleme ya da kural belirleme yetkisinin olmadığını söylemenin mümkün olmadığı, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Makina Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik (SMM) Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin; serbest olarak yürütülen makina mühendisliği hizmetlerinin, mesleki, bilimsel ve teknik esaslara uygun olarak yürütülmesini, ülke ve meslektaş yararları yönünden gelişmesini, üretilen hizmetlerin TMMOB Makina Mühendisleri Odası standartları ve yönetmelikleri ile ülkemizde geçerli diğer standartlara, yönetmeliklere ve esaslara uygunluğunun sağlanması, meslektaşlar arasında haksız rekabetin önlenmesi, serbest müşavirlik ve mühendislik hizmeti (SMMH) yapan kişi ve kuruluşların mesleki denetim, kapasite ve yeterlilik açısından değerlendirilmelerine esas olan kayıtların tutulması v.b. hususlarda, kamu yararına hizmet eden düzenlemeler içerdiği, SMM Yönetmeliği hükümleri incelendiğinde, davacının firması adına düzenlenen tescil belgesinin belli süreliğine geçersiz kılınmasına dair yaptırım işleminin hukuka uygun olduğu, anılan Yönetmelik hükümleri gereğince, Oda’ ya tescil olarak SMM Büro Tescil Belgesi alan her SMM firması ve yetkili SMM’nin ürettiği Serbest Mühendislik Müşavirlik Hizmetlerini (SMMH) mesleki denetime sunma yükümlülüğü bulunduğu, mesleki denetimin içeriğinin ise Yönetmeliğin 8. maddesinin (b) bendinde belirlenmiş olup, bu denetim bir yeterlilik ya da içerik incelemesi olmadığı, kamu güvenliğini tehlikeye atacak hukuk dışı uygulamaları, yaptığı mesleki denetimle önlemeye çalıştığı, mesleki denetimin, topluma kaliteli mühendislik hizmeti sunulması amacına hizmet eden, mesleği disipline etme işlevi gören bir uygulama olduğundan davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesine göre Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davalarda, temyiz incelemesi sonucu bozulan kararlar üzerine ısrar olanağı tanınmadığından ve Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulları'nın kararlarına uyulması mecburi olduğundan Dairemiz kararının bozulan kısmı yönünden Kurul kararında belirtilen gerekçeyle kısmen süre ret, kısmen ret kararı verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava; 22/11/2001 tarih ve 24591 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinin, 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresinin, 13 maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA yönetim kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresinin, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresinin, (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresinin ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Danıştay Sekizinci Dairesinin 16/10/2019 tarih ve E:2015/12286, K:2019/8834 sayılı kararıyla; Anayasa'nın 124. ve 135. maddeleri, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (b) bentleri ile 19., 26. ve 27. maddeleri, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği'nin 4., 7., 8., 9., 10. ve 33. maddeleri, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi ile 12. ve 13. maddelerinde yer alan kurallara değinilerek ;Yönetmeliğin 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi yönünden; dava konusu Yönetmelik'te öngörülen mesleki denetimin, mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim niteliğinde olduğu, bunu aşacak tarzda bir mesleki denetim yapılmasına olanak tanıyan bir düzenleme içermediği anlaşıldığından, bu haliyle davaya konu edilen düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine ;22/11/2001 tarih ve 24591 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresinin, 13 maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA yönetim kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresinin, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresinin, (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresinin ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresinin iptaline karar verilmiştir.
Tarafların temyiz istemlerini inceleyen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 10.11.2021 tarih ve E:2020/2497, K:2021/2313 sayılı kararıyla : davacının, serbest mühendislik ve müşavirlik hizmetlerini yürütmek amacıyla kurulan … Mühendislik firmasının sahibi ve yetkili serbest mühendisi olduğu ,anılan firma ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına … tescil numaralı Büro Tescil Belgesi düzenlendiği ,söz konusu firmanın ve yetkili serbest mühendisi olan davacının mekanik tesisat hizmetleri kapsamında ürettikleri projeleri Odanın mesleki denetiminden geçirmediklerinin tespit edilmesi üzerine, TMMOB Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla başlatılan soruşturma kapsamında hazırlanan soruşturma dosyasının, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi uyarınca Oda Yönetim Kuruluna sunulduğu; dosyada yer alan bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi sonucunda Oda Yönetim Kurulu tarafından alınan 04/06/2015 tarih ve 3585 sayılı kararın (a) maddesinde, … Mühendislik firması ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına düzenlenen … tescil numaralı Büro Tescil Belgesinin 01/07/2015-01/08/2015 tarihleri arasında 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına; (b) maddesinde ise, söz konusu firmanın yetkili serbest mühendisi olan davacı hakkında Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği uyarınca disiplin soruşturması başlatılmasına karar verildiği , davacı hakkında başlatılan disiplin soruşturması sonucunda tesis edilen TMMOB Makina Mühendisleri Odası Onur Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla, ürettiği projeleri Odanın mesleki denetiminden geçirmeksizin ilgili kurum ve kuruluşlar nezdinde işlem süreçlerine sunduğu ve dolayısıyla Oda mevzuatına aykırı olarak serbest mühendislik ve müşavirlik hizmeti yürütmek suretiyle üyeler arasında haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği'nin 7. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca yazılı uyarı cezası verildiği, ceza verilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği , anılan karara karşı yapılan istinaf başvurusunun da, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile kesin olarak reddedildiği; … Mühendislik firması ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına düzenlenen … tescil numaralı Büro Tescil Belgesinin 01/07/2015-01/08/2015 tarihleri arasında 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği, anılan karara karşı yapılan itiraz başvurusu üzerine, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile söz konusu kararın onanmasına karar verildiği , büro tescil belgesinin 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin dayanağı olan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin ilgili maddelerinin iptali istemiyle açılan davada da : Danıştay Sekizinci Dairesince verilen, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi yönünden davanın reddine ilişkin hüküm fıkrasında hukuka aykırılık görülmeyerek kararın anılan kısmına yönelik temyiz istemi reddedilmiştir.
Daire kararının, Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresinin, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresinin ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresinin iptaline ilişkin kısmı yönünden ise ; uyuşmazlıkta; dava konusu Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 13. maddesinin dava tarihinde yürürlükte bulunan değişik halinin 03/09/2004 tarih ve 25572 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandığı, ilân tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlayan altmış günlük dava açma süresi içinde dava açılmadığı, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla, … Mühendislik firması ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına düzenlenen … tescil numaralı Büro Tescil Belgesinin 01/07/2015-01/08/2015 tarihleri arasında 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına karar verilmesi üzerine, 29/07/2015 tarihinde tebliğ edilen söz konusu kararın uygulama işlemi olduğu belirtilerek 18/09/2015 tarihinde dava açıldığı ;İlan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlayan dava açma süresi içerisinde idari davaya konu edilmeyen düzenleyici işlemlerin, bu tarihten sonra davaya konu edilebilmeleri için, ilgililerin menfaatini ihlal eden bir uygulama işleminin tesis edilmesi gerektiği ; Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde öngörülen usul izlenerek tesis edilen büro tescil belgesinin 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin, Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresi, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresi ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresi uyarınca tesis edilmiş bir uygulama işlemi olmadığı , bu itibarla, Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresi, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresi ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresine, Resmî Gazete'de yayımlandığı 03/09/2004 tarihinden itibaren altmış gün içinde dava açılması gerekirken, dava açma süresi geçirildikten sonra, 18/09/2015 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasını inceleme olanağı bulunmadığı sonucuna varılmış ; Daire kararının, Yönetmeliğin 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresi ile 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresinin iptaline ilişkin kısmı yönünden ise ; dava konusu Yönetmeliğin 12. maddesinde, Oda Etik Kurallarına aykırı davranan, onur kırıcı ve mesleği kötüye kullanma gibi durumu saptanan, bu Yönetmelik kurallarına, asgari ücret ve mesleki denetim esaslarına uymadıkları belirlenen serbest mühendis ve müşavir mühendisler ile serbest mühendislik ve müşavirlik bürolarına, Odanın durumun fiili ağırlığını göz önünde bulundurarak, fakat sıra gözetmeksizin; yazılı uyarı veya yazılı ihtarda bulunabileceği, Büro Tescil Belgesini süreli (bir aydan altı aya kadar) veya süresiz geçersiz kılabileceğinin öngörüldüğü , Yönetmeliğin 13. maddesinde de, bu cezalar verilmeden önce Şube Yönetim Kurulu tarafından 7 gün süre tanınarak bilgi ve savunma isteneceği, gelen cevap doğrultusunda yazılı uyarı veya yazılı ihtar cezalarından birisinin verilmesi gerekiyorsa bu cezanın Şube Yönetim Kurulu tarafından verileceği, Büro Tescil Belgesinin süreli (bir aydan altı aya kadar) veya süresiz geçersiz kılınması cezalarından birisinin verilmesi gerekiyorsa, dosyanın Oda Yönetim Kuruluna sunulacağı ve gönderilen dosyanın incelenmesinden sonra söz konusu cezaların Oda Yönetim Kurulu kararıyla verileceğinin belirtildiği ; 6235 sayılı Kanun'un 26. maddesinde, Odalara kayıtlı meslek mensuplarına verilecek olan disiplin cezaları; yazılı ihtar, para cezası, 15 günden 6 aya kadar serbest sanat icrasından men ve Odadan ihraç olarak sayıldığı ve bu cezaları gerektiren fiillerin çerçevesinin çizildiği ,aynı maddede söz konusu cezaların meslek mensubunun kayıtlı olduğu Odanın Haysiyet Divanınca verileceğinin kurala bağlandığı, maddeye dayanılarak çıkarılan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği'nde, Birliğin ve Birliğe bağlı Odaların disiplin işleri düzenlenerek , 7 ila 10. maddelerinde de, meslek mensuplarına verilecek disiplin cezaları ile bu cezaları gerektiren fiillerin ayrıntılı olarak belirlendiği; dava konusu Yönetmelik'te ise; TMMOB Makine Mühendisleri Odası Serbest Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri ve Asgari Ücretleri Yönetmeliği'nde belirtilen makine mühendisliği hizmetlerini üreten kişi veya kuruluşlara büro tescil belgesi verilmesi, tescil belgesi verilen serbest müşavirlik ve mühendislik bürolarının hak ve sorumlulukları ile büroların mesleki etkinliklerinin denetim kuralları, serbest müşavirlik ve mühendislik hizmetlerinin yapılmasında uyulacak kurallar ile cezai yaptırımlar ve uygulamaların düzenlendiği ; dava konusu Yönetmeliğin 5. maddesinde, Odaya kayıt ve tescilini yapan serbest mühendislik ve müşavirlik bürolarına uzmanlık alanlarına uygun olarak serbest mühendislik ve müşavirlik hizmeti yapmaya yetkili olduğunu belirten Büro Tescil Belgesi verileceğinin kurala bağlandığı , Yönetmeliğin 6. maddesinde de, serbest mühendislik ve/veya müşavirlik bürolarının tescili için gerekli belge ve koşulların düzenlendiği , anılan düzenlemede, serbest mühendislik ve müşavirlik bürosu adına tam gün çalışan (kendi hesabına, ortak, ücretli ve benzeri) en az bir serbest mühendisin bulunması şartı arandığı, söz konusu düzenlemeye göre, serbest mühendislik ve müşavirlik büroları, kendi adına tam gün çalışan bir serbest mühendis tarafından kurulabileceği gibi büro adına tam gün çalışan en az bir serbest mühendisin bulunması şartını sağlamak kaydıyla adi ortaklık veya sermaye şirketi şeklinde de kurulabileceği , dolayısıyla, meslek mensubu statüsü ile serbest mühendislik ve müşavirlik bürosu statüsünün birbirinden farklı nitelikte olduğu , bu itibarla, davacının sahibi ve yetkili mühendisi olduğu serbest mühendislik ve müşavirlik bürosunun Büro Tescil Belgesinin 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin, 6235 sayılı Kanun'un 26. maddesi uyarınca meslek mensubu statüsüne uygulanan bir disiplin cezası olmadığı anlaşıldığından, söz konusu cezanın Oda Haysiyet Divanı tarafından verilmesi gerektiği iddiasına itibar edilemeyeceği ; öte yandan, Yönetmeliğin 11. maddesinin (a) fıkrasında, Büro Tescil Belgelerinin verilmesi, yenilenmesi, değiştirilmesi veya geçersiz kılınması konusunda son yetkili organın Oda Yönetim Kurulu olduğu belirtildiği ,bu düzenlemeye paralel olarak, Yönetmeliğin 13. maddesinde, Büro Tescil Belgesinin süreli (bir aydan altı aya kadar) veya süresiz geçersiz kılınması yaptırımlarını uygulama yetkisinin Oda Yönetim Kuruluna verilmiş olduğu ,bu durumda, Büro Tescil Belgelerinin verilmesi, yenilenmesi, değiştirilmesi veya geçersiz kılınması konusunda son yetkili organ olan Oda Yönetim Kuruluna ve dolayısıyla Odaya söz konusu belgeyi süreli veya süresiz geçersiz kılma yetkisi veren dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık görülmediğinden ; Daire kararının Yönetmeliğin 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresi ile 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresinin iptaline ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle ; kısmen dava konusu düzenlemelerin iptaline, kısmen davanın reddine ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 16/10/2019 tarih ve E:2015/12286, K:2019/8834 sayılı kararının davanın reddine ilişkin kısmının onanmasına; iptale ilişkin kısmının bozulmasına karar verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50.maddesi hükümlerinde yer alan düzenlemeler karşısında, Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesi sonucunda Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nca verilen bozma kararlarına Danıştay Dava Dairelerince uyulması zorunlu olup, bozma kararında yer alan gerekçe uyarınca ; davanın: Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresi, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresi ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresine yönelik kısımlarının süre aşımı nedeniyle reddi , davaya konu düzenlemelerin diğer kısımlarına yönelik istemlerin ise reddi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince; Dairemizin 16/10/2019 tarih ve E:2015/12286, K:2019/8834 sayılı davanın kısmen reddine, kısmen iptaline dair kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 10/11/2021 tarih ve E:2020/2497, K:2021/2313 sayılı kararı ile, Dairemiz kararının kısmen onanması, kısmen bozulması üzerine, 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 38. maddesi ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46. ve 49. maddeleri uyarınca bozulan kısım yönünden dosya yeniden incelenmek suretiyle gereği görüşüldü:


HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; 22/11/2001 tarih ve 24591 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinin, 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresinin, 13 maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA yönetim kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresinin, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresinin, (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresinin ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dairemizin 16/10/2019 tarih ve E:2015/12286, K:2019/8834 sayılı kararıyla; dava konusu Yönetmeliğin 9. maddesinin (d) fıkrası yönünden davanın reddine, Yönetmeliğin dava konusu diğer düzenlemeleri yönünden iptaline karar verilmiştir.

Dairemiz kararının temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 10/11/2021 tarih ve E:2020/2497, K:2021/2313 sayılı kararıyla; Dairemiz kararının, iptale ilişkin kısmının bozulmasına karar verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 'Temyiz' başlıklı 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının Danıştay'da temyiz edilebileceği; 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 'İdari ve vergi dava daireleri kurullarının görevleri' başlıklı 38. maddesinde, İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların temyizen inceleneceği; 2577 sayılı Kanun'un 'Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar' başlıklı 49. maddesinin 4. fıkrasında da, Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca Danıştay Dava Dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması durumunda ısrar olanağı tanınmamıştır.
Bu nedenle, bozma kararı gözönünde bulundurularak, bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı, serbest mühendislik ve müşavirlik hizmetlerini yürütmek amacıyla kurulan … Mühendislik firmasının sahibi ve yetkili serbest mühendisidir.
Anılan firma ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına … tescil numaralı Büro Tescil Belgesi düzenlenmiştir.
Söz konusu firmanın ve yetkili serbest mühendisi olan davacının mekanik tesisat hizmetleri kapsamında ürettikleri projeleri Odanın mesleki denetiminden geçirmediklerinin tespit edilmesi üzerine, TMMOB Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla soruşturma başlatılmıştır.

Bu soruşturma kapsamında hazırlanan soruşturma dosyası, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi uyarınca Oda Yönetim Kuruluna sunulmuştur.
Söz konusu dosyada yer alan bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi sonucunda Oda Yönetim Kurulu tarafından alınan … tarih ve … sayılı kararın (a) maddesinde, … Mühendislik firması ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına düzenlenen … tescil numaralı Büro Tescil Belgesinin 01/07/2015-01/08/2015 tarihleri arasında 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına; (b) maddesinde ise, söz konusu firmanın yetkili serbest mühendisi olan davacı hakkında Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği uyarınca disiplin soruşturması başlatılmasına karar verilmiştir.
Davacı hakkında başlatılan disiplin soruşturması sonucunda tesis edilen TMMOB Makina Mühendisleri Odası Onur Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla, ürettiği projeleri Odanın mesleki denetiminden geçirmeksizin ilgili kurum ve kuruluşlar nezdinde işlem süreçlerine sunduğu ve dolayısıyla Oda mevzuatına aykırı olarak serbest mühendislik ve müşavirlik hizmeti yürütmek suretiyle üyeler arasında haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği'nin 7. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca yazılı uyarı cezası verilmiştir.
Davacıya yazılı uyarı cezası verilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiş, anılan karara karşı yapılan istinaf başvurusu da, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile kesin olarak reddedilmiştir.
… Mühendislik firması ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına düzenlenen … tescil numaralı Büro Tescil Belgesinin 01/07/2015-01/08/2015 tarihleri arasında 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiş, anılan karara karşı yapılan itiraz başvurusu üzerine, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile söz konusu kararın onanmasına karar verilmiştir.
Büro tescil belgesinin 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin dayanağı olan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin çeşitli maddelerinin iptali istemiyle de temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasa'nın "Yönetmelikler" başlıklı 124. maddesinin 1. fıkrasının işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde, "Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler."; "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları" başlıklı 135. maddesinin 1. fıkrasında, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir." hükümlerine yer verilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinde, "Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler aşağıda gösterilmiştir.
Birliğin kuruluş amacı:
a) Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek;
Bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak;
b) Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak;
c) Meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmektir.
Birlik ve organları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar.",
19. maddesinde, "Odalar, bu kanunun 2 nci maddesinde belirtilen amaç için Birlik Umumi Heyetince kararlaştırılan işlerden yalnız odalarını ilgilendiren kısımlar ile görevlidirler. Odalar va organları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar.",
26. maddesinde, "Odalara kayıtlı meslek mensuplarından bu kanuna aykırı hareketleri görülenlerle, meslekle alakalı işlerde gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara sebebiyet veren veya akdettiği mukavalelere riayet etmiyen veyahut meslek şeref ve haysiyetini muhil durumları tesbit olunanlara kayıtlı bulundukları oda haysiyet divanınca aşağıda yazılı inzibati cezalar verilir:
a) Yazılı ihtar;
b) (25) liradan (100) liraya kadar para cezası;
c) (100) liradan (1 000) liraya kadar para cezası;
ç) 15 günden 6 aya kadar serbest sanat icrasından men'i;
d) Odadan ihraç.
Bu cezaların verilmesinde sıra gözetilmez. Ancak sebep teşkil eden hadisenin mahiyet ve neticelerine göre bu cezalardan biri tatbik olunur.",

27. maddesinde ise, "Haysiyet divanları tarafından verilen yazılı ihtar ve (100) liraya kadar para cezaları kati olup ancak 26 ncı maddenin (c, ç, d) bentlerinde yazılı cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ve oda idare heyeti yoliyle Yüksek Haysiyet Divanına itiraz olunabileceği gibi, bu cezalar Yüksek Haysiyet Divanının tasdikından geçirilmedikçe de tatbik olunamaz.",
33. maddesinde, "Türkiye'de mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerle meşgul olabilmeleri ve mesleki tedrisat yapabilmeleri için ihdisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler. Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının meslek ve ihtisaslarıyla ilgili odaya girmeleri isteklerine bağlıdır. Ancak bunlar görevlerinin gereği olan işleri yaparken, mesleki bakımdan, Odaya kayıtlı meslekdaşlarının yetkileriyle haklarına sahip ve onların ödevleriyle yükümlüdürler. Bu konuda Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile ilgili hükümler saklıdır.",
39. maddesinde, "Bu kanun hükümleri müteşebbis heyetlerce ihzar ve Birlik Umumi Heyetince tasvip edilecek bir talimatname ile tatbik olunur." hükümlerine yer verilmiştir.
22/11/2001 tarih ve 24591 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, "Bu Yönetmelik, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Serbest Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri ve Asgari Ücretleri Yönetmeliğinde belirtilen makine mühendisliği hizmetleri üreten kişi veya kuruluşlara büro tescil belgesi verilmesi, tescil belgesi verilen serbest müşavirlik ve mühendislik bürolarının hak ve sorumlulukları ile büroların mesleki etkinliklerinin denetim kurallarını, serbest müşavirlik ve mühendislik hizmetlerinin yapılmasında uyulacak kuralları ve cezai yaptırımları ve uygulamalarını kapsar.",
"Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, "Bu Yönetmelikte geçen;
...
b) Mesleki denetim: Serbest mühendislik ve/veya müşavirlik bürolarının, birbirleriyle ve işveren ile olan ilişkilerinde dürüstlüğün ve güvenin hakim kılınması, meslek disiplininin ve ahlakının korunması ve yapılan serbest mühendislik ve müşavirlik hizmetlerinin kanun, standart ve yönetmeliklere uygun olarak uyum ve işbirliği içinde yürütülmesi için, serbest mühendislik ve müşavirlik hizmetlerinin bu Yönetmelik hükümlerine, Oda tarafından belirlenmiş asgari ücretlere, Oda tarafından oluşturulan esaslara uygunluğunun Odanın görevlendirdiği yetkili mühendisler tarafından incelenmesi ve bunların Oda tarafından kayıtlarının tutulmasını,
...
g) Serbest mühendis (SM): 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu ve diğer mevzuatın verdiği yetkiye dayanarak mühendislik hizmetlerinden birini veya birkaçını ücreti karşılığında, kendi hesabına veya kamu kurum ve kuruluşları dışında bir kişi veya kuruluş hesabına ücretli veya ortak ve benzeri bağlantı içinde yapan mühendisi,
...
ğ) Serbest mühendislik hizmetleri (SMH): Sadece serbest mühendislerin yapmaya yetkili olduğu araştırma, etüt, tasarım, proje, resim ve hesapların hazırlanması ve uygulanması ile ilgili mühendislik hizmetlerini,
h) Serbest mühendislik ve müşavirlik bürosu (SMMB): Serbest mühendislik ve müşavirlik hizmetlerini yapmak üzere Odaya kayıt ve tescil yaptıran bünyesinde tam gün çalışan en az bir SM bulunduran vergiye tabi kişi veya kuruluşları,
ı) Serbest mühendislik ve müşavirlik hizmetleri (SMMH): Serbest mühendislik hizmetleri ile müşavirlik hizmetlerinin kapsamına giren tüm mühendislik hizmetlerini,
i) Serbest müşavirlik bürosu (SMB): Müşavirlik hizmetlerini yapmak üzere Odaya kayıt ve tescil yaptıran bünyesinde en az bir mühendis bulunduran vergiye tabi kişi ve kuruluşları,
j) SMM: Serbest mühendis ve müşavir mühendisi,
...
ifade eder.",
"Belgelendirme" başlıklı 4. maddesinde, "Odaya kayıt ve tescilini yapan serbest mühendislik ve müşavirlik bürolarına uzmanlık alanlarına uygun olarak serbest mühendislik ve müşavirlik hizmeti yapmaya yetkili olduğunu belirten Büro Tescil Belgesi verilir. Odaya kayıt ve tescilini yapan müşavirlik bürosuna, serbest müşavirlik hizmeti yapmaya yetkili olduğunu belirten Büro Tescil Belgesi; Odaya kayıt ve tescilini yapan mühendise ise uzmanlık alanına uygun olarak serbest müşavirlik hizmeti yapmaya yetkili olduğunu belirten Müşavir Mühendis Belgesi verilir",
"Serbest Mühendislik ve/veya Müşavirlik Bürolarının Tescili İçin Gerekli Belge ve Koşullar" başlıklı 6. maddesinde, "Serbest mühendislik ve/veya müşavirlik bürolarının tescili için gerekli şartlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Serbest mühendislik ve/veya müşavirlik bürosu adına tam gün çalışma koşulunun sağlanması,
1) Serbest mühendislik ve müşavirlik bürosu adına tam gün çalışan (kendi hesabına, ortak, ücretli ve benzeri) en az bir serbest mühendisin bulunması;
aa) Serbest mühendislik ve müşavirlik bürosunda kendi adına tam gün çalışan serbest mühendisin bulunması şartı aranır.
bb) Ortaklık durumunda; Mühendislik ve müşavirlik hizmeti vermek amacıyla kurulmuş adi ortaklıklarda, ortak olarak çalışan ve %51 hisseye sahip serbest mühendisin bulunması gerekir. Adi ortaklardan biri veya birkaçı TMMOB üyesi ise serbest mühendisin ortaklık payı en az TMMOB üyeleri kadar olmak zorundadır. Ortakların tamamı TMMOB üyesi olan mühendislik ve müşavirlik hizmeti vermek amacıyla kurulmuş sermaye şirketlerinde, ortak olarak çalışan ve ortaklık payı en az %20 olan serbest mühendisin bulunması gerekir. Serbest mühendisin hissesi %20’den az olmakla birlikte en yüksek hisse sahibi ile eşit olmak zorundadır. Ortaklık çoğunluk hissesi TMMOB üyelerinden oluşan mühendislik ve müşavirlik hizmeti vermek amacıyla kurulmuş sermaye şirketlerinde, ortak olarak çalışan ve ortaklık payı en az %25 olan serbest mühendisin bulunması gerekir. Limited şirketlerde şirket müdürlerinden en az birinin, anonim şirketlerde ise yönetim kurulu üyelerinden en az birinin TMMOB üyesi olması koşulu aranır.
cc) Ücretli çalışma durumunda; sadece kendi proje ve uygulamalarını yaptıkları işler için, üçüncü şahıslara ve kurum/kuruluşlara hizmet sunmamak koşuluyla mühendislik hizmeti vermek amacıyla kurulmuş firmalarda, tam gün esasına göre çalışan en az bir serbest mühendisin bulunması gerekir. Bu durumdaki firmalar bir alanda faaliyet gösterebilir ve farklı alanlarda çalışma koşulları uygun olanlar her bir alan için bir serbest mühendis istihdam etmek zorundadır.
...",
"Odanın Yetki ve Sorumlulukları" başlıklı 8. maddesinde, "a) oda, SMMH’nin yürütülmesinde meslek mensupları arasında haksız rekabeti önlemek, üretilen hizmetlerin üstün nitelikte, şartname ve standartlara uygun ülke yararına olmasını sağlamak amacıyla gerekli gördüğü önlemleri alır.
b) ODA, yapılan SMMH’ni Mesleki Denetim’e ve onaylamaya yetkili ve görevlidir. Mesleki Denetim’de Büronun ve SMM’nin kaydının devam edip etmediği, SMM imzasının doğruluğu, kesilen faturanın veya serbest meslek makbuzunun Asgari Ücret Yönetmeliğine ve eki fiyat tablolarına uygunluğu, hazırlanan proje ve hesaplarının standartlar, yönetmelikler ve Odanın proje hazırlama teknik esaslarına, asgari çizim standartlarına uygunluğu gibi konular incelenir.
Ancak bu Mesleki Denetim ve onaylama, yapılan SMMH’nin içeriğini ve hesaplarını denetleme ve onaylama değildir, bu anlamı taşımaz.
Oda birimleri Mesleki Denetim için gelen SMMH’yi en geç 3 işgünü içinde inceler. Uygun ise onaylar, değilse gerekçesi ile beraber Büro’ya iade eder.
...",
"SMM Bürolarının Yetki ve Sorumlulukları" başlıklı 9. maddesinde, "SMM bürolarının yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir:
a) TMMOB Makina Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik ve Mühendislik Hizmetleri ve Asgari Ücretlerinde tanımlanan SMMH’ni yapmaya, yalnızca Büro Tescil Belgesi verilen SMM Büroları yetkilidir.
Bu yetki; teknik uygulama sorumluluğu dahil tüm SMMH için ülke çapında geçerlidir. Ancak MM’ler kendisi ve 1. derecede akrabaların gerçek kişi İSVEREN konumunda olduğu fakat ticari amacı olmayan, kendi uzmanlık alanında ve sınırı oda’ca saptanmış SMMH’ni, bu durumu belgelemek ve her hizmet konusunda gerçek kişiye bir kere özgün olmak koşuluyla, fatura aranmaksızın asgari ücretler üzerinden kayıt ve onay ücreti ödeyerek yapabilirler.
SMM Bürolarının bu yetkileri, oda dışında başka bir kuruluş tarafından sınırlanamaz ve kısıtlanamaz.
b) Tescilin yapılmış olması, bir SMM Bürosunun yasa, kararname, tüzük, yönetmelik, şartname ve diğer mevzuatın zorunlu kıldığı kurallara uymamaktan dolayı doğacak sorumluluklardan kurtarmaz.
...
d) SMM Büroları, bu Yönetmelik kapsamına giren tüm SMMH’yi işveren, ilgili idare veya onay makamınca istensin veya istenmesin Mesleki Denetim’den geçirecek ve onaylatacaktır.
...",
"Yaptırımlar" başlıklı 12. maddesinde, "SMMH’ni yürütürken, oda Etik Kurallarına aykırı davranan, onur kırıcı ve mesleği kötüye kullanma gibi durumu saptanan, bu Yönetmelik kurallarına, asgari ücret ve Mesleki Denetim esaslarına uymadıkları belirlenen SMM’lere ve SMM Bürolarına, oda durumun fiili ağırlığını göz önünde bulundurarak, fakat sıra gözetmeksizin;
a) Yazılı uyarıda bulunur.
b) Yazılı ihtarda bulunur.
c) Büro Tescil Belgesini bir aydan altı aya dek geçersiz kılar.
d) Büro Tescil Belgesini süresiz geçersiz kılar.",
"Yaptırımların Uygulanması" başlıklı 13. maddesinde, "Yaptırımların uygulanması aşağıda belirtilmiştir:
a) SMM Bürolarına ve/veya SMM’ye 12 nci maddenin (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki cezalar verilmeden önce; Şube Yönetim Kurulu tarafından SMM Bürosundan ve/veya SMM’den 7 gün süre tanıyarak bilgi ve savunma istenir. Gelen cevap doğrultusunda Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalarından birisinin verilmesi gerekiyorsa bu ceza, SMMH’ni yürüttükleri ilin bağlı olduğu veya Büro Tescil Belgesini aldıkları Şube Yönetim Kurulu kararı ile verilir. Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (c) ve (d) bentlerindeki cezalarından birisinin verilmesi gerekiyorsa SMM bürosunun dosyası Oda Yönetim Kuruluna sunulur. SMM Bürolarının Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalara karşı bildirimden sonra 15 gün içinde ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır.
b) 7 gün süre içerisinde bilgi ve savunma göndermeyen SMM Bürosu ve/veya SMM hakkında Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir.
c) SMM Bürolarına ve/veya SMM’ye bu Yönetmeliğin, 12 nci maddesinin (c) ve (d) bentlerinde yer alan cezalar Şube Yönetim Kurulu tarafından gönderilen dosyanın incelenmesinden sonra Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir. Oda Yönetim Kurulu, iletilen öneri ve şikayetleri bir ay içinde karara bağlamak zorunda olup, bu süre içinde karar verilmemesi SMM Bürosu ve/veya SMM lehine yorumlanır ve cezalandırılmamış sayılır.
d) Oda Yönetim Kurulu kendisine gelen bir şikayet neticesinde soruşturma başlatıp, SMM Bürosuna ve/veya SMM’e Yönetmeliğin, 12 nci maddesinin (c) ve (d) bentlerinde yer alan cezaları verebilir.
e) ODA, hakkında cezai yaptırım uygulanan SMM Bürosunu ve/veya SMM’yi ve cezai yaptırım türünü, ilgili Şubeye ve ilgili kurum ve kuruluşlara (Valilik, Belediye, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TSE, vb.) bildirir, Oda ve diğer yayın organlarında kamuoyuna duyurur." hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresinin, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresinin ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresinin iptaline ilişkin kısmı yönünden;
Uyuşmazlıkta; dava konusu Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 13. maddesinin dava tarihinde yürürlükte bulunan değişik halinin 03/09/2004 tarih ve 25572 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandığı, ilân tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlayan altmış günlük dava açma süresi içinde dava açılmadığı, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulunun 04/06/2015 tarih ve 3585 sayılı kararıyla, Nevzat Yavuz-Ceren Mühendislik firması ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına düzenlenen 412 tescil numaralı Büro Tescil Belgesinin 01/07/2015-01/08/2015 tarihleri arasında 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına karar verilmesi üzerine, 29/07/2015 tarihinde tebliğ edilen söz konusu kararın uygulama işlemi olduğu belirtilerek 18/09/2015 tarihinde dava açıldığı anlaşılmaktadır.
İlan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlayan dava açma süresi içerisinde idari davaya konu edilmeyen düzenleyici işlemlerin, bu tarihten sonra davaya konu edilebilmeleri için, ilgililerin menfaatini ihlal eden bir uygulama işleminin tesis edilmesi gerekmektedir.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresi ile, Şube Yönetim Kurulu tarafından verilen yazlı uyarı ve yazılı ihtar cezalarına karşı bildirimden itibaren 15 gün içinde Oda Yönetim Kuruluna itiraz edilebileceği; (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresi ile, 7 günlük savunma süresi içerisinde bilgi ve savunma göndermeyen serbest mühendislik ve müşavirlik bürosu ve/veya serbest mühendis ve müşavir mühendis hakkında Şube Yönetim Kurulu veya Oda Yönetim Kurulu tarafından resen ceza verileceği; (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresi ile de, Oda Yönetim Kurulunun kendisine gelen bir şikayet neticesinde soruşturma başlatıp, Yönetmeliğin 12. maddesinin 1. fıkrasının (c) ve (d) bentlerinde yer alan büro tescil belgesinin süreli veya süresiz geçersiz kılınmasına ilişkin cezaları verebileceği öngörülmüştür.
Dosyanın incelenmesinden; davacının sahibi ve yetkili serbest mühendisi olduğu Nevzat Yavuz-Ceren Mühendislik firmasında mekanik tesisat hizmetleri kapsamında üretilen projelerin Odanın mesleki denetiminden geçirilmediğinin tespit edilmesi üzerine, TMMOB Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulunun 30/01/2015 tarih ve 326 sayılı kararıyla soruşturma başlatıldığı, bu soruşturma kapsamında hazırlanan dosyanın, Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi uyarınca Oda Yönetim Kuruluna sunulduğu ve Oda Yönetim Kurulunun 04/06/2015 tarih ve 3585 sayılı kararıyla, söz konusu firma ve yetkili serbest mühendisi olan davacı adına düzenlenen 412 tescil numaralı Büro Tescil Belgesinin 01/07/2015-01/08/2015 tarihleri arasında 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde öngörülen usul izlenerek tesis edilen büro tescil belgesinin 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin, Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresi, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresi ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresi uyarınca tesis edilmiş bir uygulama işlemi olmadığı görülmektedir.
Bu itibarla, Yönetmeliğin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresi, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresi ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresine, Resmî Gazete'de yayımlandığı 03/09/2004 tarihinden itibaren altmış gün içinde dava açılması gerekirken, dava açma süresi geçirildikten sonra, 18/09/2015 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasını inceleme olanağı bulunmamaktadır.

Dava konusu Yönetmeliğin 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresi ile 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresinin iptaline ilişkin kısmı yönünden;
Dava konusu Yönetmeliğin 12. maddesinde, Oda Etik Kurallarına aykırı davranan, onur kırıcı ve mesleği kötüye kullanma gibi durumu saptanan, bu Yönetmelik kurallarına, asgari ücret ve mesleki denetim esaslarına uymadıkları belirlenen serbest mühendis ve müşavir mühendisler ile serbest mühendislik ve müşavirlik bürolarına, Odanın durumun fiili ağırlığını göz önünde bulundurarak, fakat sıra gözetmeksizin; yazılı uyarı veya yazılı ihtarda bulunabileceği, Büro Tescil Belgesini süreli (bir aydan altı aya kadar) veya süresiz geçersiz kılabileceği öngörülmüştür.
Yönetmeliğin 13. maddesinde de, bu cezalar verilmeden önce Şube Yönetim Kurulu tarafından 7 gün süre tanınarak bilgi ve savunma isteneceği, gelen cevap doğrultusunda yazılı uyarı veya yazılı ihtar cezalarından birisinin verilmesi gerekiyorsa bu cezanın Şube Yönetim Kurulu tarafından verileceği, Büro Tescil Belgesinin süreli (bir aydan altı aya kadar) veya süresiz geçersiz kılınması cezalarından birisinin verilmesi gerekiyorsa, dosyanın Oda Yönetim Kuruluna sunulacağı ve gönderilen dosyanın incelenmesinden sonra söz konusu cezaların Oda Yönetim Kurulu kararıyla verileceği belirtilmiştir.
Davacı tarafından, 6235 sayılı Kanun'un 26. maddesinde, disiplin cezalarının Oda Haysiyet Divanı tarafından verileceğinin düzenlendiği, dava konusu Yönetmelik ile bu yetkinin Oda Yönetim Kuruluna verilmesinin söz konusu Kanun'a aykırı olduğu iddia edilmektedir.
6235 sayılı Kanun'un 26. maddesinde, Odalara kayıtlı meslek mensuplarına verilecek olan disiplin cezaları; yazılı ihtar, para cezası, 15 günden 6 aya kadar serbest sanat icrasından men ve Odadan ihraç olarak sayılmış ve bu cezaları gerektiren fiillerin çerçevesi çizilmiştir. Aynı maddede söz konusu cezaların meslek mensubunun kayıtlı olduğu Odanın Haysiyet Divanınca verileceği kurala bağlanmıştır. Bu maddeye dayanılarak çıkarılan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Disiplin Yönetmeliği'nde, Birliğin ve Birliğe bağlı Odaların disiplin işleri düzenlenmiş, 7 ila 10. maddelerinde de, meslek mensuplarına verilecek disiplin cezaları ile bu cezaları gerektiren fiiller ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Dava konusu Yönetmelik'te ise; TMMOB Makine Mühendisleri Odası Serbest Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri ve Asgari Ücretleri Yönetmeliği'nde belirtilen makine mühendisliği hizmetlerini üreten kişi veya kuruluşlara büro tescil belgesi verilmesi, tescil belgesi verilen serbest müşavirlik ve mühendislik bürolarının hak ve sorumlulukları ile büroların mesleki etkinliklerinin denetim kuralları, serbest müşavirlik ve mühendislik hizmetlerinin yapılmasında uyulacak kurallar ile cezai yaptırımlar ve uygulamaları düzenlenmektedir.
Dava konusu Yönetmeliğin 5. maddesinde, Odaya kayıt ve tescilini yapan serbest mühendislik ve müşavirlik bürolarına uzmanlık alanlarına uygun olarak serbest mühendislik ve müşavirlik hizmeti yapmaya yetkili olduğunu belirten Büro Tescil Belgesi verileceği kurala bağlanmıştır. Yönetmeliğin 6. maddesinde de, serbest mühendislik ve/veya müşavirlik bürolarının tescili için gerekli belge ve koşullar düzenlenmiştir. Bu düzenlemede, serbest mühendislik ve müşavirlik bürosu adına tam gün çalışan (kendi hesabına, ortak, ücretli ve benzeri) en az bir serbest mühendisin bulunması şartı aranmaktadır. Söz konusu düzenlemeye göre, serbest mühendislik ve müşavirlik büroları, kendi adına tam gün çalışan bir serbest mühendis tarafından kurulabileceği gibi büro adına tam gün çalışan en az bir serbest mühendisin bulunması şartını sağlamak kaydıyla adi ortaklık veya sermaye şirketi şeklinde de kurulabilecektir. Dolayısıyla, meslek mensubu statüsü ile serbest mühendislik ve müşavirlik bürosu statüsünün birbirinden farklı nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davacının sahibi ve yetkili mühendisi olduğu serbest mühendislik ve müşavirlik bürosunun Büro Tescil Belgesinin 1 ay süreyle geçersiz kılınmasına ilişkin işlemin, 6235 sayılı Kanun'un 26. maddesi uyarınca meslek mensubu statüsüne uygulanan bir disiplin cezası olmadığı anlaşıldığından, davacının söz konusu cezanın Oda Haysiyet Divanı tarafından verilmesi gerektiği yönündeki iddiasına itibar edilmemiştir.
Öte yandan, Yönetmeliğin 11. maddesinin (a) fıkrasında, Büro Tescil Belgelerinin verilmesi, yenilenmesi, değiştirilmesi veya geçersiz kılınması konusunda son yetkili organın Oda Yönetim Kurulu olduğu belirtilmiştir. Bu düzenlemeye paralel olarak, Yönetmeliğin 13. maddesinde, Büro Tescil Belgesinin süreli (bir aydan altı aya kadar) veya süresiz geçersiz kılınması yaptırımlarını uygulama yetkisi Oda Yönetim Kuruluna verilmiştir.
Bu durumda, Büro Tescil Belgelerinin verilmesi, yenilenmesi, değiştirilmesi veya geçersiz kılınması konusunda son yetkili organ olan Oda Yönetim Kuruluna ve dolayısıyla Odaya söz konusu belgeyi süreli veya süresiz geçersiz kılma yetkisi veren dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1-Dava konusu Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 13. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "ODA Yönetim Kuruluna itiraz hakkı vardır." ibaresinin, (b) bendinde yer alan "Yönetmeliğin 12 nci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki cezalar Şube Yönetim Kurulu, (c) ve (d) bentlerindeki cezalar ise Oda Yönetim Kurulu tarafından resen verilir." ibaresinin ve (d) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu" ibaresi yönünden davanın SÜRE AŞIMI NEDENİYLE REDDİNE,

2- Dava konusu Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Makine Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik Mühendislik Büroları Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 12. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "SMM Bürolarına" ibaresinden sonra gelen "ODA" ibaresi ile 13. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Oda Yönetim Kurulu kararıyla verilir." ibaresi yönünden davanın REDDİNE,
3- Dava sonuç olarak kısmen ret, kısmen süre ret ile sonuçlandığından ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4- Davalı tarafından yapılan ve ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5- Bakılan davanın, kesinleşen kısmı için davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedildiğinden, bu aşamada yeniden vekalet ücretine hükmedilmemesine,
6- Posta gideri avanslarından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davalıya iadesine,
7-Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
28/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.