Danıştay 9. Daire 2021/3032 Esas 2022/1723 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2021/3032
Karar No : 2022/1723

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Vergi Dairesi Müdürlüğü-...

İSTEMİN KONUSU : ...Vergi Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı tarafından Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından ihaleye çıkarılıp davacı ortaklık tarafından üstlenilen "Adana İli Seyhan İlçesi … Mahallesi, 1. Etap Kentsel Yenileme (Gecekondu Dönüşüm) Projesi 1398 Adet Konut İle Altyapı ve Çevre Düzenlenmesi İnşaatı İşi"ne ait sözleşme ve ihale kararı için ödenen damga vergisi ile hak ediş bedelleri üzerinden kesinti yapılmak suretiyle ödenen damga vergisinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin işleminin iptali ve 3.210.842,37-TL'nin tahsil tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Danıştay Dokuzuncu Dairesince verilen bozma kararına uyarak yeniden incelenmek suretiyle; her ne kadar davacı şirket tarafından üstlenilen işin 775 sayılı Gecekondu Kanunu kapsamında kaldığı iddia edilse de, dosya eki bilgi ve belgelerden sözleşmeye konu işe ait proje alanlarında herhangi bir "gecekondu önleme bölgesi alanı" ilanı yapılmadığı açık olup bu kanunun 33. maddesinde öngörülen istisnanın uygulanmasına olanak bulunmadığı, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun ''Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı'' başlıklı 73. maddesinin altıncı fıkrasında, kentsel dönüşüm ve gelişim alanları içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili vergi, resim ve harçların dörtte birinin alınacağının düzenlendiği, olayda, ilgili bölgenin 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73. maddesi kapsamında "kentsel dönüşüm ve gelişim alanı" olarak ilan edildiği, ancak davacıya ihale edilen "Adana İli Seyhan İlçesi Barış Mahallesi, 1, Etap Kentsel Yenileme (Gecekondu Dönüşüm) Projesi 1398 Adet Konut İle Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşi"nin bu kanunun 73/6 maddesi kapsamında kentsel dönüşüm ve gelişim alanı içerisinde kalan mevcut yapıların yıkılarak yeniden yapımına değil, bu uygulama alanında inşası planlanan "yeni" konut ve işyerlerinin yapımına ilişkin olduğu hususları bir arada değerlendirildiğinde, davacı şirket tarafından yapımı üstenilen yapıların münferit yapı niteliğini taşıdığından söz edilemeyeceğinden ve anılan madde ile tanınan kısmi istisnanın yalnızca münferit yapılara özgülenmiş olduğundan davacı şirketin sözkonusu maddenin getirdiği 3/4'lük vergi istisnasından yararlanmasına da olanak bulunmadığından davacıya ihale edilen işe ait sözleşme ve hak ediş bedelleri üzerinden tahsil edilen damga vergilerinde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Dava konusu işin 5393 sayılı Kanun kapsamında olduğunun Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından verilen ara karar cevabı ile sabit olduğu, hakediş ödemelerinin ve ödemeye ilişkin kağıtların 5393 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu ve 3/4 lük muafiyetin uygulanması gerektiği iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Davacı tarafından Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından ihaleye çıkarılıp davacı ortaklık tarafından üstlenilen "Adana İli Seyhan İlçesi Barış Mahallesi, 1. Etap Kentsel Yenileme (Gecekondu Dönüşüm) Projesi 1398 Adet Konut İle Altyapı ve Çevre Düzenlenmesi İnşaatı İşi"ne ait sözleşme ve ihale kararı için ödenen damga vergisi ile hak ediş bedelleri üzerinden kesinti yapılmak suretiyle ödenen damga vergisinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin işleminin iptali ve 3.210.842,37-TL'nin tahsil tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 122. maddesinde, mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri; 124. maddesinde de, vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı ise aynı Kanun'un 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de, vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanununun "Kentsel dönüşüm ve gelişim alanı" başlıklı 73. maddesinin birinci fıkrasında belediyelerin, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabileceği ; altıncı fıkrasında kentsel dönüşüm ve gelişim alanları içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili vergi, resim ve harçların dörtte biri alınacağı belirtilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin gerekçesinde de sağlıksız ve hızlı kentleşmenin ülkemizin önemli sorunlarının başında geldiği, kentlerimizin özellikle ülkemizin batı bölgelerinde aşırı şekilde büyüdüğü fakat buna uygun sosyal imkanlarla donatılmadığı, büyük kentlerde trafik, hava kirliliği, yetersiz konut, çarpık yapılaşma, alt yapı hizmetleri ve benzeri sorunların acilen çözüm beklediği, bu düşünceden hareketle büyükşehir belediyeleri ve nüfusu 50.000'in üzerinde belediyelerin kentin gelişimine uygun konut alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmak, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak ve restore etmek amacıyla kentsel gelişim alanları ilan etme ve uygulayabilmelerine imkan vermenin kaçınılmaz olduğu, maddenin bu amaçla düzenlendiği yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıdaki maddenin ve gerekçesinin birlikte değerlendirilmesinden; yeni yapının yapılacağı alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanında yer alması ve bu alanda yer alan mevcut (eski) yapının yıkılarak yeni bir yapının inşa edilmesi koşullarının gerçekleşmesi halinde yapılacak bu yapılarla ilgili alınması gereken vergi, harç ve resmin 3/4'lük kısmının tahsil edilmeyeceğinin kurala bağlandığı ve söz konusu alan içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği belirtildikten sonra "yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda" ibaresinde yer alan "Münferit" kelimesinin yapının niteliğini belirtmek amacıyla kullanıldığı, eski yapıların hak sahipleri veya üçüncü kişiler tarafından yıktırılarak yeniden yapılması yönünden kısmi ödemeye ilişkin herhangi bir ayrıma gidilmediği anlaşılmaktadır.
Olayda, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının ...tarih ve ...sayılı yazısında; Adana İli Seyhan İlçesi ...Mahallesi, 1. Etap Kentsel Yenileme (Gecekondu Dönüşüm) Projesi 1398 Adet Konut İle Altyapı ve Çevre Düzenlenmesi İnşaatı İşi'ne ait bölgenin 5393 sayılı Belediye Kanunu kapsamında Kentsel Dönüşüm ve Gelişim bölgesi olarak ilan edildiğine ilişkin belediye meclis kararlarının sunulduğu, Seyhan Belediyesi ile TOKİ arasında düzenlenen Eylül 2011 tarihli protokol uyarınca Adana İli Seyhan İlçesi Barış Mahallesinde yer alan alanın kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olduğu, 8. maddesi uyarınca tüm yapı ve eklentilerin tasfiye, yıkım ve molozların temizlenme işinin Belediye tarafından üstlenildiği ve bu çerçevede mevcut (eski) yapıların yıkıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu olayda 5393 sayılı Kanunun 73. maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmesi nedeniyle sözleşme ve hakediş damga vergilerinin 3/4'lük kısmının düzeltme şikayet hükümleri kapsamında vergilendirme hatası olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varıldığından ödenen damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan dava konusu işlemin sözleşme ve hakediş ödemeleri üzerinden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilen toplam 3.210.842,37-TL tutarındaki damga vergisinin dörttü üçüne tekabül eden miktara ilişkin kısmında ve davayı bu kısım yönünden reddeden Mahkeme kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2....Vergi Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3.2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 28/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.