Danıştay 8. Daire 2018/1767 Esas 2022/3222 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/1767
Karar No : 2022/3222


Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : …Valiliği (…Başkanlığı)
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davacı) : … Gıda Tarım Ürünleri Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Afyonkarahisar-İzmir Karayolu …. km'de bulunan ve davacı şirket tarafından işletilmekte olan tesis (otel) ile ilgili olarak, 5686 sayılı Yasa uyarınca 26.02.2009 tarihinden bu yana 2009-2010-2011 yılları için %1 idare payı tahakkuk ettirilmesine esas olmak üzere tesise ait onaylı bilançoların idareye gönderilmesi gerektiğine ilişkin Afyonkarahisar İl Özel İdaresi'nin …tarih ve …sayılı işlemi ile 2009 ve 2010 yılları için toplamda 112.024,08 TL idare payı tahakkuk ettirilerek ödeneceği gündeki güncel gecikme zammıyla birlikte 30 gün içinde ödenmesi gerektiği yolunda tesis edilen …tarih ve …sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, yasa ve yönetmelik hükümlerine göre, jeotermal kaynağın doğrudan ve/veya dolaylı olarak kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatı üzerinden idare payı alınması gerektiği, ruhsat sahibinin söz konusu kaynağı kiraladığı kişi veya firmaları bu durumdan müstesna tutan herhangi bir düzenleme bulunmadığından, jeotermal kaynağın kiracı tarafından işletilmesi halinde bu kaynağın kullanıldığı tesisten elde edilen hasılattan da idare payı alınması gerektiği, kanunun amacını aşacak şekilde, şahıs veya şirketlerin jeotermal kaynaklar dışındaki faaliyetlerinden elde ettikleri hasılatlar üzerinden de idare payı alınması mümkün bulunmadığı, hem yasada hem de yönetmelikte idare payının jeotermal kaynağın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatı üzerinden alınacağı hüküm altına alındığı, bu hükümden
anlaşılması gereken sadece jeotermal kaynağın kullanıldığı işletmenin gayrisafi hasılat olup, aksi durumun kabulünün, birçok alanda faaliyet gösteren mükelleflerin jeotermal kaynaklara yatırım yapmalarına engel olmak anlamına gelecektir ki, kanunun böyle bir durumu amaçlamadığından, davacı şirket tarafından jeotermal kaynak suyunun kullanıldığı işletmeden elde edilen hasılatın %1'i tutarındaki idare payları ödendiğinden, davacı şirketin diğer faaliyetlerinden elde ettiği hasılatlar üzerinden hesaplanan idare payının tahsili amacıyla düzenlenen dava konusu ödeme emrinde hukuka uyarlık bulunma bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu'nun "tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, "Akışkan: Kaynaklardan elde edilen su, gaz ve buhar", "Proje: Kaynaktan yararlanmak amacıyla yapılacak çalışmaları düzenleyen, belirlenen usûl ve esaslara göre hazırlanan, arama ve işletme dönemindeki faaliyetlerin başlaması, gelişimi ve bitirilmesi ile ilgili süreleri içeren, beyan niteliğindeki metni", "İşletme: Arama faaliyetleri sonucunda elde edilen kaynağın üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere yönelik sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen faaliyetler bütünü", "işletme ruhsatı: Belirli bir alanda akışkanın üretilebilmesi ve değerlendirilmesi için projeye dayalı verilen izin belgesi", "Kira sözleşmeleri: İşletme ruhsatına dayalı kullanım alanlarıyla ilgili hakların, başkalarına kiralanmasını sağlayan sözleşmeler", "Gayrisafi hasılat: İşletmenin toplam yıllık cirosu olup, işletmelere ait tahakkuk eden her türlü mal ve hizmet satış bedelleri, faizler ile yapılan kiralamaların dahil olduğu miktar" tanımlarına yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un "Devir, sicil, ihale, harç, teminat ve idare payı" başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "İdare payı: Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatının % 1'i tutarında idare payı, her yıl Haziran ayı sonuna kadar idareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, idare tarafından, kaynağın bulunduğu belediye veya köy tüzel kişiliğine bir ay içerisinde ödenir." kuralına yer verilmiştir.
Jeotermal Kaynaklar Ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği'nin 4. maddesinde yukarıda anılan tanımlara koşut tanımlara yer verilmiş, 20. maddesinin 1. bendinde ise, "Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda tesisin gayrisafi hâsılatının % 1'i tutarında idare payı alınır. Bu pay, her yıl Haziran ayı sonuna kadar İdareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, kaynağın sınırları içinde bulunduğu belediye veya ilgili köy tüzel kişiliğine bir ay içinde İdare tarafından ödenir. Doğal mineralli sular ile Kanuna tabi gazların da doğrudan ve/veya dolaylı olarak kullanıldığı tesislerden elde edilen gayrisafi hâsılatın % 1'i tutarında idare payı alınır" kuralına yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; davacı şirketin jeotermal kaynağın ruhsat sahibi ... ve ... ile yaptıkları kira sözleşmesine istinaden jeotermal kaynak sularından yararlanmak suretiyle üzerinde sera işletmeciliği faaliyetinde bulunduğu, 2007, 2008 ve 2009 yıllarına ilişkin olarak söz konusu işletmeden elde edilen hasılatın %1'i tutarındaki idare paylarının davacı şirket tarafından davalı idareye ödendiği, mülkiye müfettişleri ve Sayıştay denetçileri tarafından hazırlanan raporlarda kaynağı işleten işletmenin kaynak dışındaki hasılatlarının da %1'inin idare payı olarak ödenmesi gerektiğinin belirtilmesi üzerine davalı idarece vergi dairesinden alınan bilgiler doğrultusunda davacı şirketin jeotermal kaynağa ilişkin olsun olmasın tüm hasılatının %1'inin tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yönetmeliğin “İdare payı” başlıklı 20/1 inci maddesinde, Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda tesisin gayrisafi hâsılatının % 1'i tutarında idare payı alınacağı kuralına yer verilmiş olup, gerek 5886 sayılı Kanun'daki, gerekse ilgili Yönetmelikteki tanımlar ve konuya ilişkin maddeler mukayeseli olarak ele alındığında; gayrisafi hasılat, akışkan/kaynak ile ilgili bütün faaliyetlerin yürütüldüğü işletmenin/işletmelerin toplam yıllık cirosudur.
İdare payı ise, akışkanın doğrudan veya dolaylı olarak kullanıldığı tesisin gayrisafi hasılatının %1'idir.
Dolayısıyla akışkanın doğrudan veya dolaylı olarak kullanıldığı tesisteki bütün faaliyetler neticesinde, anılan tesiste faaliyet yürüten işletme hakkı sahibinin ve/veya kiracının yıllık toplam cirosunun %1'i, idare payına tekâbül etmektedir.
Uyuşmazlık konusu olayda; jeotermal kaynağın bulunduğu taşınmazın, dava dışı gerçek şahısla aralarında yapılan kira sözleşmesi ile davacı şirket tarafından kiralandığı, İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişlerince yapılan inceleme üzerine 14.10.2010 tarihinde düzenlenen raporda; jeotermal ruhsat sahibi işletmelerden kiralama yoluyla jeotermal su temin ederek kullanan şirketlerden idare payı alınmadığı, jeotermal kaynağı kullanan tesislerin gayrisafi hasılatının %1'inin idare payı olarak alınması gerekirken, tesis içindeki kaynağın doğrudan kullanıldığı kısımların gelirleri üzerinden idare payının alındığının tespit edilmesi üzerine eksik ödenen idare payının il özel idaresince ödenmesi istemiyle dava konusu ödeme emrinin düzenlendiği görülmüş olup, davacı tarafından akışkandan sözleşme yolu ile yararlananlardan idare payı alınamayacağı öne sürülerek dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu öne sürülmekte ise de, yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca, jeotermal kaynağı sözleşme yolu ile kullanan davacının da idare payına yönelik malî sorumluluğu bulunduğu açıktır.


Bu durumda, mevzuat kapsamında doğrudan ya da dolaylı olarak kullanıldığı alanlar dışında başka bir ayrıma gidilmeksizin yasa koyucu tarafından gayrisafi hasılat üzerinden hesaplanarak ödenmesi gerektiği düzenlendiğinden, Yasada yer alan gayrisafi hasılat tanımı dikkate alınarak mineralli su kaynağını doğrudan kullanan davacı şirketin yıllık gayrisafi hasılat tutarı üzerinden %1 oranında hesaplanan idare payının ödenmesinin istenilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; …İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 28/04/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.




KARŞI OY :

(X)- İdare ve Vergi Mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
İdare Mahkemesince verilen kararın dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanması gerektiği oyu ile aksi yöndeki karara katılmıyorum.