Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2022/174 Esas 2022/1704 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/174
Karar No : 2022/1704

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Komutanlığı
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- Kendi adına asaleten …'e velayeten …
2- …
3- …
4- …
5- …
6- …
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, yakınları olan …'ün Van ili, Gürpınar Jandarma Komando Tabur Komutanlığı emrinde Jandarma Uzman Çavuş olarak görev yapmakta iken 02/09/2016 tarihinde bölücü terör örgütü mensuplarıyla çıkan çatışmada şehit olması nedeniyle uğramış oldukları manevi zararlara karşılık, davacılardan müteveffanın eşi … (…) … için 125.000,00 TL, çocuğu … için 100.000,00 TL, babası … için 75.000,00 TL, annesi … için 75.000,00 TL, kardeşleri … (…) için 50.000,00 TL, … (…) için 50.000,00 TL ve … için 50.000,00 TL olmak üzere toplam 525.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Manevi zararı doğuran olayın yaşam hakkını sona erdiren bir ölüm olayı olması, eylemin oluş şekli itibarıyla toplumda yarattığı infial, olayın niteliği, zarar gören davacılar ile hayatını kaybeden kişi arasındaki yakınlık ilişkisi dikkate alındığında; davacılardan … (…) … için 100.000,00 TL, … için 75.000,00 TL, … için 50.000,00 TL, … için 50.000,00 TL, … (…) için 35.000,00 TL, … (…) için 35.000,00 TL ve … için 35.000,00 TL olmak üzere toplamda 380.000,00 TL manevi tazminatın, idareye başvuru tarihi olan 20/06/2017 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından, davacılara ödenmesi gerektiği sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurularına konu kararın usul ve hukuka uygun olduğu, söz konusu kararın kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca tarafların istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 26/05/2021 tarih ve E:2021/358, K:2021/2645 sayılı kararıyla;
Davacıların temyiz istemlerinin incelenmesi;
Temyizen incelenen kararın manevi tazminat isteminin kısmen reddi yönünden yapılan davacıların istinaf başvurularının reddine ilişkin kısmının usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediği,
Davalı idarenin temyiz isteminin incelenmesi;
Olayda, … tarih ve … sayılı Nakdi Tazminat Komisyon kararıyla müteveffanın kanuni mirasçılarına 88.596,00 TL (sehven 88.569,00 TL yazıldığı anlaşılmıştır.) nakdi tazminat ödenmesine karar verildiğinin görüldüğü,
2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun'un 6. maddesine göre ödenen nakdi tazminatın hükmedilecek manevi tazminatın tutarının belirlenmesinde dikkate alınması gerektiği,
Dava konusu olayda davalı idarenin kusursuz sorumluluğundan kaynaklı uğranılan manevi zararın, manevi tazminatın zenginleşme aracı olamayacağı ilkesi de gözetilerek manevi tatmin sağlayacak, makul bir tutarın ödenmesine karar verilmek suretiyle giderilmesi gerektiği,
Olayda; manevi tazminat miktarının benzeri olaylarda hükmedilen manevi tazminattan yüksek belirlenmesini gerektiren farklı ve özel bir sebebin bulunmadığı, davacılar için hükmedilen manevi tazminat miktarının fazla olduğu görüldüğünden, manevi tazminatın amaç ve niteliği dikkate alındığında, hükmedilecek manevi tazminat miktarının Mahkemece yeniden belirlenmesi gerektiği sonucuna varıldığı,
Bu durumda; Bölge İdare Mahkemesince, kararda belirtilen kriterler dikkate alınarak manevi tazminatın yeniden belirlenmesi gerektiği,
Bu itibarla, davanın kısmen kabulü, kısmen reddi yolundaki … İdare Mahkemesi kararına yönelik taraflarca yapılan istinaf başvurularının reddine ilişkin temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararının, davalı idarenin istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle,
Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne, davacıların temyiz isteminin reddine, davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin …. İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, davalı idarenin istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmının bozulmasına, davacıların istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmının onanmasına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararıyla;
Jandarma Uzman Çavuş olarak görev yapmakta iken bölücü terör örgütü ile girilen çatışmada şehit olan …'ün olay tarihinde 28 yaşında olması, ölüm şekli, anne, baba ve kardeşlerin şehit edileni bir daha göremeyecek olmalarından dolayı acı ve ızdırap duyacakları, hatta bu acı ve ızdırabı yaşadıkları sürece yaşayacakları hususu nazara alındığında, duyulan bu acı ve ızdırabı bir nebze de olsa hafifletmek gerektiğinden, İdare Mahkemesince 380.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesinin hukuka ve hakkaniyete uygun olduğu sonucuna varılmış olup, davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun yerinde görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, meydana gelen çatışmada 8 personelin şehit olduğu, 10 personelin yaralandığı, bölücü terör örgütü mensupları ile çıkan sıcak temas esnasında üzerilerine düşen tüm yükümlülükleri yerine getirdikleri, söz konusu olayda idarelerinin herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığı, olayın ardından her personel için ayrı ayrı olmak üzere 88.596,00 TL nakdi tazminat ödenmesine karar verildiği, yargı yerlerinin, olayın, sosyal risk ilkesi kapsamında olduğu kanaati taşımaları halinde, terör olayları ya da terörle mücadele faaliyetleri nedeniyle oluştuğu ileri sürülen manevi tazminat istemlerini 5233 sayılı Kanun uyarınca çözmeleri gerektiği, bu Kanun'a göre de manevi tazminata ilişkin zararların karşılanmadığı, hükmedilen miktarın fahiş olduğu, idareleri aleyhine harca hükmedilemeyeceği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacılar tarafından, temyize konu kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği, manevi zararın tayininde mahkemeye geniş takdir yetkisi tanındığı, mahkemenin, zarara uğrayanın bulunduğu özel koşulları dikkate alarak manevi tazminatın miktarını tayin ettiği, kanunla mahkemelere verilen ve Anayasa Mahkemesi tarafından da kabul edilen takdir hakkının, mahkemelerin elinden alınmasının ise adil yargılanma hakkının ihlali anlamına geleceği, aradan geçen zaman zarfında paranın değerinde meydana gelen değer kayıplarının göz ardı edilmemesi gerektiği, manevi tazminatın temel amacının, zarar görenin azalmış yaşam sevincini ve mutluluğunu mümkün olduğunca tekrar sağlamaya çalışmak olduğu, maddi tazminat talep etmedikleri gibi manevi tazminat miktarının da zararlarını gidermekten çok uzak olduğu, emsal nitelikteki yakın tarihli güncel kararlar dikkate alındığında, aynı acıyı paylaşan ailelerin, aynı ateşin düştüğü evlerin aynı taleple açmış oldukları davalarda verilen kararların yeknesanlık içerisinde olmasının hakkaniyet gereği olduğu savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Olayda, … tarih ve … sayılı Nakdi Tazminat Komisyon kararıyla müteveffanın kanuni mirasçılarına 88.596,00 TL nakdi tazminat ödenmesine karar verildiği ve Sosyal Güvenlik Kurumunca 15/09/2016 tarihinden itibaren müteveffanın eş, anne ve babası için 3.443,52 TL aylık bağlandığı anlaşılmış olup, 2330 sayılı Kanun'un 6. maddesinin açık hükmü karşısında, ödenen nakdi tazminatın ve aylığın yargı mercilerince hükmedilecek manevi tazminat tutarının belirlenmesinde dikkate alınması gerektiği, dolayısıyla Bölge İdare Mahkemesince manevi tazminatın yeniden belirlenmesi gerektiği sonucuna varılmış olup, davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacılar tarafından, yakınları olan …'ün Van İli, Gürpınar Jandarma Komando Tabur Komutanlığı emrinde Jandarma Uzman Çavuş olarak görev yapmakta iken 02/09/2016 tarihinde bölücü terör örgütü mensuplarıyla çıkan çatışmada şehit olması nedeniyle uğramış oldukları manevi zararlara karşılık, davacılardan müteveffanın eşi …(…) … için 125.000,00 TL, çocuğu … için 100.000,00 TL, babası … için 75.000,00 TL, annesi … için 75.000,00 TL, kardeşleri … (..) için 50.000,00 TL, … (…) için 50.000,00 TL ve … için 50.000,00 TL olmak üzere toplam 525.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun'un "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; "Bu kanunun amacı; barışta güven ve asayişi korumak, kaçakçılığı men, takip ve tahkikle, trafik ve yol güvenliğini veya tutuklu ve hükümlülerin sevk ve nakillerini sağlamakla görevli olanların; Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Teşkilatında bulunan patlayıcı maddelerin incelenmesi, muhafazası, nakli, imha edilmesi ve zararsız hale getirilmesi işlemlerinde görevlendirilenlerin bu görevlerinden dolayı ya da görevleri sona ermiş olsa bile yaptıkları hizmet nedeniyle derhal veya bu yüzden maruz kaldıkları yaralanma veya hastalık sonucu ölmeleri veya engelli hale gelmeleri halinde ödenecek nakdi tazminat ile birlikte bağlanacak aylığın ve bu yüzden yaralanmaları halinde ödenecek nakdi tazminatın esas ve yöntemlerinin düzenlenmesidir." hükmü, "Nakdi tazminat" başlıklı 3. maddesinde; "Bu kanun kapsamına girenlerden; a) Ölenlerin kanuni mirasçılarına, en yüksek Devlet Memuru brüt aylığının (Ek gösterge dahil) 100 katı tutarında, ...nakdi tazminat ödenir. Bu nakdi tazminatın tespitine esas tutulacak aylık; tazminat verilmesine dair karar tarihindeki en yüksek Devlet memuru aylığının (Ek gösterge dahil) brüt tutarıdır. c) (a) bendi esaslarına göre tespit edilen nakdi tazminatın kanuni mirasçılara intikalinde; ölenin eş ve füruu veya yalnızca füruu ile içtima eden ve ölüm tarihinde sağ olan ana ve babasının her birine ayrı ayrı olmak üzere %15 tutarındaki kısmı verildikten sonra kalanı içtima eden diğer mirasçılara ödenir. Diğer hallerde miras hükümleri uygulanır. Ancak ana veya babaya verilen tazminat çocukların her birine ödenen tazminattan fazla olamaz..." hükmü, "Aylık bağlanması" başlıklı 4. maddesinde; "Bu kanun kapsamına girenlerden;... c) Ölenlerin kendilerine bağlanması gereken görev malullüğü aylığı, dul ve yetimlerine intikal ettirilir. Bu madde gereğince ilgili sosyal güvenlik kurumlarınca kendi mevzuatlarına göre bağlanan aylıklar, %25 artırılarak ödenir..." hükmü, "Nakdi tazminat ve aylığın etkisi" başlıklı 6. maddesinde; "(1) Bu Kanun hükümlerine göre ödenecek nakdi tazminat ile bağlanacak emekli aylığı uğranılan maddi ve manevi zararların karşılığıdır. (2) Yargı mercilerinde maddi ve manevi zararlar karşılığı olarak kurumların ödemekle yükümlü tutulacakları tazminatın hesabında bu kanun hükümlerine göre ödenen nakdi tazminat ile bağlanmış bulunan aylıklar gözönünde tutulur." hükmü yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, … tarih ve … sayılı Nakdi Tazminat Komisyon kararıyla müteveffanın kanuni mirasçılarına 88.596,00 TL nakdi tazminat ödenmesine karar verildiği ve Sosyal Güvenlik Kurumunca 15/09/2016 tarihinden itibaren müteveffanın eş, anne ve babası için 3.443,52 TL aylık bağlandığı anlaşılmış olup, 2330 sayılı Kanun'un yukarıda metnine yer verilen 6. maddesinin açık hükmü karşısında, ödenen nakdi tazminatın ve aylığın yargı mercilerince hükmedilecek manevi tazminat tutarının belirlenmesinde dikkate alınması gerekmektedir.
Bu durumda, davalı idarenin kusursuz sorumluluğundan kaynaklanan manevi zararın, manevi tazminatın zenginleşme aracı olamayacağı ilkesi ve 2330 sayılı Kanun'un 6. maddesi dikkate alınarak yeniden belirlenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, temyize konu Bölge İdare Mahkemesinin davalı idarenin istinaf başvurusunun reddine yönelik ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2…. Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize konu … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4.Kesin olarak, 28/04/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile ısrar kararının onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.