Danıştay 13. Daire 2022/1364 Esas 2022/1936 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1364
Karar No:2022/1936



TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- ... Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. ....
2- ... Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Endüstrisi A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ... Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş. tarafından ... tarihinde gerçekleştirilen muhtelif demir-çelik hurdası ve akü hurdası satışına ilişkin ihalenin iptali istemiyle davacı tarafından yapılan başvurunun reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlem ile anılan ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; .... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin, hisselerinin tamamı doğrudan ve dolaylı olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne ait, tüzel kişiliği haiz bir belediye şirketi olduğu, faaliyet alanının hisselerine sahip olan büyükşehir belediyesinin görev ve hizmet alanlarıyla sınırlı olduğu, büyükşehir belediyesinin yetki ve sorumluluğu altındaki deniz toplu ulaşım hizmetinin işletmeciliğini yaptığı, bu hâle göre kamu hizmeti niteliğindeki toplu taşıma hizmetini yürütmekle görevlendirilen bir kamu kurumu olduğu;
Anılan şirketin anonim şirket statüsünde kurulmuş olmasının, kamu kurumu olma niteliğini ortadan kaldırmadığı, kamu kurumu olarak birtakım kamu gücü ayrıcalık ve yükümlülükleriyle donatıldığı, kamu gücü ayrıcalık ve yükümlülükleriyle donatılan bir kamu kurumu olan İzmir Deniz İşletmeciliği ... AŞ'nin, 3284 sayılı Kanun uyarınca resmî daire ve müessese kavramı içerisinde yer aldığı, kamusal yükümlülük getiren mezkûr Kanun gereğince resmî daire ve müesseselerin malik oldukları hurda malzemeyi ... Endüstrisi AŞ'ne devretme zorunluluğu bulunduğundan, kamu kurumu olan ... Deniz İşletmeciliği ... Ticaret AŞ'nin de bu yükümlülüğe tâbi olduğu;
Bu itibarla, kamu kurumu olan davalı şirketin, hurda malzemelerini kamusal yükümlülüğünün bir sonucu olarak davacıya satış suretiyle devretmesi gerektiğinden, davalı şirket tarafından 30/03/2021 tarihinde gerçekleştirilen muhtelif demir-çelik hurdası ve akü hurdası satışına ilişkin ihale ile anılan ihalenin iptal edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı İzmir Deniz İşletmeciliği ... Ticaret A.Ş. tarafından, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş özel hukuk hükümlerine tabi bir şirket oldukları, belediyelerin kurduğu veya ortak olduğu ticaret şirketlerine kamu tüzel kişiliği kazandıran yasal düzenleme bulunmadığı, şirketin ekonomik verimliliği ve kâr amacını hedeflediği ve bu amaçlara uygun şekilde hurda malzemenin ihale yolu ile satışını tercih ettiği, ihalenin temel ilkelerine uygun şekilde ve bu ilkelere bağlı kalınarak ihale sürecinin tamamlandığı, Mahkeme kararı sonucunda satış ihalesi iptal edileceği için ihale sürecinde korunması gereken rekabet, saydamlık ve eşit muamele ilkelerinin ihlal edileceği ve kamu yararının sağlanamayacağı;
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, ... Deniz İşletmeciliği ... Ticaret A.Ş.'nin belediyenin de iştirak ettiği ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulup faaliyet gösteren bir şirket olduğu, kamu tüzel kişiliği veya kamu kurumu niteliğinin bulunmadığı, uyuşmazlığın adli yargı mercilerinde görülmesi gerektiği, ayrıca, dava konusu ihale ile davacının yaptığı başvurunun reddine dair işlemin ... Deniz İşletmeciliği ... Ticaret A.Ş. tarafından gerçekleştirildiği, davada Belediyeye husumet yöneltilmemesi gerektiği, Belediyenin hasım mevkiinden çıkarılması ve aleyhine vekâlet ücreti ve yargılama giderine hükmedilmemesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından,... Deniz İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin kamu gücü ayrıcalıklarından yararlandığı ve kamu kurumu olarak kamu hukukuna ilişkin mevzuat hükümlerinde öngörülen yükümlülükleri üstlendiği, 3284 sayılı Kanun ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi uyarınca uhdesinde bulunan hurda malzemeleri kendilerine satış suretiyle devretmesi gerektiği, temyize konu Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın temyiz isteminin kabulü, davalı şirketin temyiz isteminin ise reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
03/07/2021 tarih ve 31530 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7330 sayılı ... Endüstrisi Anonim Şirketi Hakkında Kanun'un Geçici 2. maddesinin ikinci fıkrasında, ... Endüstrisi Kurumu'nun leh ve aleyhine açılmış davalarda ve icra takiplerinde şirketin kendiliğinden taraf sıfatını kazanacağı kuralına yer verildiğinden, bakılan davada, davacı ... Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü yerine ... Endüstrisi A.Ş.'nin davacı sıfatını haiz olduğu görülmüştür.

İNCELEME VE GEREKÇE :
USUL YÖNÜNDEN :
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın temyiz istemi incelendiğinde;
Bakılan davada iptali istenilen 30/03/2021 tarihli ihalenin ... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş. tarafından gerçekleştirildiği, anılan ihalenin iptal edilmesi istemiyle davacı tarafından yapılan başvurunun reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin de ...İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nce tesis edildiği, ihaleye konu olan hurda malzemenin aynı şirkete ait olduğu, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından tesis edilmiş herhangi bir işlemin bakılan davanın konusunu oluşturmadığı, ivedi yargılama usulüne tabî olan bu davada İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın hasım mevkiinden çıkarılarak davanın doğru hasım konumundaki .. Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş. husumetiyle incelenmesi gerektiğinden, İdare Mahkemesi'nce ... Büyükşehir Belediyesi'nin hasım mevkiine alınarak yargılama yapılmasında ve ... Büyükşehir Belediyesi aleyhine vekâlet ücretine ve yargılama giderlerine hükmedilmesinde usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.

ESAS YÖNÜNDEN:
Davalı ... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin temyiz istemi incelendiğinde;
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen iptal kararı usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının husumet yönünden temyiz isteminin kabulüne,
2. Temyize konu ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın hasım mevkiine alınmasına ve aleyhine vekâlet ücreti ile yargılama giderlerine hükmedilmesine yönelik kısmının, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığının hasım mevkiinden çıkarılmasına;
3. Davalı ... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin temyiz isteminin reddine,
4. Dava konusu işlemlerin iptali yolundaki temyize konu ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının ONANMASINA,
5. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ve davacı tarafından ilk derece aşamasında yapılan toplam ...-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ...-TL vekalet ücretinin davalı şirketten alınarak davacıya verilmesine, davalı şirket tarafından ilk derece ve temyiz aşamasında yapılan toplam ...TL yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
6. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından temyiz aşamasında ödenen ...-TL temyiz başvurma harcı ve temyiz karar harcının istemi hâlinde Belediye'ye iadesine,
7. Temyiz aşamasında kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi halinde davalıya iadesine,
8. Posta gideri avansından artan tutarın taraflara ve ... Büyükşehir Belediyesi'ne iadesine,
9. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
10. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 28/04/2022 tarihinde bozma kararı yönünden oybirliği, onama kararı yönünden oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun'un 1. maddesinde, demir, bakır, kurşun, kalay, tutya, alüminyum, antimuvan ve nikel hurdaları ile bunların hurda hâlindeki halitalarının ve kullanılamayacak bir hâle gelmiş bilumum muharrik veya müteharrik vasıtaların memleket dışına çıkarılmasını yasak etmeye Cumhurbaşkanı'nın yetkili bulunduğu, bu maddelerin memleket içinde satılmasının serbest olduğu; 2. maddesinde, resmî daire ve müesseselerde birinci maddede yazılı mevaddan kendi ihtiyaçlarından fazla olanların, 2490 sayılı Kanun'un 66. maddesine göre askeri fabrikalara devredileceği kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı tarafından, hurda demir çelik malzeme ile hurda akünün ihale yoluyla satılacağının öğrenilmesi üzerine, söz konusu ihalenin iptal edilerek mer'i mevzuat çerçevesinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nca belirlenen hurda alım fiyatlarından kendilerine satış yapılması gerektiği ileri sürülmek suretiyle 19/03/2021 tarihinde davalı idareye başvurulduğu; bu talebin, ... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi olarak kurulmuş özel hukuk tüzel kişisi olduğundan bahisle reddi üzerine, bu işlem ile anılan ihalenin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin hisselerinin %92,90 oranında İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait olduğu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve özel hukuk hükümlerine tâbi anonim şirket statüsünde bulunduğu, büyükşehir belediyesinin yetki ve sorumluluğu altındaki deniz toplu taşıma hizmetinin işletmeciliğini yaptığı görülmektedir.
Şirketin sermayesinin büyük bir kısmının büyükşehir belediyesine ait olması ve bazı kamu gücü ayrıcalık ve yükümlülükleriyle donatılması, ... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'ne kamu kurumu müessesesi vasfı kazandırmamaktadır. Bu tip şirketler, özel hukuk tüzel kişileridirler ve haklarında özel hukuk hükümleri uygulanır. Dolayısıyla 3284 sayılı Kanun’un hurda malzemelerin devri hususunda yükümlülük getirdiği resmî daire ve müessese kavramı içerisinde ... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş. yer almamaktadır. Öte yandan, mezkur Kanun’un sınırlandırarak belirlediği bir kapsamın yorum yoluyla genişletilmesi ve bu meyanda, herhangi bir şirketin bazı istisna ya da muafiyetlere sahip olması göz önünde bulundurularak Kanun kapsamına dâhil edilmeye çalışılması yorum ilkelerine de aykırılık teşkil edecektir.
Açıklanan nedenlerle, kamu kurumu niteliğinde olmayan ...Deniz İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin hurda malzemelerin devrine ilişkin kamusal yükümlülüğe tâbi kılınamayacağı, kaldı ki kamusal yükümlülük getiren bir kanunun uygulanacak olmasının o davanın doğrudan idarî yargının görev alanında olduğu kabulünü gerektirmeyeceği, bu nedenle davanın görüm ve çözümünde adlî yargı yerlerinin görevli olduğu sonucuna varıldığından, davalı ... İşletmeciliği Nakliye ve Turizm Ticaret A.Ş.'nin temyiz talebinin kabulü ile kararın bozulması gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.