Danıştay 8. Daire 2020/2585 Esas 2022/3306 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/2585
Karar No : 2022/3306


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Derneği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI ) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı dernek tarafından, Sakarya İli Akyazı ilçesi hudutlarında bulunan alan için … Anonim Şirketi adına … tarih ve … sayılı Valilik oluruna istinaden "Doğal Minarelli Su" için verilen …. numaralı ruhsat verme işleminin kaldırılması ve faaliyetinin durdurulmasına ilişkin 12.04.2019 tarihli talebin reddi yönünde tesis edilmiş olan … tarih ve … sayılı … Valiliği Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı işleminin ve söz konusu … nolu doğal minarelli su işletme ruhsatının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:2019/605 sayılı kararda; davacı dernek tarafından dava konusu doğal mineralli su işletme ruhsatının iptali istemiyle ... İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasında görülen davaya müdahil olunduğu ve yapılan yargılama sonunda davanın ret ile sonuçlandığı, davacı tarafından işletme ruhsatının iptali istemiyle ilk başvurunun 22.05.2018 tarihinde yapıldığı, bundan sonra davacı tarafından işletme ruhsatının iptali ile birlikte ruhsatla yürütülen faaliyetin de durdurulması istemiyle 10.10.2018 tarihinde davalı idareye başvuru yapıldığı, bu başvuruya davalı idare tarafından … tarih ve … sayılı ret cevabının verildiği, anılan ret cevabının 25.10.2018 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, bu halde davacı tarafından işletme ruhsatının iptali ile birlikte faaliyetin durdurulması istemine yönelik başvurunun reddine ilişkin Sakarya Valiliği'nin 19.10.2018 tarihli işlemine karşı 2577 sayılı Kanunun 7. maddesinde öngörülen süre içerisinde dava açılması gerekmekte iken davacı tarafından aynı konuya yönelik (faaliyetin durdurulması ve işletme ruhsatının iptali) olarak yapılan 05.02.2019 ve dava konusu olan 12.04.2019 tarihli başvuruların dava açma süresini canlandırıcı nitelik taşımadığı gerekçesiyle davanın süre aşımı yönünden reddine karar verilmiştir.


Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ruhsat sahibi firmanın hukuka aykırı işlemlerinin beş yıl önce başladığı ve halihazırda artarak devam ettiği, ruhsat sahibince ruhsat verilen alanda işletme projesi ve yönetmeliklere aykırı işlemlere devam edildiği sürece menfaati ihlal olanların bu ihlalin kamu yararına kaldırılmasını isteme ve başvurunun reddi halinde dava açma haklarının bulunduğu, her başvuru dilekçesinin davalıyı göreve davet niteliğinde olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :Davalı idare tarafından, temyiz başvurusunun reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının kısmen onanması, kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı dernek tarafından, Sakarya İli Akyazı ilçesi hudutlarında bulunan alan için … Anonim Şirketi adına … tarih ve … sayılı Valilik oluruna istinaden "Doğal Minarelli Su" için verilen … numaralı ruhsat verme işleminin kaldırılması ve faaliyetinin durdurulmasına ilişkin 12.04.2019 tarihli talebin reddi yönünde tesis edilmiş olan … tarih ve … sayılı … Valiliği Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı işleminin ve söz konusu … nolu doğal minarelli su işletme ruhsatının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesinde; özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde idare mahkemelerinde dava açma süresinin altmış gün olduğu, 8. maddesinin 1. fıkrasında; sürelerin tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlayacağı, 10'uncu maddesinde; ilgililerin, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvurulabileceği, altmış gün içinde cevap verilmezse istemin reddedilmiş sayılacağı, ilgililerin altmış günün bittiği tarihten itibaren dava açma süresi içinde konusuna göre Danıştay'da, idare ve vergi mahkemelerinde dava açabileceği, altmış günlük süre içinde idarece verilen cevap kesin değilse ilgilinin bu cevabı istemin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebileceği, bu takdirde dava açma süresinin işlemeyeceği, ancak bekleme süresinin başvuru tarihinden itibaren altı ayı geçemeyeceği, dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse cevabın tebliğinden itibaren altmış gün içinde dava açabilecekleri, 11. maddesinde; ilgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasını üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebileceği, bu başvurmanın, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durduracağı, altmış gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı, isteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresinin yeniden işlemeye başlayacağı ve başvurma tarihine kadar geçmiş sürenin de hesaba katılacağı, 14. maddesinin 3. fıkrasının (e) bendinde; dava dilekçesinin süreaşımı yönünden inceleneceği, son fıkrasında; ilk incelemeden sonra tespit edilmesi halinde de davanın her safhasında 15. madde hükmünün uygulanacağı, 15. maddenin 1. fıkrasının (b) bendinde ise; davanın süresinde açılmadığının belirlenmesi durumunda davanın reddedileceği hükmüne yer verilmiştir.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu'nun "İdari Yaptırımlar" başlıklı 11. maddesinin dava tarihinde yürürlükte olan haliyle; "(1) Faaliyetlerin, projeye göre yürütülmesi zorunludur. Ruhsat sahibinin projesinde belirtilmeyen konularda veya izinsiz olarak faaliyette bulunulduğu tespit edilirse, teminatı irat kaydedilerek faaliyet durdurulur ve teminat üç katına çıkarılarak bir ay içinde tamamlattırılır. Aynı fiilin tekrarı halinde teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilir. (2) Ruhsat sahibince, kaynak koruma alanı etüdü yapılmadan işletmeye geçilmesi veya koruma alanı etüdünde öngörülen tedbirlere uyulmamasının tespiti halinde faaliyetler durdurularak teminat irat kaydedilir. Altı ay içerisinde gerekli tedbirlerin alınması ve teminatın tamamlattırılması istenir. Altı ay sonunda teminat verilmez ve tedbirler alınmaz ise faaliyetler durdurulur. (3) İdare payının süresi içerisinde ödenmemesi halinde, teminat irat kaydedilerek iki aylık süre verilir. Bu süre zarfında idare payı yatırılmaz ve teminat tamamlanmaz ise faaliyetler durdurulur. (4) Ruhsat olmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde, faaliyetler idarece durdurulur. 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununa göre 50.000 Türk Lirası idare tarafından idarî para cezası tahakkuk ettirilir. (5) Ruhsat ve/veya gerekli izinler alınmadan yapılan faaliyetler durdurulur. Kaynağın ve rezervuarın korunması ile çevre kirliliğinin önlenmesi için acil tedbirlerin gerekli olduğu hallerde tedbirler idarece alınır. Bu nedenle yapılan her türlü masraf, sorumlusundan idare tarafından 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir." hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlığın … nolu doğal minarelli su işletme ruhsatının iptali istemi ile … tarih ve … sayılı Sakarya Valiliği işleminin … numaralı ruhsat verme işleminin kaldırılması talebinin reddine ilişkin kısmının iptali istemi yönünden incelenmesinden;
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın bu kısmı usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın ilgili kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

Uyuşmazlığın, … tarih ve … sayılı … Valiliği işleminin, … numaralı ruhsat sahibi … Anonim Şirketi'nin faaliyetlerinin durdurulması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmının iptali istemi yönünden incelenmesinden;
Davacı Dernek, … tarihli dilekçesiyle … numaralı ruhsat sahibi dava dışı … Anonim Şirketi'nin ruhsatının kaldırılması talebi yanında, ayrıca hukuka ve mevzuata aykırı fiillerde bulunulduğundan bahisle şirketin faaliyetlerinin durdurulması isteminde de bulunmuş olup, söz konusu başvuru davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemiyle reddedilmiştir.
Olayda, davacı tarafından, anılan şirketin faaliyetinin durdurulması istemine konu eylemlerinin süreklilik arz ettiği, davalı idarece bu eylemlerin denetlenmesi ve ilgili mevzuat gereği faaliyetlerinin durdurulması yaptırımının uygulanması gerektiği iddiasıyla davalı idareye başvurulmuş olduğu göz önüne alındığında, söz konusu hukuka aykırı olduğu iddia edilen eylemler devam ettiği müddetçe menfaati ihlal edilenler tarafından davalı idareden 2577 sayılı Kanun'un 10. maddesi kapsamında faaliyetin durdurulması talebinde bulunulabileceği açıktır.
Bu itibarla, … tarih ve … sayılı … Valiliği işleminin davacıya 08.05.2019 tarihinde tebliğ edildiği, bakılmakta olan davanın (dava açma süresinin son günü olan 07.07.2019 Pazar gününe denk geldiğinden) 08.07.2019 tarihinde açıldığı, dava konusu işlemin anılan şirketin faaliyetlerinin durdurulması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmı yönünden açılan iptal davasının süresinde olduğu anlaşıldığından aksi yöndeki temyize konu kararın bu kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının … nolu doğal minarelli su işletme ruhsatının iptali istemi ile … tarih ve … sayılı … Valiliği işleminin … numaralı ruhsat verme işleminin kaldırılması talebinin reddine ilişkin kısmının iptali istemi yönünden ONANMASINA, … tarih ve … sayılı … Valiliği işleminin, … numaralı ruhsat sahibi … Anonim Şirketi'nin faaliyetlerinin durdurulması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmının iptali istemi yönünden BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 29/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.