MAHKEMESİ :İş Mahkemesi


Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde 02/01/1984-10/01/1984 tarihleri arasında geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.

K A R A R

Dava, davacının davalı işyerinde 02/01/1984-10/01/1984 tarihleri arasında geçen 1 haftalık sigortalı çalışmasının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulü ile yazılı şekilde karar verilmiştir.
Uyuşmazlık, davacının davalı işyeri nezdinde geçen hizmetlerinin üretime yönelik olup olmadığı, çıraklık faaliyeti kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği yönünde Mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya elverişli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasanın 3. Maddesinin II/B bendine göre, “Özel Kanunda tarifi ve nitelikleri belirtilen çıraklar hakkında çıraklık devresi sayılan süre içinde analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları...” uygulanmamaktadır. Davada tespiti istenen dönemde 19.06.1986 tarihinde yürürlüğe giren 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Yasası yürürlüktedir. Belirtilen nedenlerle çıraklık ilişkisi, çıraklık sözleşmesini düzenleyen 3308 sayılı Yasa"daki koşullar dikkate alınarak irdelenmelidir.
Öncelikle bir kimseye çırak denebilmesi için o kimsenin durumunun bu özel kanunda çıraklar hakkında yapılan tarife ve nitelendirmeye uyması gerekir.
3308 sayılı Yasa"nın 10. maddesi “ Çırak olabilmek içın aşağıdaki şartlar aranır.
a) 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak.
b) En az ilköğretim okulu mezunu olmak.
c) Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak.
(Ek : 29/6/2001 - 4702/9 md.) Ancak, ondokuz yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.
Ağır, tehlikeli veya özellik arz eden mesleklere alınacak çırakların öğrenim ve yaş durumu ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.” hükmüne haizdir.
Çıraklık Kanunu"na göre kurulan çıraklık okullarında okuyanlar çırak sayılır. Taraflar arasındaki ilişkinin niteliğini belirlemede, bir başka ifade ile davacının dava konusu dönemde çırak olup olmadığına karar verirken çıraklık sözleşmesi hükümlerine göre değil, çalışma ilişkisine bakarak bir sonuca varmalıdır. Gerçekten Çıraklık Sözleşmesinde akdi ilişkinin üstün niteliği çalışma değil, bir meslek ve sanatın öğretilmesidir. Çırak işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıyor, meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyor ise bu durumda, çıraklık ilişkisinden söz edilemez. Zira burada gerçekleşen; işçinin emeğiyle işyeri ve işverene katkıda bulunmasıdır ki bu da ancak bir hizmet ilişkisi ile söz konusu olur.
Öte yandan, davanın yasal dayanaklarından biri 506 sayılı Yasa"nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa"nın 86/9. maddeleri bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de, davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay"ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, 10/01/1967 doğumlu davacının ilk defa 02/01/1984 tarihinde çalışmaya başladığına ilişkin düzenlenen işe giriş bildirgesinin davalı işyerince düzenlenmiş olup Kurum kayıtlarına 06/01/1984 tarihinde intikal ettiği, bildirge üzerinde el ile “çırak” ibaresinin yer aldığı, davalı işyerinin 01/06/1978-28/02/1990 tarihleri arasında “...” faaliyetinden dolayı Kanun kapsamına alınmış olduğu, davalı işyerine ait 1984/1 dönem bordrosunun getirtildiği, yapılan zabıta araştırması neticesi düzenlenen tutanağın dosyaya sunulduğu, duruşmalarda davacı tanıkları ile komşu işyeri tanıklarının dinlenildiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda, davacının ihtilaf konusu işe giriş bildirgesinde çalışmaya başlanılan 02/01/1984 tarihinde 16 yaşında olduğu, bildiriminin çırak olarak yapıldığı anlaşılmakla davacının davalı işyerinde geçen çalışmasının üretime yönelik olup olmadığı belirlenmeksizin Mahkemece yazılı şekilde sonuca gidilmesi hatalı olmuştur.
Yapılacak iş; davalı işyerinin dava konusu dönem kayıtlı sigortalı çalışanının bilgisine başvurmak, bordroda adı geçen kişinin tespit edilememesi veya duruşmalarda dinlenip de beyanı ile yetinilmediği takdirde, ... Kurumu, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle işyerine o tarihte komşu olan diğer işyerlerinde uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı komşu işyeri çalışanları, işyeri sahiplerinin beyanlarına almak; davacı davalı işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıyor, çalışmasında meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyorsa, bu durumda çıraklık ilişkisinden söz edilemeyeceğinden davacının çalışmalarının tüm sigorta kollarına tabi olduğunu kabul etmek ve toplanan delilleri birlikte değerlendirmek suretiyle sonucuna göre bir hüküm kurmaktan ibarettir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, Mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulüne karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 08.06.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.