Danıştay 6. Daire 2021/6233 Esas 2022/5459 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/6233
Karar No : 2022/5459

TEMYİZ EDENLER : I- (DAVALILAR)
1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
II- (DAVALILAR YANINDA MÜDAHİL)
… İç ve Dış Tic. AŞ.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Odası
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Trabzon ili, Ortahisar ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz için … Belediye Başkanlığınca düzenlenen … tarih ve … sayılı yapı ruhsatı ile dayanağı Ortahisar Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilerek Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ve Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davaya konu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile taşınmazın fonksiyonunun yakın çevresindeki açık alan kullanımları ile uyumlu olacak şekilde park alanından rekreasyon alanına dönüştürülmesinin üst ölçekli çevre düzeni planına aykırılık taşımadığı, ancak 2 sayılı plan notunun Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’ndeki rekreasyon alanı tanımını genişlettiği ve kazandığı bu ilave içerik nedeniyle üst ölçekli plandaki tanımına ve hükmüne aykırılık oluşturduğu, ruhsat ve ekli projesinde turistik faaliyetin ötesinde, turizm tesisi(otel) önerildiğinden Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’ne aykırılık oluştuğu, ticari fonksiyon kapsamında restoran olarak kullanılmasının yönetmeliğe aykırılık teşkil etmediği, fakat projelendirilen restoran alanının emsal değerini aştığı, tescilli yapı dâhil edilmeden hesaplanan emsal ile ilgili uyumsuzluk olduğu, restoran binasına ait olan ruhsatta bu bina için 1.515 m2 inşaat alanı tanımlandığı ve E=0.05 değeri ile hesaplanan toplam miktardan (1385,15 m2’den) fazla olup emsal değerinin aşıldığı, imar planına aykırı fazladan inşaatın projelendirildiği, araziye gömülü olacak şekilde projelendirilmesi gerekirken buna aykırı bir şekilde zemin üzerinde 2 katlı olarak projelendirildiği, bu ölçüdeki büyük parsellerde kotlandırma usulünün binanın köşe koordinatları esas alınarak yapılması gerekirken kottan kat oluşturmak üzere yapıldığı, yapının yüksekliğinin toplam 8.6 metre olduğu, işlem tarihinde yürürlükte olan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’ne göre rekreasyon alanındaki en fazla yükseklik olan 6.50 metre gabarinin aşıldığı, yine tescilli bir yapının korunması söz konusu olmadığında dahi normal iki bina arasında asgari 6.00 metre mesafe bırakılması gerektiği, ruhsat eki mimari projede 3.77 metre olarak belirlenen bu mesafenin Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 18. ve 25. maddeleri ile koruma esaslarına aykırı olduğu, uygulama imar planında yaklaşma mesafesine ilişkin hüküm getirilmemesinin önemli eksiklik olduğu, uygulama imar planı açıklama raporunun yeterli düzeyde teknik ve bilimsel içerik taşımadığı, dava konusu işlem ile projelendirilen ve konumlandırılan yapının kitlesi, tescilli cephanelik binasına olan mesafesi, yüksekliği gibi hususlar gözönünde bulundurulduğunda cephanelik binası ile rekabet eder hale geldiği, bazı yönlerden de cephanelik binasını gizler hale getirdiği, tüm bu nedenlerle dava konusu 1/5000 nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin ve bu plan değişiklikleri doğrultusunda düzenlenmiş olan yapı ruhsatının şehircilik ilkeleri, planlama esasları, koruma yaklaşımları ve imar mevzuatına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davalı … Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, turizme yönelik faaliyetlerle kentlilere hizmet veren tarihi-tescilli cephanelik binasının bulunduğu alanın mevcut kullanım durumu dikkate alındığında Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğindeki park tanımından daha çok rekreasyon alanı tanımı ile bağdaştığı, davaya konu parselin önceki imar planındaki park öngörüsünün rekreasyon alanı olarak yeniden düzenlenmesinin kent turizmine olumlu katkılar yapacağı, benzer alanların hizmete sokulmasını tetikleyeceği, kentlilerin dinlen-eğlen kültürünün yükseltilmesi konusunda önemli bir adım olacağı değerlendirilerek imar plan değişikliğinin yapıldığı, rekreasyon alanı kullanımının Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde tanımlanan “yeşil alanlar” tanımı içinde yer aldığı ve mevzuat açısından uygun olduğu, plan notlarının ikinci maddesinde rekreasyon alanının tanımında bir genişletilmediği, sadece alanda bulunan tarihi yapının ne maksatla kullanılacağının Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından belirleneceği ifadesine yer verildiği, fonksiyon değişikliği ile birlikte alanda fonksiyonların tanımı gereğince yapılabilecek yapı yoğunluğunun farklı olduğu ve bu nedenle artışın söz konusu olduğu fakat bu artışın yine kamusal kullanıma açık yapı yoğunluğunu ifade ettiği, dava konusu işlemlerin hukuka uygun olduğu, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı … Belediye Başkanlığı tarafından, davada süre aşımı bulunduğu, davanın husumet yönünden reddi gerektiği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda emsal değerinin aşıldığı iddiasının doğru olmadığı, inşaat ruhsatı'nın 52. bölümünde yüz ölçümü başlıklı alanda geçen alan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği'nin 4. Maddesindeki tanıma göre yapı inşaat alanının “Işıklıklar ve avlular hariç olmak üzere, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar, çatı veya kat bahçeleri, çatıda, katta ve zemindeki teraslar, balkonlar, açık çıkmalar ite binadaki ortak alanlar dahil yapının inşa edilen bütün katlarının alanı” olarak belirtildiği, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği'nin 5. Maddesinin 8. fıkrası ve mezkur yönetmeliğin 22. Maddesine göre hesaplandığında emsal kullanılan alanın 1330 m2 olarak ortaya çıktığı ve kullanılan emsal alan sınırın altında kaldığı, dolayısıyla hukuka ve mevzuata aykırı tespitler ile yanlış hesaplamalar barındıran bilirkişi raporunun kabul edilemez nitelikte olduğu, dava konusu işlemlerin hukuka uygun olduğu, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalılar Yanında Müdahil … İç ve Dış Tic. A.Ş. tarafından, uyuşmazlığa konu taşınmaz üzerinde tescilli cephanelik binasının bulunduğu ve otel olarak kullanıldığı, plan değişikliğinden sonra parsel üzerine sadece lokanta binasının inşa edildiği ve bu binanın da rekreasyon alanı tanımında inşa edilebilecek yapı türlerine uygun bir yapı olduğu, bilirkişi raporunda 'plan değişikliği notunda tescilli yapı ticaret veya turizm fonksiyonu yer alabilir' ifadesinin parsel üzerine yeni bir otel inşa edilecek gibi yorumlandığı, plan notu değişikliği ile dava konusu lokantanın bulunduğu alanın rekreasyon alanı olarak belirlendiği, aynı parselde tarihi ve tescilli otel binasının zaten yıllardır mevcut olduğu, plan notunda bu rekreasyon alanı içerisinde ticaret ve turizm fonksiyonu yer alabilir ibaresinin eklendiği, 2 sayılı plan notu ile rekreasyon alanına yeni bir ticaret ve turizm yapısı yapılabileceği değil, mevcut tescilli tarihi yapının bu alanda yer alabileceğinin belirtildiği, dava konusu taşınmaz üzerindeki tescilli tarihi otel binasının yeni yapıldığı görüşünün zorlayıcı bir yorum olduğu, 1 sayılı plan notunda “Plan ve plan notlarında belirlenmeyen durumlarda yüksek kurul ilke kararları, Trabzon Kültür Varlıkları Koruma Kurul kararları, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği hükümleri, uygulama imar planı hükümleri ile ilgisine göre diğer mevzuat hükümleri geçerlidir.” hükmünün yer aldığı, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde yer verilen rekreasyon alanı tanımından anlaşılacağı üzere rekreasyon alanlarında konaklamalı turizm tesisinin (otel-motel-vb) zaten yapılamayacağı, dava konusu taşınmazın rekreasyon alanı tanımında yer alan günübirlik bir ticaret tesisi (lokanta) olduğunun açık olduğu, dava konusu taşınmazın yönetmelikteki tanıma uygun şekilde projelendirildiği, 3 sayılı plan notunda yer alan inşaat(emsal) alanına tescilli yapının dahil olmayacağı düzenlemesinin yerinde olduğu, aksi halde tescilli yapının neredeyse emsal alanının tamamını kapsayacağı, bu durumun da parsel üzerinde başka hiçbir yapının inşaa edilmemesine neden olacağı, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nde yapılan emsal tanımının tamamen yeni yapılacak inşaatlar ve temiz imar parselleri için yapılan bir tanım olduğu, dava konusu parsel için yönetmelikte belirlenmiş bir emsal hesabı olmadığından plan notu ile belirlenmesinin yerinde olduğu, 0,00 kotunun ilgili belediye tarafından yönetmelik esaslarına uygun olarak belirlendiği ve projelerin bu değer üzerinden tanzim edildiği, 0,00 kotunu belirlemek için hazırlanan plankotenin ilgili belediye tarafından onaylandığı, 0,00 kotu üzerinde kalan 4.10 metre yapı yüksekliğinin plan notuna uygun olduğu, hatta Y(max) :6.50 metre verilmiş iken, yapının yüksekliğinin 4.10 metre olarak inşa edildiği ve tarihi yapının daha çok göz önünde olmasının amaçlandığı, lokanta binasının yer seçiminin de koruma bölge kurulu tarafından yapıldığı, haksız ve hukuka aykırı yoruma dayalı tanzim edilen bilirkişi raporunun hükme esas alınamayacağı, bilirkişilerin davacı … Odası bünyesinde yönetim kurulu üyesi ve delege olarak görev aldıkları, bu nedenle yeni bilirkişi heyeti oluşturularak dava konusu uyuşmazlığın yeniden incelenmesi gerektiği, ayrıca Trabzon Büyükşehir Başkanlığı'nın 20.02.2018 tarih ve 963 sayılı kararı ile dava konusu taşınmazı kapsayan alanda yeniden imar planı değişikliği yapıldığı davanın konusuz kaldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Trabzon İli, Ortahisar İlçesi, … Mahallesi, … Ada, … parsel sayılı üzerinde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile 1. grup yapı olarak tescil edilen cephanelik binası bulunan dava konusu taşınmaz için 2001 yılında davalılar yanında müdahil şirket adına 49 yıllığına turizm amaçlı kullanılmak üzere üst hakkı tesis edilmiş, Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla Cephanelik Binasının revize restorasyon avan projesi(otel işlevli) ile kuzeydoğusunda araziye gömülü bir şekilde restoran işlevli avan projesinin prensipte uygun olduğuna karar verilmiştir. Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen ve Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla uygun görülen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğiyle taşınmazın park alanı kullanım kararı rekreasyon alanına dönüştürülmüş, bu imar planı değişikliği doğrultusunda da Ortahisar Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilerek Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğiyle taşınmaz rekreasyon alanı olarak belirlenmiştir. Taşınmaz üzerinde Cephanelik Binasının yanına yapı inşa edilmesi amacıyla Ortahisar Belediye Başkanlığınca … tarih ve … sayılı yapı ruhsatı düzenlenmesi üzerine anılan yapı ruhsatı ile dayanağı 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliklerinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan haliyle 5'inci maddesinde "Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır." şeklinde, "Uygulama İmar Planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin Plan Raporu başlıklı 9'uncu maddesinde; "(1) Mekânsal planlara ilişkin, kendi kademesine göre ve yapılış amacının gerektirdiği açıklamaları içeren bir plan raporu hazırlanır...(4) Plan değişikliklerinde, değişiklik gerekçesi ve yapılan gereklilik analizlerini ayrıntılı açıklayan plan raporu hazırlanması zorunludur." İmar Planı İlkeleri başlıklı 21'inci maddesinin 4'üncü fıkrasında; "İmar planlarının, yeterliliği haiz müellifler tarafından kanun ve yönetmelik hükümlerine göre gerekli teknik araştırmalar yapılarak hazırlanması zorunludur. Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak hazırlanan planlar ve bu planlara ilişkin revizyon, ilave ve değişiklik teklifleri yetkili idarelere karar alınması için sunulur." kuralı düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık incelendiğinde, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine yönelik müellifince hazırlanmış plan açıklama raporunun bulunduğu ancak dayanağı 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği tesis edilirken Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği uyarınca imar planı değişiklik gerekçesini ve gereklilik analizlerini ayrıntılı açıklayan bir plan açıklama raporunun hazırlanmadığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla, plan açıklama raporu bulunmayan dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinde hukuka uyarlık bulunmadığından nazım imar planı değişikliğine dayanılarak tesis edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinde ve uygulama imar planı değişikliğine dayanılarak tesis edilen yapı ruhsatında hukuka uyarlık bulunmadığı açıktır.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların ve davalılar yanında müdahilin temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın …. İdare Mahkemesine gönderilmesine, 12/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.