Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2022/863 Esas 2022/1720 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/863
Karar No : 2022/1720


TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- … Köyü Tüzel Kişiliği
2- … 3- … 4- … 5- … 6- … 7- …
8- …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : 1- (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
2- DAVALI YANINDA MÜDAHİL : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adıyaman ili, Sincik ilçesi, … Beldesi, … Mevkiinde bulunan mülkiyeti hazineye ait … ada, … parsel sayılı ve orman vasıflı taşınmaz üzerindeki su kaynağının 1,87/lt/sn'lik kısmının içme suyu olarak İnlice Belediye Başkanlığına tahsis edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü işleminin iptali ile anılan işlem nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 8.000,00-TL maddi tazminatın ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla;
Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden kamu hizmeti için kullanılması gerekli olanları; genel, katma ve özel bütçeli idarelere tahsis etmek ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden çıkan kaynak suları ile umuma ait suların belediyelere tahsisine karar vermek konusunda yetkili olan davalı idare tarafından yaptırılan gerekli inceleme ve araştırmalar sonucunda, içme suyu ihtiyacının bulunduğu açık olan İnlice Belde Belediyesinin … Mahallesine içme suyu olarak kullanılmak üzere tesis edilen dava konusu işlemin, Mahkemelerince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen ve tamamı dava dosyasında mevcut bilirkişi raporu ile de kamu yararı ve hizmet gereği ilkelerine uygun olduğu, anılan tahsis sonucunda Şahinbeyler Köyünün insan ve hayvan içme suyu ihtiyacı bakımından bir sorun oluşturmayacağı, İnlice Beldesinin içme suyu ihtiyacının, davacıların tarım alanlarının sulanması ihtiyacından daha öncelikli bir ihtiyaç olduğu (Nitekim; Danıştay Sekizinci Dairesinin 09/11/1992 tarih ve E:1992/1373, K:1992/2681 sayılı kararı da bu doğrultudadır.) hususu göz önüne alındığında tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı,
Davacıların, 8.000,00-TL maddi tazminat istemi yönünden ise, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından, tazminat isteminin de reddi gerektiği sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 09/03/2016 tarih ve E:2015/2095, K:2016/1231 sayılı kararıyla;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesi ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesine yer verilerek,
Bilirkişiye başvurulmasındaki amacın, hukuka uygun karar verebilmek için gerekli verilere ulaşmak olduğu göz önünde tutulduğunda, bilirkişilerin uyuşmazlık konusunda özel ve teknik bilgiye sahip olan kişiler arasından seçilmesi gerektiği kuşkusuz olup, bilirkişi veya bilirkişilerce düzenlenen raporda, sorulara verilen cevapların şüpheye yer vermeyecek şekilde açık, rapor içeriğinin ise hükme esas alınabilecek nitelikte olmasının gerektiği,
İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunda; Şahinbey Köyünün içme suyu ihtiyacının 0.91 lt/sn; kaynak alanındaki tarlaların su ihtiyacının ise 3.0 lt/sn olduğu, Adıyaman İl Özel İdaresince, kaynağın debisinin 3.50 lt/sn olarak ölçüldüğü, bunun 1,87 lt/sn kısmının tahsis edildiği, su kaynağının kalan kısmının önlem alınmadığı takdirde arazide kaybolacağı, bölgede bulunan 2,10 lt/sn debili ikinci kaynağın ise sulama suyu ihtiyacını karşılamayacağı, bu itibarla mayıs-eylül ayları arasını kapsayan beş ay boyunca uyuşmazlık konusu kaynağın sulama dışında bir amaçla kullanılmaması gerektiği, bölgede atıl vaziyette başka kaynakların da bulunduğu tespitlerine yer verilmiş; tahsis işlemin insan ve hayvan içme suyu ihtiyacı açısından uygun olduğu, sulama ihtiyacı açısından ise mayıs-eylül ayları arasını kapsayan beş ay boyunca en az 3.0 lt/sn suyun sulama amaçlı bırakılması gerektiğinin belirtildiği,
Yukarıda özetlenen rapor incelendiğinde, bilirkişilerce uyuşmazlık konusu su kaynağının debisinin ölçülmediği, kaynağın tahsis edildiği İnlice Beldesinin su ihtiyacının bulunup bulunmadığının değerlendirilmediği, bölgede atıl vaziyette başka su kaynakları olduğundan bahsedilmesine rağmen, söz konusu kaynakların davacıların sulama suyu ihtiyacını veya İnlice Beldesinin içme suyu ihtiyacını karşılayabilecek nitelikte olup olmadığının değerlendirilmediği, inlice Belediyesinin içme suyu ihtiyacını karşılayabilecek alternatif kaynak bulunup bulunmadığına yönelik inceleme yapılmadığının görüldüğü,
Bu durumda, İdare Mahkemesince yukarıda belirtilen hususların açıklığa kavuşturulması amacıyla mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği,
Öte yandan, İdare Mahkemesince dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşılması halinde, anılan işlem nedeniyle davacıların zarara uğrayıp uğramadığının da değerlendirileceği gerekçesiyle davanın reddi yönündeki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi ısrar kararının özeti:… İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla;
Dava dosyasında yer alan bilirkişi raporunun Danıştay Onuncu Dairesinin bozma kararının ardından daha detaylı olarak yeninden irdelendiği;
1-Bilirkişilerce uyuşmazlık konusu su kaynağının debisinin ölçülmediği hususuyla ilgili olarak;
Adıyaman İl Özel İdaresince keşif tarihinden yaklaşık bir sene önceye tekabül eden 07/08/2008 tarihinde; anılan su kaynağının debisinin 3,5 lt/sn olarak hesaplandığı, ancak oluşan kayıplardan dolayı netice itibarıyla toplam debisinin 3,10 lt/sn olarak belirlendiği ve bu debinin tarımsal sulamada kullanılabildiğinin belirtildiği, yine … Sulh Hukuk Mahkemesinde açılan ihtiyati tedbir talepli davada anılan Mahkemece; Jeoloji Mühendisine yaptırılan ölçümde söz konusu kaynağın debisinin 3,0 lt/sn olarak tespit edildiğinin görüldüğü, her ne kadar keşif günü itibarıyla bilirkişi heyetince suyun debisinin anlık olarak ölçülmediği anlaşılsa da, bu eksik hususun (su kaynağının debisinin ölçülmemesinin) niteliği gereği anlık belirlemelerden çok genel olarak ortalamasının önem arz ettiği, dava konusu su kaynağının yıl içerisindeki debisinin farklı tarihlerde farklı miktarlarda olduğu konusunda tartışma bulunmadığı, bilirkişi heyetince yıl içerisindeki ortalama debisinin belirlenmesinin fiilen de mümkün bulunmayacağı, keşif anı itibarıyla yalnızca o saat itibarıyla belirlenecek debisinin uyuşmazlığın esası noktasında elzem bir eksiklik olmayacağı, kaldı bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere Adıyaman İl Özel İdaresince hesaplanmış bir ortalama miktarın da bulunduğu ve değerlendirmelerin bu miktar üzerinden yapıldığı, yine … Sulh Hukuk Mahkemesinde açılan ihtiyati tedbir talepli davada ölçülen miktarın da İl Özel İdaresince hesaplanan miktarla büyük oranda uyuştuğu, bilirkişilerce uyuşmazlık konusu su kaynağının debisinin ölçülmemesinin raporu kusurlandırmayacağı ve uyuşmazlığın çözümü noktasında bir değerlendirme eksikliği doğurmadığı kanaatine varıldığı,
2- Kaynağın tahsis edildiği İnlice Beldesinin su ihtiyacının bulunup bulunmadığının değerlendirilmediği hususuyla ilgili olarak;
Dava dosyasında yer alan ve Adıyaman İl Özel İdaresi tarafından hazırlanan 13/08/2008 tarihli içme suyu etüt raporunda İnlice Beldesinin su ihtiyacının bulunduğunun belirtildiğinin görüldüğü, her ne kadar yukarıda aktarılan bilirkişi raporunda İnlice Beldesinin su ihtiyacının bulunup bulunmadığıyla ilgili bir değerlendirme yapılmamış olsa da, dava dosyasında yer alan etüt raporu ve kurumlar arası yazışmalardan İnlice Beldesinin su ihtiyacının bulunduğu noktasında herhangi bir tereddütün olmadığı, zaten davacılar tarafından bu yönde bir iddianın öne sürülmediği, söz konusu hususun eksikliğinin raporu kusurlandırmayacağı ve uyuşmazlığın çözümü noktasında bir değerlendirme eksikliği doğurmadığı kanaatine varıldığı,
3- İnlice Belediyesinin içme suyu ihtiyacını karşılayabilecek alternatif kaynak bulunup bulunmadığına yönelik inceleme yapılmadığı hususuyla ilgili olarak;
Dava dosyasında yer alan bilirkişi raporunda; dava konusu kaynak dışında, yörede bulunan Levrek Suyu, Beycan Pınarı, Oğulcupınar Suyu, Söğütlü Sularının boşa aktığı, söz konusu kaynakların bir an önce etüt çalışmaları yapıldığı takdirde içme suyu ihtiyacından doğan ihtilafların çözüme kavuşacağının belirtildiği, görüldüğü üzere içme suyu ihtiyacını karşılayabilecek alternatif kaynakların var olduğu ve gerekli etüt çalışmaları yapıldığı takdirde ihtiyacın giderilebileceğinin belirtildiği, bu husus açısından bir değerlendirme eksikliği bulunmadığı kanaatine varıldığı,
Netice itibarıyla; Danıştay Onuncu Dairesinin 09/03/2016 tarih ve E:2015/2095, K:2016/1231 sayılı kararıyla dava dosyasında yer alan bilirkişi raporunda eksik olduğu belirtilen ve yukarıda izâhatları yapılan hususların; yeterli incelendiği ve açıklandığı, esasa etki edecek bir eksikliğin bulunmadığı ve raporun hükme esas alınabilecek nitelikte olduğu sonucuna varıldığı gerekçesi eklenerek davanın reddi yönündeki ilk kararda ısrar edilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, ilk derece mahkemesi ısrar kararının hukuka aykırı olduğu ve anılan kararın Daire kararı doğrultusunda bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı idare ve yanında davaya katılan tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'IN DÜŞÜNCESİ :Temyiz istemlerinin reddi ile Adıyaman İdare Mahkemesi ısrar kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Adıyaman ili, Sincik ilçesi, İnlice Belediye Başkanlığının … tarih ve … sayılı ve … tarih ve … sayılı yazıları ile Sincik Kaymakamlığı Mal Müdürlüğüne başvuruda bulunularak, Sincik ilçesi, İnlice Beldesi, Fırat Mahallesi, Narun Mezrası Mevkiinde bulunan mülkiyeti Maliye Hazinesine ait … ada … nolu taşınmazın içerisinde bulunan suyun 1,87 Lt./Sn. lik kısmının İnlice Belediye Başkanlığına tahsisinin yapılması istenilmiştir.
Sincik Kaymakamlığı tarafından söz konusu tahsis talebine ilişkin başvuru, ilgili belgeleri ile birlikte Adıyaman Valiliğine gönderilmiş, Adıyaman Valiliği tarafından da gerekli teknik çalışmalar yapıldıktan sonra, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 20. Bölge Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı söz konusu su kaynağının anılan Beldeye tahsisinde kurumlarınca bir sakınca bulunmadığına ilişkin görüşü ve Adıyaman Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısında suyun tahsisinde Adıyaman Valiliğince bir sakınca bulunmadığı yönündeki görüşü ile birlikte tahsis talebine ilişkin başvuru ilgili tüm belgeleriyle birlikte Maliye Bakanlığına gönderilmiştir.
Bunun üzerine Maliye Bakanlığınca Adıyaman İl Özel İdaresince yapılan ölçümde 3,50 lt/sn debiye sahip olduğu belirtilen su kaynağının; 1,87 Lt/sn lik kısmının kadim haklar saklı kalmak ve tahsise konu suyun ticari amaçla kullanılmaması, üçüncü kişilere ticari ya da gayri ticari amaçla kullandırılmaması/devredilmemesi kaydıyla içme suyu olarak kullanılmak üzere 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesinin (d) bendi uyarınca İnlice Belediyesine tahsisi … tarih ve … sayılı işlem ile uygun görülmüştür.
Davacılar tarafından … tarih ve … sayılı dava konusu tahsis işleminin iptali ile bu işlem nedeniyle meydana geldiği öne sürülen 8.000,00-TL zararın tazminine hükmedilmesi istemiyle temyizen bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesi ile bilirkişi incelemesi yaptırılması ile ilgili hususlarda uygulanacak kurallara ilişkin olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na yollamada bulunulmuş; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde, mahkemenin, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar vereceği; 281. maddesinde, mahkemenin, bilirkişi raporundaki eksiklik yahut belirsizliğin tamamlanması veya açıklığa kavuşturulmasını sağlamak için, bilirkişiden, yeni sorular düzenlemek suretiyle ek rapor alabileceği hükme bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bilirkişiye başvurulmasındaki amacın, hukuka uygun karar verebilmek için gerekli verilere ulaşmak olduğu göz önünde tutulduğunda, bilirkişilerin uyuşmazlık konusunda özel ve teknik bilgiye sahip olan kişiler arasından seçilmesi gerektiği kuşkusuz olup; bilirkişi veya bilirkişilerce düzenlenen raporda, sorulara verilen cevapların şüpheye yer vermeyecek şekilde açık, rapor içeriğinin ise hükme esas alınabilecek nitelikte olması gerekmektedir.
Sunulan bilirkişi raporunun hükme esas alınabilecek yeterlikte olmaması veya taraflarca yapılan itirazları karşılamaması halinde bilirkişilerden ek rapor istenilebileceği veya yeniden bilirkişi incelemesi yaptırılabileceği de açıktır.
Uyuşmazlık; Adıyaman ili, Sincik ilçesi, … Beldesi, … Mevkiinde bulunan mülkiyeti Hazineye ait … ada, … parsel sayılı ve orman vasıflı taşınmaz üzerindeki su kaynağının, 1,87/lt/sn'lik kısmının Maliye Bakanlığınca 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesinin (d) bendi uyarınca İnlice Belediyesine tahsisine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemden kaynaklanmaktadır.
İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen 27/01/2010 tarihli Bilirkişi Raporu'nda özetle; Şahinbeyler Köyünün toplam insan ve hayvan su ihtiyacının 0,91 lt/sn olduğu, dava konusu kaynak altındaki davacılara ait tarım arazilerinin sulanabilmesi için ihtiyaç duyulan toplam su ihtiyacının 3,0 lt/sn olarak hesaplandığı, Adıyaman İl Özel İdaresince anılan su kaynağının debisinin 3,5 lt/sn olarak hesaplandığı dikkate alındığında anılan suyun 1,87 lt/sn lik kısmının içmesuyu olarak İnlice Belediyesine tahsisi durumunda kaynaktan arta kalan 1,63 lt/sn lik debinin tamamının herhangi bir önlem alınmadığında arazide kaybolacağı, dava konusu su kaynağının yakınında bulunan ve Adıyaman İl Özel İdaresince düzenlenen Su Etüd Raporunda bahsi geçen 2,10 lt/sn debili ikinci su kaynağının sulama suyu ihtiyacını karşılayamayacağı, dolayısıyla davacılara ait taşınmazların sulama suyu ihtiyacının giderilemeyeceği, davacılar tarafından sulamada kullanılmak üzere kaynak suyunun depolanması amacıyla yapılan havuzun atıl kalacağı, çiftçilerin mevcut bağ-bahçe ve diğer tarımsal ürünleri sulayamadığı için yeterli ürün alınamayacağı, olası zararların önlenebilmesi için sulama mevsimi boyunca (Mayıs-Eylül ayları arasındaki 5 aylık dönemde) dava konusu kaynağın sulama dışında başka bir amaçla tahsis edilmemesinin gerektiği, yörenin coğrafi konumu ve iklim şartları dikkate alındığında diğer dönemlerde bu kaynağa sulama için ihtiyaç olmayacağı, yörede bulunan fakat henüz tam anlamıyla değerlendirilemeyen su kaynaklarının bir an önce etüd çalışmalarının yapılıp ülke ekonomisine kazandırılması ile bu tür ihtilafların önüne geçilebileceği, bu tespiteler ışığında; dava konusu işlemin kamu yararı ve hizmet gereklerine kısmen uygun olduğu, anılan işlemin Şahinbeyler Köyünün insan ve hayvan içme suyu ihtiyacı bakımından bir sorun oluşturmayacağı, ancak tarımsal faaliyetlerde bir aksaklık oluşmaması açısından Mayıs-Eylül aylarını kapsayan 5 aylık bir dönem boyunca dava konusu kaynaktan en az 3,0 lt/sn lik suyun sulama amaçlı bırakılmasının zorunlu olduğu, dava konusu işlemin diğer aylarda herhangi bir aksaklığa sebep olmayacağı, halihazır durumda sürecin kısa olması nedeniyle davacıların herhangi bir zararının bulunmadığı kanaatine varıldığı belirtilmiştir.
Görüldüğü üzere söz konusu bilirkişi raporunda, dava konusu su kaynağının anılan idareye içme suyu olarak tahsisinin kısmen uygun olduğu yönünde görüş bildirildiği, öte yandan, söz konusu su kaynağının bulunduğu bölgede alternatif su kaynaklarının bulunduğundan bahsedildiği ancak, bu alternatif su kaynaklarının gerek davacıların tarımsal faaliyetlerinde kullandıkları sulama suyu ihtiyacını gerekse de tahsis yapılan İnlice Beldesinin içme suyu ihtiyacını karşılayabilecek nitelikte olup olmadığı yönünde değerlendirmeler yapılmadığı görülmüştür.
Bu itibarla, İdare Mahkemesi tarafından, yukarıdaki hususların açığa kavuşturulması amacıyla yeniden mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması ve bilirkişi raporu alınması ve bu raporun hükme esas alınabilecek nitelikte olması durumunda hazırlanan bu rapora göre bir karar verilmesi gerekirken, belirtilen hususlar araştırılmadan ve eksik incelemeye dayalı olarak düzenlenen bilirkişi raporu esas alınmak suretiyle verilen davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

Öte yandan, İdare Mahkemesince dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılması halinde, anılan işlem nedeniyle davacıların zarara uğrayıp uğramadığının da değerlendirileceği açıktır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin temyize konu … tarih ve E:… , K:… sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 12/05/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.





KARŞI OY

X- … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı ısrar kararının usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz istemlerinin reddi ile temyize konu ısrar kararının onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.