Danıştay 13. Daire 2021/5201 Esas 2022/2001 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/5201
Karar No:2022/2001

TEMYİZ EDEN VE YÜRÜTMENİN
DURDURULMASINI İSTEYEN (DAVALI) : ... Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel (İETT) İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne ait İstanbul ili, Sarıyer ilçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parselde bulunan taşınmaz üzerine arsa satışı karşılığı gelir (hasılat) paylaşımı usulü ile inşaat yapılması işine yönelik 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 36. maddesi uyarınca kapalı teklif usulü ile 27/10/2021 tarihinde gerçekleştirilmesi kararlaştırılan ihaleye ilişkin çıkma kararı ile ihale ilan işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; belediyenin karar organının "belediye meclisi" olduğu, belediye meclisinin belediyenin bağlı kuruluşu olan İETT'nin de genel kurulu ve karar organı olarak görev yaptığı, 3645 sayılı İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İdareleri Teşkilat ve Tesisatının İstanbul Belediyesine Devrine Dair Kanun'da, İETT'ye ait malların satışı ile ilgili aksine bir düzenleme ya da özel bir düzenleme bulunmadığı, bu Kanunda İETT'nin, belediyenin bağlı kuruluşu olduğunun açıkça ifade edildiği, İETT'ye ait malların satışının, ancak belediye meclisi tarafından alınacak satışa izin kararı ile mümkün olduğu, dava konusu taşınmazın arsa satışı karşılığı gelir (hasılat) paylaşımı usulü ile inşaat yapılması ihalesinin belediye meclis kararı alınmadan gerçekleştirildiği, bu nedenle dava konusu taşınmazın ihaleye çıkarılmasına ilişkin işlem ile ihale ilan işleminde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu birlikte incelendiğinde; bu kanunların büyükşehir belediyelerini ve belediyeleri kapsadığının görüleceği, büyükşehir belediyelerinin ve/veya belediyelerin bağlı kuruluşlarının söz konusu kanunların kapsamında yer almadığı, dolayısıyla büyükşehir belediyesine ait taşınmaz satışında belediye meclisinin yetkili olduğu, bağlı kuruluşlara ait taşınmazların satışında belediye meclisinin karar verme yetkisinin bulunmadığı, İETT Genel Müdürlüğü'ne ait diğer taşınmazlar yönünden taşınmaz satışı ile ilgili olarak bu güne kadar İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nde herhangi bir karar alınmadığı, İETT Genel Müdürlüğü'nün 2021 bütçesinin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nde kabul edildiği, dolayısıyla taşınmaz satışı ile gelir elde edilmesi yönünde belediye meclisinden yetki alındığı, taşınmazın garaj alanı olarak kullanılmasının, sağladığı yarardan daha ziyade satışı sonucu elde edilecek gelir nedeniyle kamu yararının sağlanacağı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi olan davacı tarafından, İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel (İETT) İşletmeleri Genel Müdürlüğü bünyesindeki İstanbul ili, Sarıyer ilçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın satışının; İETT'ye ait taşınmazların satışına karar verme yetkisinin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'ne ait olduğu, söz konusu taşınmazın satışının İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nde onaylanan 2021 yılı İETT bütçesinde yer almadığı, satışın İstanbul halkının yararına olmadığı, binlerce otobüsü bulunan İETT'nin söz konusu garaj yerini satması hâlinde otobüslerinin bakım ve onarımını yapamayacağı, bu nedenle söz konusu taşınmazın satışında kamu yararı bulunmadığı, taşınmazın satış hâlinde toplu ulaşım kamu hizmetinin aksayacağı, bahse konu taşınmazın imar planlarında Eğitim-Bilişim Teknolojileri alanında kaldığı ileri sürülerek, söz konusu taşınmaz üzerine arsa satışı karşılığı gelir (hasılat) paylaşımı usulü ile inşaat yapılması işine ilişkin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uyarınca 27/10/2021 tarihinde gerçekleştirilmesi kararlaştırılan ihaleye çıkma kararı ile ihale ilan işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Mahalli İdareler" başlıklı 127. maddesinin birinci fıkrasında, "Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir." kuralına yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 3. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, "Büyükşehir belediyesi: sınırları il mülki sınırı olan ve sınırları içerisindeki ilçe belediyeleri arasında koordinasyonu sağlayan; idarî ve malî özerkliğe sahip olarak kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisi" olarak tanımlanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediye meclisinin görev ve yetkileri" başlıklı 18. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde, "Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek"; (l) bendinde, "Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiştirilmesine karar vermek" belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmış; "Belediye teşkilâtı" başlıklı 48. maddesinde, "Belediye teşkilâtı, norm kadroya uygun olarak yazı işleri, malî hizmetler, fen işleri ve zabıta birimlerinden oluşur. Beldenin nüfusu, fizikî ve coğrafî yapısı, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak, norm kadro ilke ve standartlarına uygun olarak gerektiğinde sağlık, itfaiye, imar, insan kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer birimler oluşturulabilir. Bu birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi belediye meclisinin kararıyla olur." kuralı yer almıştır.
3645 sayılı İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İdareleri Teşkilât ve Tesisatının İstanbul Belediyesine Devrine Dair Kanun'un 2. maddesinde, "Bu kanunla İstanbul Belediyesi'ne devrolunan idareler "İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İşletmeleri Umum Müdürlüğü" adı ile kurulacak hükmi şahsiyeti haiz ve İstanbul Belediye Reisliğine bağlı bir Umum Müdürlük tarafından idare olunur."; 5. maddesinde, "Umum Müdürlük, bu kanunda yazılı esaslara ve hususi hukuk hükümlerine göre idare olunur. Muameleleri; arttırma, eksiltme ve ihale ve Muhasabei Umumiye kanunlarına ve belediye muhasebe nizamnamesi hükümlerine tabi değildir. Alım ve satım işleri, Dahiliye ve Nafıa Vekaletlerince konulacak usullere göre idare edilir."; 6. maddesinde, "Umum Müdürlüğün idare ve işletme masraflarını ihtiva eden bütçeler ile kadroları Umum Müdürlükçe hazırlanarak belediye meclisince tasdik olunur. Bunlardaki değişiklikler hakkında da ayni muamele yapılır." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat düzenlemelerinden, İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün, 3645 sayılı Kanun ile kurulmuş, hükmî şahsiyeti haiz, bağımsız bir "Genel Müdürlük" statüsünde olduğu, bu Kanun'da yazılı esaslara ve hususi hukuk hükümlerine göre idare olunacağı, muamelelerinin; arttırma, eksiltme, ihale, Muhasebei Umumiye kanunları ve belediye muhasebe nizamnamesi hükümlerine tabi olmadığı, alım ve satım işlerinin İçişleri ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlıkları tarafından konulacak usullere göre idare edileceği, bu hususların da kanunla belirlendiği anlaşılmaktadır.
İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü, kamu tüzel kişiliği bulunan bir kamu kurumu olarak müstakil bir genel müdürlük statüsüyle kamu hizmeti ifa etmektedir. Kamu tüzel kişiliğini haiz genel müdürlük, kanunun verdiği yetkiye dayalı olarak kamulaştırma kararlarını kendisi almakta, dava ve taraf ehliyetine sahip olarak bütün davalarda temsil edilmektedir. Keza, menkul ve gayrimenkul edinme ehliyetine sahip olan genel müdürlük, taşınmazlarını tapuda kendi adına tescil ettirmekte olup, İETT Genel Müdürlüğü bütçesi de Büyükşehir Belediyesi bütçesine dahil olmayıp, bağımsız bir bütçedir. Nitekim, ihale konusu taşınmazın mülkiyeti tapu kayıtlarından da anlaşılacağı üzere davalı İETT Genel Müdürlüğü'ne aittir.
Belediyelerin kuruluşunu düzenleyen 5393 sayılı Kanun'da, belediyeye bağlı veya ilgili kuruluş düzenlemesine yer verilmemiş olup, Belediye teşkilâtı başlıklı 48'inci maddede, belediyenin birimlerinin hangileri olduğu ve nasıl oluşturulacağı belirlenmiştir. Büyükşehir belediyelerinin kuruluşunu düzenleyen 5216 sayılı Kanun'da, bağlı kuruluş, ilgili kuruluş veya bağlı genel müdürlük tanımı bulunmamaktadır.
Bir genel müdürlüğün bütçesi müstakilse ve bu genel müdürlük kamu tüzel kişiliğine de sahipse, bu genel müdürlüğün, kanun ile açıkca belirlenen hususlar dışında başka bir otoritenin izin, onay veya denetimine tabi olmadan karar alma ve uygulama yetkisine sahip bulunduğu açıktır. Kamu tüzel kişiliğini haiz, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı, 3645 sayılı Kanuna tabi İETT idaresi için de bu durum geçerlidir. Nitekim, 3645 sayılı Kanun'un 6. maddesinde, "Umum Müdürlüğün idare ve işletme masraflarını ihtiva eden bütçeleri ile kadroları Umum Müdürlükçe hazırlanarak belediye meclisince tasdik olunacağı," yine 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediye meclisinin görev ve yetkileri" başlıklı 18. maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde, "Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiştirilmesine karar verme" yetkileri dışında bağlı kuruluş İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne ait taşınmaz satışına ilişkin karar vermek hususunda belediye meclisinden karar alınmasını gerektiren bir kural yer almamaktadır. Diğer taraftan 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümleri gereğince taşınmazın mülkiyetine sahip olan hak ve fiil ehliyetine sahip tüzel kişiliğin, aksine bir düzenleme bulunmadıkça satışına da yetkili olduğu açıktır.
Dolayısıyla, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin kendi adına tescilli taşınmazları için geçerli olan 5393 sayılı Kanun'un 18/e maddesindeki kuralın, büyükşehir belediyesinden ayrı bir kamu tüzel kişiliği olan İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün kendi adına tescilli olan taşınmazları için uygulanması mümkün değildir. Bu nedenle, kanun ile belirlenmiş yetki sınırları çerçevesinde bağımsız bir genel müdürlük konumunda bulunan davalı İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü mülkiyetindeki İstanbul ili, Sarıyer ilçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parselde bulunan taşınmaz üzerine arsa satışı karşılığı gelir (hasılat) paylaşımı usulü ile inşaat yapılması işine yönelik ihaleye ilişkin olarak ihaleye çıkma kararı alınmadan önce belediye meclis kararı alınması gerekmediği ve bu yönüyle dava konusu ihalenin mevzuata uygun olduğu anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, dava konusu ihalenin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 36. maddesi gereğince kapalı teklif ihale usulü ile yapılacağının 16/10/2021 tarih ve 31630 sayılı Resmî Gazete'de ilan edildiği, taşınmazın rayiç değerinin 3.000.000.000-TL, idare payının taşınmazın rayiç değerinin %40'ı oranında 1.200.000.000-TL olarak belirlendiği, gerçekleştirilen ihalenin İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan ... Konut İmar Plan Turizm Ulaşım Sanayi ve Ticaret A.Ş. uhdesinde kaldığı, davacının diğer iddialarının ise sözleşmenin uygulanması aşamasına dönük olduğu, tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ...-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. Kullanılmayan ...-TL ilk derece aşamasındaki yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
6. ...-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutar ile istemi hâlinde kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının davalı idareye iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 12/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.