Danıştay 9. Daire 2020/6003 Esas 2022/1790 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2020/6003
Karar No : 2022/1790


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Konut Yapı Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı kooperatif tarafından, Ankara ili Çankaya ilçesi, Beytepe Mahallesi …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … ve kadastro …,…,… parsellerden teşekkül eden; …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … ada, parselde kain taşınmazları için tahakkuk ettirilen 2019 yılına ilişkin emlak vergisi ile taşınmaz kültür varlık paylarını koruma katkı payının iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacı kooperatife ait taşınmazların bulunduğu Ankara ili Çankaya ilçesi … Mahallesinin, 23/07/2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun geçici 2. maddesi kapsamında köyden mahalleye dönüştürüldüğü, 6360 sayılı Kanun'un geçici 1. maddesinin 15. fıkrasının son cümlesinde, 10/07/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2. maddesi ile köy tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlerden de 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) emlak vergisi alınmayacağına ilişkin düzenleme gereğince, davacının 2004 yılında köy tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen Beytepe Mahallesinde bulunan taşınmazlarından kanun hükmünün yürürlüğe girdiği tarihten itibaren emlak vergilerinin alınmaması gerektiği açık olduğundan, 2019 yılı için tahakkuk ettirilen emlak vergilerinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne, tahakkukun iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Her ne kadar davalı idarece, köy tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlere yönelik istisnayı düzenleyen 12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı Kanunun geçici 1. maddesinin 15. fıkrasının son cümlesinin, 19/07/2019 tarihli ve 30836 sayılı mükerrer Resmi Gazete'de yayımlanan 7186 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 33. maddesi ile yürürlükten kaldırıldığı ileri sürülerek istinafa konu mahkeme kararının kaldırılması talep edilmiş ise de; kural olarak Kanunların yürürlük tarihlerinden sonraki olay, işlem ve eylemlere uygulanmak üzere çıkarılacağı, yürürlüğe giren kanunların geçmişe ve kesin nitelik kazanmış hukuksal durumlara etkili olacak şekilde uygulanmasının hukukun genel ilkelerine aykırılık teşkil edeceği ve hukuki güvenlik ilkesini zedeleyeği dikkate alındığında, söz konusu hükmün, değişikliğin yürürlüğe girdiği 19/07/2019 tarihinden önce yapılan tarh ve tahakkuk işlemlerine uygulanamayacağı açık olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen diğer iddiaların da söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: 2019 yılına ilişkin emlak vergisi tahakkunun 01/01/2019 tarihinde yapıldığı, davanın süresinde açılmadığı, 5216 sayılı Kanun kapsamında köyden mahalleye dönüştürülen yerlerdeki taşınmazlara, 6360 Sayılı Kanun'un geçici1. maddesinin 15. fıkrasının son cümlesi ile tanınan emlak vergisi istisnasının, 19/07/2019 tarihinde kaldırıldığı iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Daire kararında belirtilen gerekçe ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacı kooperatif tarafından, Ankara ili Çankaya ilçesi, ... Mahallesi …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …,ve kadastro …,…,… parsellerden teşekkül eden; …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …,ada, parselde kain taşınmazları için tahakkuk ettirilen 2019 yılına ilişkin emlak vergisi ile taşınmaz kültür varlık paylarını koruma katkı payının iptali istemiyle dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun "Düzeltme Talebi" başlıklı 122. maddesinde; mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden yazı ile isteyebilecekleri, aynı Kanun'un 124. maddesinde de, vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme başvurusu reddolunanların şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri belirtilmiştir.
Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatası, aynı Kanun'un 116. maddesinde; vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak tanımlanmıştır.
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu'nun "Verginin tarh ve tahakkuku" başlıklı; 11. maddesinde, "Bina vergisinin, ilgili belediye tarafından; dört yılda bir defa olmak üzere takdir işlemlerinin yapıldığı yılı takip eden bütçe yılının Ocak ve Şubat aylarında, 33. maddenin (1) ilâ (7) numaralı fıkralarında yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerle bildirim verilmesi icabeden hallerde, vergi değerini tadil eden sebeplerin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılın Ocak ayı içinde, vergi değerini tadil eden sebep yılın son üç ayı içinde vuku bulmuş ve bildirim, vergi değerini tadil eden sebebin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılda verilmiş ise bildirimin verildiği tarihte, 33. maddenin (8) numaralı fıkrasında yazılı hallerde, takdir işlemlerinin yapıldığı bütçe yılını takip eden yılın Ocak ve Şubat aylarında, 29. maddeye göre hesaplanan vergi değeri esas alınarak yıllık olarak tarh olunur. Bildirim posta ile gönderilmiş ise vergi, bildirim verme süresinin son gününü takip eden yedi gün içinde tarh olunur. Bu suretle tarh olunan vergiler, tarh edilen tarihte tahakkuk etmiş sayılır ve mükellefe bir yazı ile bildirilir. Yapılan tarh ve tahakkuku takip eden yıllarda, 29. maddeye göre tespit edilen vergi değeri üzerinden hesaplanan bina vergisi, her bütçe yılının başından itibaren o yıl için tahakkuk etmiş sayılır. Bir il veya ilçe hududu içerisinde birden fazla belediye olması halinde, belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunan binaya ait bina vergisini tarha yetkili olacak belediye, ilgili valiler tarafından belirlenir." , 21. maddesinde ise, "Arazi vergisi, ilgili belediye tarafından, dört yılda bir defa olmak üzere takdir işlemlerinin yapıldığı yılı takip eden yılın Ocak ve Şubat aylarında, 33. maddenin (1) ilâ (7) numaralı fıkralarında yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerle bildirim verilmesi icabeden hallerde, vergi değerini tadil eden sebeplerin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılın Ocak ayı içinde, vergi değerini tadil eden sebep bütçe yılının son üç ayı içinde vuku bulmuş ve bildirim, vergi değerini tadil eden sebebin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılda verilmiş ise bildirimin verildiği tarihte, 33. maddenin (8) numaralı fıkrasında yazılı hallerde, takdir işlemlerinin yapıldığı bütçe yılını takip eden yılın Ocak ve Şubat aylarında, 29. maddeye göre hesaplanan vergi değeri esas alınarak yıllık olarak tarh olunur. Bildirim posta ile gönderilmiş ise vergi, bildirim verme süresinin son gününü takip eden yedi gün içinde tarh olunur. Bu suretle tarh olunan vergiler, tarh edilen tarihte tahakkuk etmiş sayılır ve mükellefe bir yazı ile bildirilir. Yapılan tarh ve tahakkuku takip eden yıllarda, 29. maddeye göre tespit edilen vergi değeri üzerinden hesaplanan arazi vergisi, her bütçe yılının başından itibaren o yıl için tahakkuk etmiş sayılır. Bir il veya ilçe sınırları içerisinde birden fazla belediye olması halinde, belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunan araziye ait arazi vergisini tarha yetkili olacak belediye, ilgili valiler tarafından belirlenir." düzenlemesi yer almaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinde, dava açma süresinin özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde vergi mahkemelerinde otuz gün olduğu, bu sürenin tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın, tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin, tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin,tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği tarihi izleyen günden başlayacağı, aynı Kanunun 14/3-e bendinde ise, dava dilekçelerinin süreaşımı yönünden ilk incelemeye tabi tutulacağı, 15/1-b bendinde de süreaşımı bulunan hallerde davanın reddedileceği düzenlenmiştir.
Uyuşmazlık tarihinde yürürlükteki haliyle 6360 sayılı Kanun'un Geçici 1. maddesinin 15. bendinde; "Bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılan köylerde, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 29/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre alınması gereken emlak vergisi ile 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) alınmaz ve 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9'uncu maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendi, 23' üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci bendi ile beşinci bendi, 66'ncı maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendi hükümleri 31/12/2022 (bu tarih dâhil) tarihine kadar uygulanmaya devam edilir. Bu yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) en düşük tarifenin % 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenir. 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesi ile köy tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlerde de bu fıkra hükmü uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıdaki kanun hükümlerinin değerlendirilmesinden, emlak vergisinde esas olan tarh usulünün idarece tarh olduğu, tarh ve tahakkuku takip eden yıllarda emlak vergisinin her yıl bütçe yılının başından itibaren o yıl için tahakkuk etmiş sayılacağı; dava açma sürelerinin kaçırılması halinde, vergi hataları sebebiyle mükelleflerden fazla ve yersiz tahsil edilen vergilerin iadesinin, düzeltme şikayet yolu kat edilerek istenebileceği anlaşılmaktadır.
Tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlerde ise, 6360 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, kanunda belirtilen süre zarfında emlak vergisi tarh ve tahakkuk etmesine rağmen, tahsil edilmeyeceği ve mükellefiyete ilişkin yükümlülüklerin devam edeceği sonucuna ulaşılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı kooperatife ait Ankara ili Çankaya ilçesi Beytepe Mahallesinde bulunan taşınmazlara ilişkin tahakkuk ettirilen 2019 yılına ilişkin emlak vergisi ile taşınmaz kültür varlık paylarını koruma katkı payının iptali ve 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un geçici 1. maddesinin 15. fıkrası uyarınca emlak vergisinden muaf tutulmaları istemiyle 27/02/2019 tarihinde açılan davada ... Vergi Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı dilekçe ret kararı üzerine yenilenen dava dilekçesi ile 02/04/2019 tarihinde, davacı kooperatife ait Ankara ili Çankaya ilçesi … Mahallesinde bulunan taşınmazlara ilişkin tahakkuk ettirilen 2019 yılına ilişkin emlak vergisi ile taşınmaz kültür varlık paylarını koruma katkı payının iptali istemiyle dava açıldığı, dava dilekçesinde, "Müracaat tarihi: 06/11/2018 (Düzeltme Talebimiz)- 10/12/2018 ( Şikayet Talebimiz)" şeklinde bir kısmın yer aldığı ve 213 sayılı Kanun'da düzenlenen "hata" "ve "düzeltme" müesseselerinden bahsedilerek, yapılan başvuruların karşılıksız kaldığından bahisle davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda öncelikle, davanın, tahakkuk iptali istemiyle mi yoksa düzeltme-şikayet başvurusunun reddi/ zımnen reddi üzerine açılan bir dava mı olduğunun netleştirilmesi, sonrasında ise, davanın süresinde açılıp açılmadığı, ortada bir düzeltme şikayet başvurusu var ise bu başvurunun hangi taleple yapıldığı, düzeltme şikayet başvurusuna ilişkin kanuni şartların gerçekleşip gerçekleşmediği, vergi hatası kapsamında ödenen bir tutar yok ise düzeltme şikayet yoluna başvurulup başvurulamayacağı ve 01/01/2019 tarihinde tahakkuk eden emlak vergisinin iptali istemiyle, tahakkuk tarihinden önce düzeltme şikayet başvurusunda bulunulup bulunulamayacağı hususlarının araştırılması, tüm bu incelemelerden sonra işin esasına geçilir ise de, tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlerde 6360 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, kanunda belirtilen süre zarfında emlak vergisi tarh ve tahakkuk etmesine rağmen, tahsil edilmeyeceği ve mükellefiyete ilişkin yükümlülüklerin devam edeceği hususu göz önünde bulundurulmak suretiyle bir karar verilesi gerekirken, yukarıda değinilen gerekçeyle davayı kabul eden Vergi Mahkemesi kararına yönelik davalı tarafından yapılan istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi …. Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 12/05/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.