Danıştay 10. Daire 2021/5199 Esas 2022/2538 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/5199
Karar No : 2022/2538

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... İşletmeciliği A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin .... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, .... Müdürlüğü bünyesindeki ... Ada .... nolu parsellerde mevcut üstyapı kullanım hakkının bağlı olduğu .... nolu "Üretim" ve ... nolu "İşyeri Kiralama" konulu faaliyet ruhsatlarının ... tarihi itibarıyla iptaline ilişkin .... tarih ve ... sayılı Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen .... tarih ve E:...., K:... sayılı kararla; davacının kiralama, alım-satım dışında esasen tek bir üretim faaliyet ruhsatı bulunduğu, bu ruhsatın ... olarak isimlendirildiği, ... Ada ve ....da üzerindeki üst yapıların bu üretim ruhsatına bağlandığı, düzenlenen ruhsatların arka sayfalarına düşülen ilgili şerhler incelendiğinde bu hususun açıklandığı, dolayısıyla davacının talebi doğrultusunda ... üretim ruhsatının iptal edilmesi halinde tamamı hakkında sonuç doğuracağı ve bu itibarla ruhsatın bölünüp bir kısmının iptali mümkün olmadığından, tesis edilen dava konusu işlemde mevzuata ve hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu .... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, ruhsatın tamamının iptalinin istenmediği, itiraz dilekçesinde ve yönetim kurulu kararında iptali istenen alanların açıkça belirtildiği, ruhsatların birleştirildiğinin davacıya tebliğ edilmediği, işlemde kamu yararı olmadığı, bu nedenlere Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin 2. fıkrası uyarınca davacının duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosya tekemmül ettiğinden davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
... Müdürlüğü bünyesinde yat üretim faaliyeti göstermek isteyen davacı şirket, ... tarihli faaliyet ruhsatı müracaat formunda üretim konulu ruhsat talep etmiş, müracaat ve taahhüdünün uygun görülmesi üzerine kiralamış olduğu ... ada ... nolu parseller üzerinde (kiracı kullanıcı statüsünde) ... başlangıç tarihli ... yıl süreli .... nolu "üretim konulu" faaliyet ruhsatı düzenlenmiştir.
Davacının ... tarihli dilekçesi ile kiralamış olduğu ... ada üzerindeki üst yapıyı ... Yat A.Ş.'den devralmak istemesi üzerine talebi uygun görülerek ruhsatında değişiklik yapılmış ve yatırımcı kullanıcı statüsünde ... başlangıç tarihli ... yıl süreli ... nolu üretim konulu faaliyet ruhsatı düzenlenmiş ve ruhsatın arka yüzüne devir işleminin açıklanmasına yönelik şerh düşülmüştür. Anılan şerhte, firmanın .. ada .... nolu parsellerde bulunan 6008 m2'lik açık alan ve 4816 m2'lik kapalı alana sahip üstyapının kullanım hakkını ... Yat firmasından devraldığı ve yeniden düzenlenen üretim ruhsatının başlangıç tarihinin, devir alınan üst yapının bağlı olduğu .... nolu faaliyet ruhsatının başlangıç tarihi olduğu belirtilmiştir.
Daha sonra davacı şirket 26/04/2012 tarihli başvurusu ile C ada üzerindeki üst yapısının 60 m2'sinde alım-satım faaliyeti yapmak istediğini belirtmiş, talebi uygun görülerek ... nolu alım-satım konulu faaliyet ruhsatı düzenlenmiş, yine 02/10/2012 tarihinde C ada üzerinde bulunan üst yapısının 1555 m2'sinde işyeri kiralama faaliyeti yapmak istediğini belirtmiş, talebi kabul edilerek ... nolu üretim ruhsatına bağlı kiralama faaliyetine başlamıştır.
Akabinde davacı şirket 16/12/2013 tarihinde yeniden başvurarak ... Yat A.Ş.'ye ait ... ada ..., ... parsel üzerindeki üst yapıyı devralmak ve bu üst yapının toplam 4400 m2 kapalı alanının 3590 m2'sinde üretim, 840 m2'sinde işyeri kiralama faaliyetinde bulunmak istediğini bildirmiş, talebi uygun bulunarak ... ada üzerindeki üst yapı mevcut ... nolu ruhsatına bağlanarak bu üst yapının 840 m2'sinde işyeri kiralama faaliyeti yapılabilmesi için ... nolu işyeri kiralama konulu faaliyet ruhsatı tanzim edilmiş, bu işlem ... nolu üretim ruhsatının arka sayfasına şerh edilmiştir.
Son olarak davacı şirket tarafından ... tarihli dilekçe ile ... ada ... nolu parsellerde yer alan 6.383 m2 üzerinde kurulu bulunan 4.430 m2 kapalı alanın üst yapı kullanım hakkının uygun görülmesi halinde dava dışı bir şirkete devir edileceği, bu nedenle bahsi geçen üst yapı kullanım hakkının bağlı olduğu ... kiralama ruhsatı ve ... üretim ruhsatının iptali işlemlerinin yapılması talep edilmiştir.
Bunun üzerine davalı idare tarafından ... tarih ve E..... sayılı dava konusu işlemle davacı şirkete ait .... "üretim" ve .... nolu "işyeri kiralama" konulu faaliyet ruhsatları 09/05/2019 tarihi itibarıyla iptal edilmiş, bu durum 21/06/2019 tarihli işlemle davacı şirkete bildirilmiştir.
Davacı tarafından 06/08/2019 tarihli dilekçe ile üretim ruhsatının tamamının iptaline yönelik bir talepleri olmadığı ileri sürülerek ruhsatlarının iptaline yönelik işleme itiraz edilmiş ve işlemin geri alınması talep edilmiştir.
Davalı idarenin ... tarih ve E-... sayılı yazısı ile davacının işlemin geri alınması talebinin Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü'ne iletildiği, ancak uygun görülmediği davacıya bildirilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2118 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun "Amaç ve kapsam" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanun; ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek amacıyla serbest bölgelerin kurulması, yer ve sınırlarıyla faaliyet konularının belirlenmesi, yönetimi, işletilmesi, bölgelerdeki yapı ve tesislerin teşkili ile ilgili hususları kapsar."; "Uygulama yönetmeliği" başlıklı 13. maddesinde ise, "Uygulama yönetmeliği: Bu Kanunda düzenlenmesi yönetmeliğe bırakılan konularla, serbest bölgelerde faaliyette bulunacak işleticilerin teşekkül tarzı, görev, yetki ve sorumlulukları, bu işleticilere ve kullanıcılara verilecek, faaliyet ruhsatları ve iptali, bunların sınai ve ticari sicillerinin tutulması, hesaba (2) fona yapacakları ödemeler, serbest bölge ile ilgili faaliyetlerin tabi olacağı esaslar, bölgelere giriş için verilecek izin belgesi ile görev kartları, ikamet izni ve çalışma esasları ve serbest bölgelerin işletilmesine dair diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir." hükümlerine yer verilmiştir.
Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği'nin "Üstyapı tesisleri" başlıklı 8. maddesinde, "Bölge için tahsis edilen Hazineye veya mülkiyeti bir kamu kuruluşuna ait arazi Genel Müdürlük tarafından üzerine üst yapı yapılmak üzere İşletici veya B.K.İ.’ne bir sözleşme ile tamamen veya kısmen kiralanabileceği gibi, faaliyet ruhsatı verilmesi uygun bulunan gerçek veya tüzel kişilere de bir sözleşme ile kiralanabilir. Bölgedeki bina ve tesisler; işletici veya B.K.İ.’nin yanında, kullanıcılar tarafından da yaptırılabilir. Söz konusu bina ve tesisler diğer kullanıcılara kiraya verilebilir, devredilebilir veya mülkiyeti B.K.İ. ya da kullanıcılara ait olması durumunda satılabilir. (...) Arazisi Hazineye ait serbest bölgelerde İşletici, B.K.İ. ve kullanıcılar tarafından inşa ettirilen bina ve tesisler, faaliyet ruhsatı süresinin sona ermesi veya faaliyet ruhsatının iptali halinde Hazineye intikal eder. Söz konusu bina ve tesislerin kullanılır halde devredilmesi esastır. İşletici/B.K.İ. ile Bölge Müdürlüğü bu hususta gerekli tedbirleri birlikte alırlar."; "Faaliyet ruhsatının verilmesi" başlıklı 13. maddesinde, "Bölgede faaliyette bulunmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, "Faaliyet Ruhsatı” almak için “Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu”nu Bölge Müdürlüğüne doğrudan teslim edebilecekleri gibi taahhütlü olarak posta yoluyla da gönderebilir. “Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu”nun doldurulup yukarıda belirtilen şekilde verilmesi ve Faaliyet Ruhsatı müracaat ücretinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki Serbest Bölgeler Özel Hesabına yatırılmasıyla müracaat yapılmış olur. Bölge Müdürlüğü; İşletici veya B.K.İ.’nin görüşünü aldıktan sonra, “Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu”nu kendi görüşüyle birlikte Genel Müdürlüğe intikal ettirir. Genel Müdürlükçe müracaatın değerlendirilmesi sonucunda “Faaliyet Ruhsatı” verilmesi uygun görülenlere, bu durum yazılı olarak bildirilir ve faaliyetini sürdüreceği işyerinin teminine yönelik olarak yapılacak sözleşmenin bir örneği ile gerekli diğer belgeleri Genel Müdürlüğe iletmesi için 30 günlük süre tanınır. Söz konusu belgelerin intikalini müteakip Genel Müdürlükçe “Faaliyet Ruhsatı” düzenlenir. Belgelerin süresi içerisinde gönderilmemesi halinde “Faaliyet Ruhsatı” alma hakkı kaybedilir, dosya işlemden kaldırılır ve müracaat ücreti Özel Hesaba irat kaydedilir. Müracaatın değerlendirilmesi sonucunda “Faaliyet Ruhsatı” verilmesi uygun bulunmayanlara bu durum yazılı olarak bildirilir ve yatırılan müracaat ücreti iade edilir. Müracaat değerlendirme kriterleri, süre ve ücretlere dair hususlar da dahil olmak üzere, “Faaliyet Ruhsatı” ve diğer izin belgelerine ilişkin usul ve esaslar Genel Müdürlükçe çıkarılacak tebliğ/genelgelerle düzenlenir."; Geçici 4. maddesinin 3. fıkrasında ise, "Arazisi Hazineye ait serbest bölgelerde üretim konusu dışında Faaliyet Ruhsatına sahip yatırımcı Kullanıcıların üretim konulu yeni Faaliyet Ruhsatı alarak veya konu değişikliği yaparak aynı binada üretim faaliyetinde bulunmaları halinde, bu Faaliyet Ruhsatının süresi 45 yıldır. Üretim konulu Faaliyet Ruhsatının başlangıç tarihi ilk Faaliyet Ruhsatının başlangıç tarihi olup, bina üretim ruhsatına bağlanır." düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacı şirketin ... Serbest Bölgesinde yer alan ... Ada ... ve ... parsel ile ... Ada ..., ..., .... parsel üzerinde faaliyet gösterdiği, davacının esasen yalnızca bir tane üretim ruhsatı bulunduğu, bu ruhsatın .... olarak isimlendirildiği, ... Ada ve ....da üzerindeki üst yapıların aynı ruhsata bağlandığı, 2012 ve 2014 yılında yaşanan devralma süreçleri sonrasında aynı ruhsatın iki kez düzenlendiği ve ilgili şerhlerin bu ruhsatın arkasına düşüldüğü, sonuç itibarıyla her iki adada yer alan faaliyetlerin tek bir ruhsata bağlandığı, bu ruhsatın da ... olduğu anlaşılmaktadır.

Uyuşmazlıkta, davacı şirket tarafından, ... adada yer alan 6.383 m2 üzerinde kurulu bulunan 4.430 m2 kapalı alanın üst yapı kullanım hakkının uygun görülmesi halinde dava dışı bir şirkete devir edileceği, bu nedenle bahsi geçen üst yapı kullanım hakkının bağlı olduğu .... kiralama ruhsatı ve .... üretim ruhsatının iptali işlemlerinin yapılmasının istenildiği, idare tarafından da bu başvuru üzerine ... tarih ve E.... sayılı işlemle davacı şirkete ait ... "üretim" ve .... nolu "işyeri kiralama" konulu faaliyet ruhsatlarının 09/05/2019 tarihi itibarıyla iptal edildiği, ancak davacı tarafından 06/08/2019 tarihli dilekçe ile üretim ruhsatının tamamının iptaline yönelik bir talepleri olmadığı, ... Ada ... ve ... nolu parsel üzerindeki faaliyetlerine devam ettikleri ileri sürülüp üretim ruhsatının iptaline yönelik işleme itiraz edilerek işlemin geri alınması talep edilmiştir. Davalı idare tarafından ise ... tarih ve E-... sayılı yazı ile bu talep kabul edilmemiştir.
Görüldüğü üzere, davacının ruhsatlarının iptali işlemi, davacının 09/05/2019 tarihli başvurusu üzerine gerçekleştirilmiştir. Ancak davacı, işlemin kendisine tebliğinden hemen sonra 06/08/2019 tarihli dilekçesi ile sadece ... nolu "işyeri kiralama" konulu faaliyet ruhsatına bağlı 4230 m2 alan ile ... nolu "üretim" konulu faaliyet ruhsatına bağlı 200 m2 üst yapının başka bir şirkete devri ile ruhsatların bu kısımlarına ilişkin iptal taleplerinin bulunduğunu ileri sürerek işlemin geri alınmasını istemiştir. İdare tarafından ise bu talep uygun görülmemiş ve davacının gerçek iradesi kısmi bir iptal talebine yönelik olmasına rağmen, davacının tüm faaliyet ruhsatları (alım-satım konulu ... nolu faaliyet ruhsatı hariç) iptal edilmiştir.
Her ne kadar davacının ... nolu tek bir "üretim" konulu faaliyet ruhsatı bulunmakta ve yapılan ilk başvuruda ... üretim ruhsatının tümünün iptali şeklinde bir talep olduğu anlaşılmakta ise de, tesis edilen işlem üzerine yapılan itirazda davacı tarafından asıl talebinin başka bir şirkete devredilmek istenen alanların kendi ruhsatından çıkarılması olduğunun açıkça belirtildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davacının gerçek iradesinin ruhsatlarının iptal edilmesi olmadığının itiraz dilekçesi ile idareye açıkça bildirilmiş olması karşısında, davalı idare tarafından davacının itiraz başvurusu üzerine işlemin geri alınarak düzeltilmesi imkanı var iken, bunun yapılması yerine davacının itirazının reddedilmesinde ve davacının talebini aşar nitelikte ... nolu "üretim" ruhsatının tamamen iptal edilmesinde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, davalı idare tarafından Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği kapsamında davacının ruhsatının iptalini gerektiren sebeplerin tespiti durumunda mevzuatta öngörülen denetim ve incelemeler yapılmak suretiyle her zaman işlem tesis edilebileceği de tabiidir.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki ..... İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin KABULÜNE,
2..Davanın reddine ilişkin ... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu .... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3..Kullanılmayan ... TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 16/05/2022 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.

(X) - KARŞI OY :

Davanın reddi yönündeki .... İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi kararında hukuka aykırılık görülmediğinden, davacının temyiz isteminin reddine ve Bölge İdare Mahkemesi kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği oyu ile Daire kararına katılmıyorum.