Danıştay 13. Daire 2022/2248 Esas 2022/2040 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2022/2248
Karar No : 2022/2040

DAVACI : … Belediye Başkanlığı
VEKİLLERİ : Av. …
Av. …

DAVALI : 1- … Bakanlığı
2- … Genel Müdürlüğü

DAVANIN KONUSU : İzmir ili, Tire ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı 2.796.626 m² orman niteliğindeki taşınmaz ile … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı 3.115.782 m² orman niteliğindeki taşınmazın tapu kayıtları üzerine "YEKA şerhi" konulmasına ilişkin birbirleriyle bağlantılı;
1- 07/11/2018 tarih ve 30588 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Rüzgar Enerjisine Dayalı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlar ve Bağlantı Kapasitelerinin Tahsisine İlişkin Yarışma İlanının,
2- Yarışma ihalesinin,
3- Yarışma ihalesi sonucunda firma ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında imzalanan YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi'nin,
4- 21/03/2021 tarih ve 31430 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan YEKA ilanının,
5- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne yazılan … tarih ve … sayılı yazı, … tarih ve … sayılı … Kadastro Müdürlüğü'nün … Tapu Müdürlüğü'ne yazdığı yazı ile orman nitelikli taşınmazlar üzerine konulan tüm YEKA şerhlerinin ve bu işlemlerin dayanağı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları Yönetmeliği'nin 5. maddesinin iptali istenilmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 5. maddesine uygun bulunmayan dava dilekçesinin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dava dilekçesi 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı … Belediye Başkanlığı tarafından, uyuşmazlığa konu orman parselleri üzerinde bir madencilik firmasının mermer ocağı işletmek üzere ruhsat başvurusunda bulunulması sonrasında başlanmış olan ÇED sürecinde, ÇED inceleme ve değerlendirme komisyonu toplantısına davet edilme talebi yazısında, taşınmazlar üzerinde "1. ve 3. Derece Arkeolojik Sit alanı" şerhi olduğuna dikkat çekmek üzere tapu kaydı incelendiğinde, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde "YEKA" şerhi olduğunun öğrenilmesi üzerine YEKA şerhinin konulmasına ilişkin birbiriyle bağlantılı işlemler ile dayanağı Yönetmelik maddesinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
USUL YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT
2577 sayılı Kanun'un "Aynı dilekçe ile dava açılabilecek hâller" başlığını taşıyan 5. maddesinde, her idarî işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılacağı, ancak, aralarında maddî veya hukukî yönden bağlılık ya da sebep - sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile dava açılabileceği, birden fazla şahsın müşterek dilekçe ile dava açabilmesi için davacıların hak veya menfaatlerinde iştirak bulunması ve davaya yol açan maddî olay veya hukukî sebeplerin aynı olması gerektiği; 14. maddesinin 3. fıkrasında, dilekçelerin görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, idarî davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet ve aynı Kanun'un 3. ve 5. maddelerine uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği; 15. maddesinin 1-d bendinde ise, dilekçelerin 3. ve 5. maddelere uygun olmadıklarının tespiti hâlinde, yeniden dava açılmak üzere dilekçenin reddedileceği kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı Kanun'a 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle eklenen "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda söz konusu yargılama usulünün uygulanacağı; aynı maddenin 2. fıkrasının (a) bendinde, ivedi yargılama usulünde dava açma süresinin otuz gün olduğu; (g) bendinde ise, verilen nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabileceği kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde "ihale işlemlerinin" ivedi yargılama usulüne tabi olduğu belirtilirken ihale işlemleri ile ilgil herhangi bir tanım yapılmamış, ilgili mevzuat, konu, nitelik gibi bir ayrıma yer verilmemiştir. Bu nedenle, bir idarî işlemin "ihale işlemi" olduğunun tespit edilmesi hâlinde bu işlemden doğan uyuşmazlıklar ivedi yargılama usulüne tabi olacaktır.
Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi kararları ile, ihale sürecinde sözleşme öncesi işlemlerin ihale işlemi oldukları kabul edilmiş ve bu yöndeki kararlar istikrar kazanmıştır.
İhale işlemlerine ilişkin idarî usulü düzenleyen temel kanunlardan olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 4. maddesinde, ihalenin, "Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemleri"; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 4. maddesinde ise, "Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri" ifade ettiği belirtilmiştir.
İstikrar kazanan içtihatlar ve kanunî tanımlamalar uyarınca, ilan ile başlayıp sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan süreçte idarece tesis edilen işlemlerin ihale işlemleri olduğunun kabulü gerekir.
6545 sayılı Kanun'un 18. maddesinin gerekçesinde, "İdari yargıda davaların tümü aynı usul takip edilmek suretiyle sonuçlandırılmaktadır. Ancak idari davaların bazıları, niteliği itibarıyla diğerlerinden farklıdır. Bu tür davaların geciktirilmeksizin karara bağlanması gerekmektedir. Bu bakımdan, gecikerek karar verilmesinde hem idare hem de davacılar bakımından katlanılması zor ya da imkânsız sonuçlar doğuracak sınırlı sayıdaki dava türünün, diğerlerine göre daha ivedi bir şekilde sonuçlandırılması gerekmektedir. Yargısal sürecin, süratle sonuçlandırılması özel önem taşıyan ihale, özelleştirme, acele kamulaştırma uyuşmazlıklarından kaynaklanan bazı davaların ivedilikle sonuçlandırılmaması hâlinde, hukuki belirsizlik doğmasına neden olunmaktadır. Madde ile Avrupa örneklerinde olduğu gibi idari yargılamaya ivedi yargılama usulü kurumu kazandırılmaktadır." açıklamalarına yer verilmiştir.
Kanun'un gerekçesinde de ifade edildiği üzere, sınırlı sayıdaki dava türü ivedi yargılama usulüne tâbidir. Nitekim gerekçede ihaleyle bağlantılı tüm işlemlerin değil, yargısal sürecin süratle sonuçlandırılması özel önem taşıyan ihale uyuşmazlıklarının bu yargılama usulüne tâbi kılındığı vurgulanmıştır.
Bu itibarla, iptali istenen uygulama işlemlerinden 07/11/2018 tarih ve 30588 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Rüzgar Enerjisine Dayalı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlar ve Bağlantı Kapasitelerinin Tahsisine İlişkin Yarışma İlanının, yarışma ihalesinin ve yarışma ihalesi sonucunda firma ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında imzalanan YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi'nin iptali istemine ilişkin uyuşmazlıkların 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi uyarınca ivedi yargılama usulüne tâbi olduğu ve bu usule göre yargılama yapılması gerektiği; buna karşılık, öncelikle sonuçlandırılması özel önem taşıyan uyuşmazlık olarak nitelendirilmesine imkân bulunmayan 21/03/2021 tarih ve 31430 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan YEKA ilanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne yazılan … tarih ve … sayılı yazı, … tarih ve … sayılı … Kadastro Müdürlüğü'nün … Tapu Müdürlüğü'ne yazdığı yazı ile orman nitelikli taşınmazlar üzerine konulan tüm YEKA şerhlerinin iptali istemlerinden kaynaklanan dava konusu uyuşmazlıkların ise ivedi yargılama usulü kapsamında yer almadığı, bu bakımdan, anılan istemlerin ivedi yargılama usulüne tâbi ihale işlemlerinden ayrı incelenmesi gerektiği, bu ayrıma göre açılacak davaların ilk inceleme usulleri, dava açma süreleri ve kanun yollarının da farklı olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, farklı yargılama usullerine tâbi istemler hakkında ayrı ayrı dava açılması gerektiği hâlde aynı dilekçe ile dava açılmasının 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesine göre mümkün olmadığı sonucuna varıldığından, davaya konu olan her bir uygulama işleminin varsa yazılı bildirim ya da öğrenilme tarihlerine yer verilmesi suretiyle:
07/11/2018 tarih ve 30588 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Rüzgar Enerjisine Dayalı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlar ve Bağlantı Kapasitelerinin Tahsisine İlişkin Yarışma İlanının, yarışma ihalesinin ve yarışma ihalesi sonucunda firma ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında imzalanan YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi'nin ve dayanak Yönetmelik maddesinin iptali istemiyle ayrı,
21/03/2021 tarih ve 31430 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan YEKA ilanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne yazılan … tarih ve … sayılı yazı, … tarih ve … sayılı … Kadastro Müdürlüğü'nün … Tapu Müdürlüğü'ne yazdığı yazı ile orman nitelikli taşınmazlar üzerine konulan tüm YEKA şerhlerinin ve dayanağı Yönetmelik maddesinin iptali istemiyle ayrı dilekçelerle dava açılması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-d maddesi uyarınca, bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde 5. maddeye uygun şekilde ayrı ayrı dilekçelerle, dilekçe ret kararını veren yargı yeri sıfatıyla Danıştay'da yeniden dava açmakta serbest olmak üzere DİLEKÇENİN REDDİNE,
2. Aynı Kanun'un 15/5. maddesi hükmüne göre dilekçenin reddi üzerine yeniden verilecek dilekçede aynı yanlışlık yapıldığı takdirde davanın reddedileceğinin davacıya tebliğine,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ….-TL yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutar ile kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının davacıya iadesine, 16/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.