Danıştay 10. Daire 2019/12922 Esas 2022/2637 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/12922
Karar No : 2022/2637


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Davacı tarafından; Aydın ili, Germencik ilçesi, … köyü (Mahallesi), … Mevkiinde gerçekleştirilen arazi toplulaştırması kapsamında, maliki olduğu eski … ada, … parsel sayılı 3.135,74 m² yüzölçümlü arazi yerine yeni … ada, … sayılı parsel sayılı, 2.884,88 m² yüzölçümlü taşınmazın adına tahsis ve bilahare tapuda tescil edilmesine ilişkin … tarihli ve … yevmiye numaralı toplulaştırma işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 08/02/2018 tarih ve E:2016/11279, K:2018/443 sayılı bozma kararına uyan ... İdare Mahkemesince; davalı idarece gönderilen krokilerin incelenmesinden, davaya konu toplulaştırma işlemi neticesinde yeni oluşturulan … ada, … nolu parselin davacının daha önce maliki olduğu eski … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda oluşturulduğu, bu anlamda davacıya yerinden tahsis yapıldığı, ayrıca mevzuata göre %10 oranında alınabilecek kamu yatırım kesinti payının idarece %8 oranında olmak üzere tüm maliklerden eşit şekilde kesinti yapılmak suretiyle alındığı, bu çerçevede davacının hisseli maliki bulunduğu 2114,80 m²'lik alana sahip taşınmazı için %8 oranında kesinti yapılarak yola cephesi olacak biçimde davacıya 1945,62 m²'lik alan tahsisi yapıldığı, taşınmazın eşdeğer nitelikte olmadığı yolunda herhangi bir iddia, belirleme, bilgi ve belge bulunmadığı ve bu haliyle dağıtım ilke ve esaslarına uygun biçimde toplulaştırma işlemi yapıldığı, diğer taraftan toplulaştırma projelerinde ağaç vb. gibi sabit tesislerin olanaklar ölçüsünde eski maliklerine verileceği, toplulaştırma kapsamında esas olan amacın tüm maliklere eşit, düzgün şekilde ve tarıma elverişli arazi verilmesi olduğundan, davacı tarafından kendisine ait olduğunu ileri sürdüğü 15-20 adet incir ağacının komşu … ada, … sayılı parsel içerisinde kalması hususunun dava konusu işlemi sakatlamayacağı kanaatine varıldığı, mevcut haliyle dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, işlemin hukuka aykırı olduğu yönündeki iddialarının incelenmesi için uzman bilirkişiler eliyle yaptırılacak keşif ve bilirkişi incelemesi sonrasında bilirkişi raporu düzenlenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme sonucunda verilen mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
12/12/2003 tarihli ve 25314 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 05/11/2003 tarihli ve 2003/6436 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, karara ekli listede sınırları belirtilen alanlarda 3202 sayılı Köye Yönelik Hizmetler Hakkında Kanun'un geçici 6. maddesi ile 24/09/1979 tarihli Arazi Toplulaştırma Tüzüğü'nün 5. maddesi uyarınca arazi toplulaştırması yapılmasına karar verilmiş, bu kapsamda Aydın ili, Germencik ilçesi, Turanlar köyü (Mahallesi), Tepealtı Mevkiinde kain, davacıya ait ... ada,.... parsel sayılı taşınmazın da içinde yer aldığı alanda 2006 yılında Aydın İl Özel İdaresi Tarımsal Hizmetler Müdürlüğünce arazi toplulaştırması uygulamasına başlanmıştır. 15/11/2006 tarihinde kesin tasdiki yapılan parsel planlaması uyarınca tescil işlemlerine başlanmış, … Kadastro Müdürlüğünün kontrolünün ardından … Tapu Sicil Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile tapuya tescil işlemleri tamamlanmıştır.
… tarih ve … yevmiye numaralı işlemle tapuya tescil ile sonuçlanan arazi toplulaştırması işleminin davacıya ait taşınmaz yönünden iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3202 sayılı Köye Yönelik Hizmetler Hakkında Kanun'un "Hizmetler" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendinde, Devletçe ikmal edilmiş sulama tesislerinden alınan veya her ne suretle olursa olsun tarım alanlarında bulunan suyun tarımda kullanılması ile ilgili arazi tesviyesi, tarla başı kanalları, tarla içi sulama ve drenaj tesisleri gibi tarım sulaması hizmetlerini ve bu konularda gerekli diğer işleri yapmak, ekonomik üretime imkan vermeyecek derecede parçalanmış, dağılmış, şekilleri bozulmuş tarım arazilerinin teknik, ekonomik ve işletme imkanları ölçüsünde toplulaştırılmasını yapmak, köye yönelik hizmetler arasında sayılmış; Geçici 6. maddesinde, "Bu Kanunun öngördüğü yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar mevcut tüzük ve yönetmeliklerin uygulanmasına devam olunur." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu işlemin dayanağı olan ve toplulaştırma kararının verildiği tarihte yürürlükte bulunan Arazi Toplulaştırma Tüzüğü'nün 5. maddesinde, ''Arazi toplulaştırmasının gerekli görüldüğü yerler için Toprak Su örgütünce bir rapor hazırlanarak Bakanlığa gönderilir. Bakanlık, uygun görürse arazi toplulaştırması kararı alınmak üzere Bakanlar Kuruluna öneride bulunur.'' hükmü; "Karar alınması" başlıklı 8. maddesinde, "Toplulaştırma alanı mülkiyet, toprak koruma ve tarımsal sulama yönünden incelenerek proje kapsamına girecek işler saptanır. Proje idaresince, arazi malikleri ile köy veya belediye temsilcilerinin katıldıkları bir toplantı düzenlenerek projeye giren işler ayrıntılı olarak açıklanır ve arazi toplulaştırmasına karar verilmesi istenir. Medeni Kanunun 678 inci maddesi gereğince, arazinin yarısından çoğuna malik bulunan ve sayıca maliklerin üçte ikisini oluşturan kişilerce karar verilirse, bu karar proje alanındaki bütün malikleri bağlar. Kararın bir örneği yerel tapu idaresine gönderilir. Proje alanındaki parsellerin arazi toplulaştırma uygulama alanına girdiği, tapu kütüğüne açımlanır. Açımlama tarihinden sonra yapılacak satış ve benzeri temlik işlemleri ve tesis olunacak ayni haklar için yapılan bağıt arasında düzenlenen resmi senede, taşınmazın arazi toplulaştırma uygulama alanına girdiği belirtilir ve bu işlemler tapu sicilli muhafızlığında proje idaresine bildirilir. Açımlama tarihinden sonra araziyi devralan veya üzerinde bir hak edinen kişi, eski malikin yükümlülüklerini kabul etmiş sayılır." hükümleri; 9. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde ise, ''Ev, ahır, samanlık, ambar, çalışır kuyu, bağ, zeytinlik, fıstıklık, çay ekim yeri, meyve bahçesi, kavaklık, okaliptüslük vb.sabit tesislerin bulunduğu arazi olanak ölçüsünde, eski maliklerine verilir.'' hükümleri yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, ekonomik üretime imkan vermeyecek derecede parçalanmış, dağılmış, şekilleri bozulmuş tarım arazilerinin teknik, ekonomik ve işletme imkanları ölçüsünde toplulaştırılmasını yapmak, köye yönelik hizmetler arasında sayılmış; arazi toplulaştırma sürecinin nasıl işleyeceği ise anılan Tüzüğün ilgili maddelerinde belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlığa konu taşınmazı da kapsayan alanda gerçekleştirilen arazi toplulaştırması işlemi sonucunda, davacıya … ada, … parsel sayılı taşınmazın tahsis edildiği, ... İdare Mahkemesince, … tarih ve … yevmiye numaralı işlemin, toplulaştırma değil tapu tescil işlemi olduğunun ve bu nedenle toplulaştırma işleminin mi yoksa tapu tescil işleminin mi iptalinin istenildiğinin belirtilmesi suretiyle, dava konusu işlemin açıkça ortaya konulması gerektiği yolundaki dilekçe ret kararının gereği yerine getirilmeyerek, verilen yenileme dilekçesinde aynı yanlışlığın yapıldığının anlaşıldığı gerekçesiyle 2577 sayılı Kanun'un 15. maddesinin 5. fıkrası uyarınca davanın reddine karar verildiği, temyiz incelemesi sonucunda Danıştay Onuncu Dairesinin 08/02/2018 tarih ve E:2016/11279, K:2018/443 sayılı kararıyla iptali istenen dava konusu işlemin mevzuata uygun olup olmadığının bilirkişi incelemesi de dahil olmak üzere araştırılması suretiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle kararın bozulduğu, bozma kararına uyan Mahkemece verilen 28/03/2019 tarihli ara kararı uyarınca davalı idarece dosyaya sunulan belgeler üzerinden yapılan inceleme sonucunda dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesiyle "bilirkişi" konusunda atıfta bulunulan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde; hakimin, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar vereceği öngörülmüştür.
Bu anlamda, Mahkemece, öncelikle arazi toplulaştırması yapılan alan içerisinde davacının maliki olduğu taşınmazla ilgili olarak toplulaştırma işleminin sürecine ilişkin tüm bilgi ve belgelerin araştırılarak incelenmesi gerekmektedir.
Buna göre, söz konusu taşınmazla ilgili gerekli bilgi ve belgelerin temin edilmesi sonrasında idarece yapılan toplulaştırmadaki son dağıtım durumu esas alınarak, Mahkemece, konusunda uzman bilirkişilerce mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak düzenlenecek rapor uyarınca, dava konusu arazi toplulaştırmasının yukarıda anılan Kanun ve Tüzük hükümleri uyarınca dağıtım ilkelerine uygun yapılıp yapılmadığının, davacının iddiaları ile davalı idarenin savunmaları dikkate alınarak ortaya konulması suretiyle karar verilmesi gerekmekte olup, eksik inceleme sonucu davanın reddi yolunda verilen kararda hukuki isabet bulunmamıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Davanın reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17/05/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.