Danıştay 6. Daire 2019/15457 Esas 2022/5781 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/15457
Karar No : 2022/5781

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DİĞER DAVALI İDARE : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kayseri ili, Kocasinan ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın yer aldığı alanda 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin kabulüne ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve …. sayılı kararı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin kabulüne yönelik … Belediye Meclisinin …. tarih ve … sayılı kararı ile bu imar planına yapılan itirazın reddine dair … Belediye Meclisinin … tarih …. sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:.., K:… sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesince hazırlanan bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamının birlikte değerlendirilmesinden önceki imar planlarında konut dışı kentsel çalışma alanı olarak planlı olan bir alanın imar planı değişikliği yolu ile konut alanına dönüştürüldüğü, plan hiyerarşisi ve kademeli birliktelik ilkeleri kapsamında imar planı değişikliklerinin 1/25.000 ölçekli nazım imar planı uyumlu olduğu, alan kullanım kararlarında 1/50.000 ve 1/100.000 ölçekli planlardaki plan kararlarına aykırılık bulunmadığı, plan kararlarına gerekçe ve dayanak oluşturan teknik araştırma, değerlendirme ve hesaplamalar sonucunda belirlenen nüfus değeri dikkate alındığında plan açıklama raporunda yer verilen donatı alanlarına ilişkin büyüklük, standartlar ve hesaplamalara göre ihtiyacı karşılayacak teknik ve sosyal altyapı alanlarına yer verilmediği, bu bakımdan davaya konu alan ve yakın çevresinde yapılan düzenlemelerin ilgili mevzuata, planlama ilkelerine, kamu yararına, şehircilik ilke ve esaslarına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Uyuşmazlığa konu imar planlarının mevzuata uygun olarak yapıldığı, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazı da kapsayan alanın konut dışı kentsel çalışma alanından yerleşim alanına dönüştürme işleminin uygun ve gerekli olduğunun belirtildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi ile usul ve hukuka uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Kayseri ili, Kocasinan ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın konut dışı kentsel çalışma alanı kullanımının konut alanı, park ve yol alanına dönüştürülmesine yönelik 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin kabulüne ilişkin Kayseri Büyükşehir Belediye Meclisinin 13.06.2016 tarih ve 297 sayılı kararı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin kabulüne yönelik Kocasinan Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile bu imar planına yapılan itirazın reddine dair … Belediye Meclisinin .... tarih … sayılı kararının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın “Hak arama hürriyeti” başlıklı 36. maddesinin birinci fıkrasında, “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” hükmü, ''Yargı yolu'' başlıklı 125. maddesinin birinci fıkrasında, “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.'' hükmü yer almaktadır.

İşlem tarihi itibariyle yürürlükte olan 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Taleple bağlılık ilkesi" başlıklı 26. maddesinde; "Hakim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre talep sonucundan daha azına karar verebilir. Hakimin, tarafların talebiyle bağlı olmadığına ilişkin kanun hükümleri saklıdır." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Hukuk sistemimizde "Taleple Bağlılık İlkesi" esası geçerlidir. Nitekim, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 26. maddesine göre; Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesine göre; idari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluk denetimi ile sınırlıdır. Hukuka uygunluk denetiminin bu sınırını, öncelikle dava konusu işlem ve davacının talebi belirlemektedir. Mahkeme, denetim alanını davacının talebinden bağımsız olarak genişletemeyeceği gibi, söz konusu işlemin dava konusu edilmemesi halinde ortaya çıkacak hukuki duruma nazaran davacı aleyhine bir sonuç doğuracak şekilde hüküm de kuramaz. "Aleyhe hüküm verme yasağı" olarak ifade edilen bu ilke, Anayasanın 36. maddesinde yer alan hak arama hürriyetini temin etmeye, diğer bir ifade ile ilgililerin, ihlal edildiğini düşündükleri haklarını korumak amacıyla herhangi bir endişe taşımaksızın dava açabilmelerini sağlamaya yönelik bir araç niteliği taşımaktadır.
Bakılan davada, davacı tarafından dava konusu imar planlarında konut alanı, park ve yol olarak ayrılan taşınmaz üzerinde yer alan işyerinin korunması amacıyla taşınmazının ticaret alanı olarak planlaması talebiyle 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine yapılan itirazın reddi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunda, ekonomik açıdan büyüyen bir yerleşimde fiziksel mekânda ortaya çıkması muhtemel gelişmelere bağlı olarak yeni yerleşim alanları açılmasının zorunluluk olduğu, bu kapsamda konut alanları ile bir arada bulunması uygun olmayacak kullanımların (sanayi alanları, büyük altyapı tesisleri, toptan ticaret, depolama alanları vb.) yerleşme alanlarının dışında düzenlenmesi yönünde planlama stratejilerinin izlenmesinin uygun bir yöntem olduğu, dava konusu alanın hâlihazır durumu göz önüne alındığında bölgedeki mevcut oluşumlarda hem işlevsel hem de fiziksel düzenleme kararları (yol ağı, bina ve yapı düzeni, açık alan ve peyzaj düzenlemeleri vb.) açısından değişiklik yapılması gerektiği, bu bakımdan konut dışı kentsel çalışma alanlarının kent dışına çıkarılmasına yönelik düzenlemenin uzun vadeli gelişme öngörüleri içerisinde alınmış doğru bir plan kararı olarak değerlendirildiği, buna karşın plan kararlarına gerekçe ve dayanak oluşturan, teknik araştırma, değerlendirme ve hesaplamalar sonucunda belirlenen nüfus değeri dikkate alındığında, plan açıklama raporunda yer verilen donatı alanlarına ilişkin büyüklük, standartlar ve hesaplamalara göre ihtiyacı karşılayacak teknik ve sosyal altyapı alanlarına yer verilmediği, bu bakımdan davaya konu alan ve yakın çevresinde yapılan düzenlemelerin ilgili mevzuata, planlama ilkelerine, kamu yararına, şehircilik ilke ve esaslarına uygun olmadığına yönelik tespit ve değerlendirmelerde bulunulduğu görülmüştür.
Uyuşmazlıkta, davacının davaya konu imar planı kararlarıyla bölgeye getirilen sosyal donatı alanlarına yönelik bir itirazının bulunmadığı, davayı açmaktaki amacının maliki olduğu taşınmaza getirilen konut, park ve yol kullanımlarının iptaline yönelik karar verilmesi ve bu doğrultuda taşınmazın kullanımının ticaret alanı olarak belirlenmesini sağlamak olduğu anlaşılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu imar planı kararlarıyla getirilen konut dışı kentsel çalışma alanlarının kent dışına çıkarılmasına yönelik düzenlemenin uzun vadeli gelişme öngörüleri içerisinde alındığı ve şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun bir karar olduğu anlaşıldığından, davacının ileri sürmediği ve davacının hukuki durumunun aleyhine sonuç doğuran tespitlere dayanılarak verilen bir iptal kararının davacının dava açmaktaki amacına hizmet etmediği göz önünde bulundurulduğunda, İdare Mahkemesince davanın reddine karar verilmesi gerekirken aksi yönde verilen temyize konu kararda isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 17/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.