Danıştay 6. Daire 2020/3754 Esas 2022/5719 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/3754
Karar No : 2022/5719

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … Maden İnşaat Nakliye Sanayi Ticaret A. Ş 2- ... A.Ş
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının imar planları ve avan projeye ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun uyarınca "Riskli Alan" ilan edilen bölgede yer alan Sivas İli, Merkez İlçe, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı davacıların maliki olduğu taşınmazlara ilişkin olarak; avan projenin kabul edilmesi, konut ve işyeri şerefiyeli kıymet takdirinin yapılması, "… Mahallesi (… Bölgesi) … Sembol Kentsel Dönüşüm Projesi Haksahipliği Uzlaşma Esasları"nın kabulü ile bu usul ve esaslar çerçevesinde hak sahipleri ve Sivas Belediye Başkanlığı arasında karşılıklı haklar, yükümlülükler ve müeyyideleri içeren sözleşme imzalanmasına, yapılacak iş ve işlemler hususunda belediye encümenine yetki verilmesine yönelik … Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile dayanağı imar planlarının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:.., K:…, sayılı kararda;yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi üzerine düzenlenen rapor, bilirkişi ek raporu, ara kararına verilen cevaplarla ile dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, 6306 sayılı Kanun ile fen, sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini oluşturmanın amaçlandığı ve bu amaçla dava konusu Sivas İli, Merkez İlçe, .... Mahallesi, ....Bölgesinin "Riskli Alan" ilan edilmesine rağmen dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlar ile dava konusu alana "özel proje alanı", "ticaret + konut alanı" fonksiyonu verilip E=2,52 - Yençok = Serbest yapılaşma hakları tanınmasına bağlı olarak alanda yapılan proje ile çalışan ve müşteri nüfusunun yanında 268 konut kullanımlı daireyle TÜİK verilerine göre 2.966 kalıcı nüfus artışı getirilmesine rağmen kalıcı nüfus ile çalışan ve müşteri nüfusunun ihtiyaç duyacağı sağlık tesis alanı"nın ve kalıcı nüfusun en önemli ihtiyaçlarından biri olan anaokulu (kreş) ile "eğitim tesis alanı ve "teknik altyapı alan"larının ayrılmadığı, sosyal ve kültürel tesis alan"larının eksik ayrıldığı, ayrıca 13/03/2019 tarihli ara kararı üzerine dava dosyasına sunulan "Eski Sanayi Bölgesi İmar Planı Değişikliği Açıklama Raporu"nda planların ölçeğine uygun yeterli araştırma ve analiz bulunmadığı gibi sonradan da yakın çevrede hangi kullanımların yeterli, hangi kullanımların kapasite artırılarak artan nüfusun ihtiyaçlarının karşılanabileceği ve yürüme mesafesinde hangi kullanımlardan yararlanılabileceği konusunda mevzuata uyarınca zorunlu olan yeterli araştırma ve analizin de yapılmadığı, her ne kadar davalı idare tarafından dava konusu plan değişikliği ile inşaat emsali değiştirilmediğinden artan nüfus kavramı oluşturulmadığı, bu sebeple artan donatı ihtiyacı hesaplanmadığı, dava konusu plan değişikliği öncesi plan kararlarına göre değerlendirme yapılması gerektiği belirtilmiş ise de, bölgeye "sanayi alanı" kullanımı yerine "konut alanı" kullanımı getirildiği, belediye meclisinin 07.02.2000 tarihli kararından günümüze konut kullanımı hakkının ve yapılaşma hakkının alanda kullanılmadığı, 2000 onay tarihli plan değişikliğiyle donatı dengesinin sağlandığına ilişkin tespit ve verilerin bulunmadığı gibi dava konusu alanda 2000 onay tarihli plana göre ayrılmış donatı alanı da bulunmadığı, dolayısıyla ilk defa dava konusu alanın konut kullanımı alanına çevrilirken alanda yeteri kadar ayrılması gereken donatı alanlarının ayrılmadığının anlaşılması nedeniyle dava konusu plan değişikliği ve buna dayanılarak yapılacak proje ile alana ilk defa getirilecek olan 2.966 kalıcı nüfusun ihtiyacı olan donatı alanların hesaplanması ve ayrılması gerekirken, gerekli araştırma ve analiz yapılmadığı gibi yeteri kadar donatı alanının da ayrılmadığı, alanda ayrılması gereken donatı alanlarının projede yer alan "ticaret veya konut alanları"nın bir kısmından vazgeçilerek ayrılması mümkün olduğundan ve buna göre de proje ve projenin maliyetinin değişmesine bağlı olarak Sivas Demircilerardı Mahallesi (Eski Sanayi Bölgesi) Sivas Sembol Kentsel Dönüşüm Projesi Hak Sahipliği Uzlaşma Esasları Metninin de yeniden düzenlenmesi gerekeceği, zira dış finansman ihtiyacı duyulmayacak şekilde hazırlanan projenin kendi kendini finanse edeceği, planların ve avan projenin yeniden hazırlanması halinde bu hesaplamaların tamamen değişeceği, dış finansmana ihtiyaç duyulabileceği, bu sebeple nüfus ve donatı dengesi kurulmadan E=2,52 - Yençok = Serbest yapılaşma haklarıyla onaylanan dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlar ile bunlara dayanılarak ve dava konusu Sivas Belediye Meclisinin 09.08.2017 tarihli, 382 sayılı kararı ile onaylanan avan proje ve yine onaylanan avan proje dikkate alınarak düzenlenerek onaylanan "Sivas Demircilerardı Mahallesi (Eski Sanayi Bölgesi) Sivas Sembol Kentsel Dönüşüm Projesi Hak Sahipliği Uzlaşma Esasları Metninin İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve Uygulama Yönetmeliğine, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; İdare mahkemesi kararının, dava konusu işlemlerden imar planları ile avan projenin iptaline ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı, Haksahipliği Uzlaşma Esasları Metninin davacı tarafından hukuka aykırılığı ileri sürülen 1.3 ve 1.4 sayılı maddelerinin “Amaç-Kapsam” olarak düzenlenen 1. maddesinde yer aldığı ve anılan fıkraların projenin amacına ve alandaki sorunların çözülmesinin gerekliliğine ilişkin hususlara yer verilmesi ve davacıların haklarına etki eden bir içerik taşımaması karşısında, hukuka aykırı bir yönü görülmediği, genel uygulama konusu olacak formüllerle hesaplamanın nasıl yapılacağının belirtildiği, tüm taşınmaz sahiplerine uygulanacak ortak matematiksel formüllerin düzenlendiği, davacıların söz konusu Metin ve maddelerine ilişkin somut itirazlarının olmadığı, tüm taşınmaz sahiplerinin mevcut haklarının parsellerinin bulunduğu yerin tüm özellikleri ile mevcut kullanım şekli ve yapılaşmaya göre ekonomik değerleri bulunacağının öngörüldüğü, projenin kim tarafından da uygulanacağının bilinmediği bu aşamada değerlendirilmesi mümkün olmadığı hususları da göz önünde tutulduğunda hukuka aykırılıktan söz edilemeyeceği, bu durumda, istinaf başvurusuna konu kararın dava konusu Haksahipliği Uzlaşma Esasları'nın iptaline ilişkin kısmında hukuki isabet görülmediği sonucuna varılmıştır.
Dava konusu imar planları ile avan projeye yönelik hüküm fıkrası usul ve hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, istinaf başvurusunun bu kısmı yönünden reddine, … Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilen "… Mahallesi (… Bölgesi) Sivas Sembol Kentsel Dönüşüm Projesi Haksahipliği Uzlaşma Esasları"na ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun ise kabulüyle mahkeme kararının bu kısmının kaldırılmasına, davanın bu kısmının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu imar planlarının yoğunluk artışı getirmediği, "sanayi alanı" fonksiyonuna kıyasla değerlendirme yapılmasının hatalı olduğu, kararın imar planları ile buna dayalı avan proje bakımından bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının temyiz edilen kısmının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Dava, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun uyarınca "Riskli Alan" ilan edilen bölgede yer alan Sivas İli, Merkez İlçe, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı davacıların maliki olduğu taşınmazlara ilişkin olarak; avan projenin kabul edilmesi, konut ve işyeri şerefiyeli kıymet takdirinin yapılması, "… Mahallesi (… Bölgesi) … Sembol Kentsel Dönüşüm Projesi Haksahipliği Uzlaşma Esasları"nın kabulü ile bu usul ve esaslar çerçevesinde hak sahipleri ve Sivas Belediye Başkanlığı arasında karşılıklı haklar, yükümlülükler ve müeyyideleri içeren sözleşme imzalanmasına, yapılacak iş ve işlemler hususunda belediye encümenine yetki verilmesi yolundaki Sivas Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile dayanağı nazım ve uygulama imar planlarının iptali istemiyle açılmıştır.


İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinin işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan halinde; "nazım imar planı" varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak, hali hazır haritalar üzerine yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme, yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasında esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak tanımlanmıştır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun "Taleple Bağlılık İlkesi" başlıklı 26. maddesinin 1. fıkrasında: "Hakim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Taleple bağlılık ilkesi, yargılama hukukunun genel prensiplerinden biri olduğundan idari yargılama hukukunda da uygulanması gerekir.
Taleple bağlılık ilkesi uyarınca mahkemeler, hukuka uygunluk denetimini taleple bağlı olarak yaptığından; öncelikle talebin incelemeye konu olabilecek nitelikte belirli ve somut olması, dava dilekçelerinde dava konusunun hiçbir tereddüde mahal bırakmayacak şekilde açık ve net olarak ortaya konulması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, çevre düzeni planına uygun olduğu bilirkişilerce de saptanan dava konusu nazım ve uygulama imar planları ile bu planlara dayalı olan avan proje bakımından; davacıların asıl taleplerinin alanın özel proje alanı yerine sanayi alanı olarak belirlenmesi olduğu, Mahkemece bu talep doğrultusunda sanayi alanı olup olamayacağı, fiili kullanıma uygun farklı bir fonksiyon verilip verilemeyeceği hususları dikkate alınmak suretiyle bir inceleme ve araştırma yapılarak karar verilmesi gerekmekte iken, iddia dışı olan alana gelecek ilave nüfusun ihtiyacı olan donatı alanlarının ayrılmadığı gerekçesiyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunu reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun imar planları ile avan projeye dair kısmı yönünden reddine, … Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilen "… Mahallesi (… Bölgesi) … Kentsel Dönüşüm Projesi Haksahipliği Uzlaşma Esasları"na ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun ise kabulüyle mahkeme kararının kaldırılması ile davanın bu kısmının reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:…. sayılı kararının temyiz edilen imar planları ve avan projeye ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 17/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.