Danıştay 6. Daire 2018/9447 Esas 2022/5718 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/9447
Karar No : 2022/5718


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Adana İli, Çukurova İlçesi, …. Mahallesi, … ada, …. parsel sayılı taşınmazı da taşınmazı kapsayan alanda yapılan 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının onaylanmasına ilişkin A…dana Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarihli ve … sayılı kararının, … tarihli ve …. sayılı kararı ile yine plana yapılan itirazın reddi yolundaki ... tarihli ve ... sayılı kararının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; Danıştay Altıncı Dairesinin 30/05/2016 tarihli, E:2014/6981, K:2016/3391 sayılı bozma kararına uyularak, dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, 1986 yılı 1/1000 ölçekli uygulama imar planından sonraki süreçte alanda yürürlüğe giren planların tamamında da yani alanda yürürlüğe giren planlar olan … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında, … Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve … sayılı meclis kararı ile onaylanan ve yine … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile de onaylanarak kesinleşmiş olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında, … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı meclis kararı ile onaylanan ve yine … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile de kesinleşen 1/5000 ölçekli nazım imar planında imar uygulaması ile oluşmuş olan vasfına uygun olarak çarşı alanı olarak planlandığı, 1986 yılında yürürlüğe giren 1/1000 ölçekli uygulama imar planı doğrultusunda dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede imar uygulamasının yapıldığı ve uygulama sürecinin tamamlandığı, alanda yapılan imar uygulaması sonucunda oluşan parseller üzerinde de yapılaşmanın büyük ölçüde tamamlandığı ve davaya konu taşınmaz için öngörülen plan kararları açısından plan kademelenmesine uygun davranıldığı, aynı zamanda bu çarşı alanının kuzeydoğu bitişiğinde planlanmış olan park alanı ile birlikte çevresindeki konut alanları içerisinde bir açık mekan oluşturduğu, bulunduğu çevrede açık alan - kapalı alan dengesinin kurulmasına, çevresindeki yaşam alanlarının mekansal kalitesi ve yaşanabilirliğine katkı sağladığı, bu haliyle dava konusu nazım imar planının şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olduğu sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde; “Nazım İmar Planı: varsa bölge planlarının mekana ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak tanımlanmıştır." şeklinde, "Uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olarak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır." şeklinde tanımlamıştır.
Aynı Kanunun 6 ncı maddesinde, planların kapsadıkları alan ve amaçları açısından "çevre düzeni planları" ve "imar planları", imar planlarının ise "nazım imar planları" ve "uygulama imar planları" olarak hazırlanacağı hükme bağlanmış, 8 inci maddesinde ise, planların hazırlanmasında ve yürürlüğe konulmasında uyulacak esaslar belirlenerek, (b) bendinde, imar planlarının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geleceği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyelerce yapılacağı veya yaptırılacağı, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe gireceği açıklanmıştır.
Bakılan davanın özünü davacı taşınmazının çarşı alanı olamayacağı ve bu alana ihtiyaç olmadığı iddiaları oluşturduğu için, incelemenin bu kapsamda yapılması gerekmektedir.
03.07.2017 tarihli, 30113 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde çarşı alanı ifadesi tanımlanmamış olmakla birlikte Parsel kullanım fonksiyonlarına göre yapılaşma koşulları başlıklı 19. maddesinde "Merkezi İş Alanı: Yönetimle ilgili idari tesis alanları, iş hanı, çarşı, çok katlı mağaza, banka gibi ticaret ve finans tesis alanları, turizm tesis alanları, sosyal kültürel tesis alanları, ibadet yerleri, park ve benzeri yeşil alanlar, spor alanları kamuya ve özel sektöre ait eğitim ve sağlık tesisleri alanları, kamuya ve özel sektöre ait teknik altyapı tesis alanları ile bu alanlara hizmet verecek benzeri alanlar ve plan kararı ile rezidans alanı ayrılır." ve "Ticaret alanı: Bu alanlarda;
1) İş merkezleri, yönetim binaları, banka, finans kurumları, ofis-büro, çarşı, çok katlı mağazalar, otoparklar, alışveriş merkezleri, konaklama tesisleri,
2) Sinema, tiyatro, müze, kütüphane, sergi salonu gibi sosyal ve kültürel tesisler ile lokanta, restoran, gazino, düğün salonu gibi eğlenceye yönelik birimler,
3) İlgili kamu kurumun belirlediği standartları sağlamak ve uygun görüşü alınmak kaydıyla özel sağlık tesisleri,
4) İlgili kamu kurumun belirlediği standartları sağlamak ve uygun görüşü alınmak kaydıyla özel eğitim tesisleri, kurslar, etüt merkezleri,
gibi ticaret ve hizmetlere ilişkin yapılar yapılabilir." şeklinde yer alan hükümlerde çarşı ifadesine ticaret alanında yapılabilecek yapılar ve merkezi iş alanı için ayrılan alanlar kapsamında yer verildiği görülmektedir.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde de "çarşı" kullanımı Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği ile aynı şekilde yer almaktadır.
Türk Dil Kurumu tarafından çarşı dükkânların bulunduğu alışveriş yeri olarak tanımlanmıştır. Günümüzde büyükşehirlerde özellikle ticaret + konut alanı şeklinde fonksiyonlandırılmak suretiyle şehrin konut alanı ve o konutta yaşayanların ihtiyaçlarını karşılayacak mağazalar, yönetim binaları vs birlikte dizayn edilmek suretiyle planlamalar yapılmaktadır. Ticaret alanı veya merkezi iş alanı olarak belirtilen yerlerde alışveriş mağazaları, günlük ihtiyaçları karşılayacak mağazalar ve konut alanlarının giriş kısmında yer alan çok sayıda mini marketler şeklinde yapılaşmalar görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, hükme esas alınan bilirkişi raporunda; 1986 yılında hazırlanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve bu plandan sonraki süreçte alanda yürürlüğe giren imar planlarının tamamında da dava konusu taşınmazın çarşı alanı olarak planlandığı belirtilmiş ve bu alanda yapılaşmanın tamamlandığından bahsedilmiş ise de dava konusu taşınmazın etrafında yer alan komşu ada ve parsellerin günümüzde yer alan şehircilik teknik ve imkanları dikkate alınmak suretiyle dava konusu taşınmazın da aktif olarak çarşı alanı vasfına uygun şekilde kullanılmadığı göz önüne alındığında, mevcut haliyle yer alan yapılaşmanın ne şekilde planlandığı, taşınmazın bulunduğu alanda yer alan çevresel koşulların (ulaşım kolaylığı, erişilebilirlik, ihtiyacı karşılama durumu vs.) ne durumda olduğu, çarşı alanı vasfıyla karşılanmak istenen ihtiyaçların davacının taşınmazının yer aldığı ada ve parseldeki mevcut konut alanlarında yaşayanlar tarafından ne şekilde karşılandığı, komşu ada, parsel veya taşınmazın yer aldığı ada ve parseldeki merkezi iş alanları ve ticaret alanlarının bölge halkı için yeterli olup olmadığı, taşınmazın bulunduğu bölgedeki bu ihtiyaçların karşılanıp karşılanmadığı, mevcut haliyle çarşı alanı olarak bırakılan alanın aktif olarak kullanılması halinde taşıt yaya yol düzeni, ulaşım gibi trafik sorunları ve şehircilik ilkelerine ilişkin diğer durumlar açısından detaylı bir şekilde değerlendirilmesi suretiyle alınacak olan ek bilirkişi raporu doğrultusunda yeniden bir değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, eksik incelemeye dayalı temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:…. sayılı kararın BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 17/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.