Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/2468 Esas 2022/1819 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/2468
Karar No : 2022/1819


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Odası
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Ltd. Şti.

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Sekizinci Dairesinin 24/12/2020 tarih ve E:2016/14835, K:2020/6068 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından düzenlenen … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi ile bu işleme dayanak 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri'nin, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının ve 29/05/2002 tarih ve 24769 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri, Büro Tescil, Mesleki Denetim ve En Az Ücret Yönetmeliği'nin 4. maddesinin 1. fıkrasının (p) ve (s) bentlerinin, 8. maddesinin 2. fıkrasının ikinci cümlesinin, 14., 15., 16., 17. ve 18. maddelerinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 24/12/2020 tarih ve E:2016/14835, K:2020/6068 sayılı kararıyla; davalı idarenin usule ilişkin itirazları yerinde görülmeyerek işin esasına geçilmiş,
Anayasa'nın 124. ve 135. maddeleri, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2., 33. ve 39. maddelerinde yer alan kurallar aktarılarak,
Dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrası, 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ve TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından düzenlenen … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi yönünden;
Yönetmelik'in "Mesleki Denetim Uygulaması İlkeleri" başlıklı 15. maddesinin 4. fıkrasında, "Mesleki denetim uygulaması yapılan her iş için, Serbest Şehircilik Bürosu ve plan müellifi yetkili serbest şehircinin bilgilerini içeren sicil durum belgesi düzenlenir. Bu belgenin onay kurumuna iş ile birlikte teslim edilmesi zorunludur." hükmüne yer verildiği,
Yönetmelik'in işlem tarihinde yürürlükte bulunan 4. maddesinde, sicil durum belgesinin, mesleki denetim uygulaması aşamasında her iş için ayrı ayrı düzenlenen ve serbest şehircilik hizmetini veren yetkili serbest şehirci üyenin sicil durumuna ilişkin bilgileri içeren, plan onama kurumuna yapılan işle birlikte verilen belgeyi ifade ettiğinin düzenlendiği, 25/02/2017 tarih ve 29990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik değişikliği ile söz konusu maddeye "ücreti karşılığı düzenlenen" ibaresinin eklendiği,
Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin 57. maddesinin 03/04/2012 tarih ve 28253 sayılı Resmi Gazete'de yapılan değişiklikten önceki 9. fıkrasında, "Proje müellifliği ve yapım işlerinin denetimine dair fenni mesuliyet üstlenen mimarların ve mühendislerin, 27.1. 1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu uyarınca, ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırıp her yıl için yenilenmeleri gerekir. İdare her proje için, proje müelliflerinin, fenni mesulleri şantiye şeflerinin mevzuata aykırı uygulama sebebiyle süreli veya süresiz olarak mesleki faaliyet haklarının kısıtlanıp kısıtlanmadığını belirlemek üzere, ilgili meslek odasınca elektronik ortamda ve maktu bedel karşılığında düzenlenen işin adının da yazılı olduğu sicil durum belgesini ister. Haklarında kısıtlama bulunan meslek adamlarına ait projeler onaylanmaz, fenni mesuliyet üstlenilmesine izin verilemez, yapı ruhsatı düzenlenemez. Yapım işlerinde yapı müteahhidi, taşeron ve şantiye şefi olarak görev alanlar aynı zamanda fenni mesul olarak görev üstlenemezler. İdare projeleri incelenirken 5.12.1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygunluğu da gözetir." hükmünün yer aldığı,
03/04/2012 tarih ve 28253 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 2. maddesi ile asıl Yönetmelik'in 57. maddesinin tamamıyla değiştirildiği ve yeni maddenin 14. fıkrasında, "Proje müellifliği ve yapım işlerinin denetimine dair fenni mesuliyet üstlenen memurların ve mühendislerin 27.1.1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu uyarınca, ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırıp her yıl için yenilemeleri gerekir. İlgili meslek odaları hakkında süreli veya süresiz kısıtlılığı bulunan veya üyeliği sona eren üyelerini derhal elektronik ortamda merkez yapı denetim komisyonu ile bütün ilgili yerlere ve kuruluşlara bildirir. İdare yapı ruhsatı düzenleme aşamasında her proje için, proje müelliflerinde, fenni mesullerden ve şantiye şeflerinden mevzuata aykırı uygulama sebebiyle süreli veya süresiz olarak mesleki faaliyet haklarının kısıtlı olmadığına ilişkin ek-1'de yer alan sicil durum taahhütnamesini ister. İdareler Sorumluluk alan mimar ve mühendislerin yaptıkları işlemlere ilişkin bilgileri her ayın ilk haftası içinde ilgili meslek odalarına bildirir. Gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu tespit edilen mimar ve mühendislerin işlemleri tazmin ve hukuki sorumluluğu kendilerine ait olmak üzere iptal edilir ve bu kişiler hakkında Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri gereği suç duyurusunda bulunulur. Gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar hakkında yapılacak işlemler oda sicil durum taahhütnamelerinde, idare tarafından yazılı olarak belirtilir. Yapım işlerinde yapı müteahhidi, taşeron ve şantiye şefi olarak görev alanlar aynı zamanda fenni mesul olarak görev üstlenemezler. İdare, projeleri incelerken 5.12.1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygunluğu da gözetir." düzenlemesine yer verildiği,
Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikten önce, proje sahibi idarenin, mimar ve mühendislerin mesleki faaliyet haklarının kısıtlanıp kısıtlanmadığını belirlemek için, ilgili meslek Odasınca düzenlenen sicil durum belgesini istemesi öngörülmekte iken, Yönetmelik değişikliği ile sicil durum belgesinin istenilmesi koşulunun kaldırıldığı ve bunun yerine, idarenin mimar ve mühendisten, mesleki faaliyet haklarının kısıtlı olmadığına dair sicil durum taahhütnamesini isteyeceğinin öngörüldüğü,
Söz konusu Yönetmelik değişikliğine karşı TMMOB Mimarlar Odasınca açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesinin 20/06/2017 tarih ve E:2012/3162, K:2017/5054 sayılı kararıyla, mimar ve mühendislerin, Türkiye sınırları içerisinde meslek ve sanatlarını icra edebilmeleri için mesleğine uygun meslek Odasına kayıtlı olmaları gerektiği hususunun tartışmasız olduğu, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin 57. maddesi kapsamında ilgili meslek Odalarının proje müellifliği ve yapım işlerinin denetimine dair fenni mesuliyet üstlenen meslek mensupları hakkında süreli veya süresiz kısıtlılık hali veya üyeliğin sona erdiğine ilişkin bilgileri derhal elektronik ortam üzerinde merkez yapı denetim komisyonu ile bütün ilgili yerlere ve kuruluşlara bildirilmesi yükümlülüğünün getirilmiş olmasıyla da, önceki düzenlemede yer alan proje müellifliği ve yapım işlerinin denetimine dair fenni mesuliyet alan mühendisler ve mimarların kayıtlı oldukları Odalarca tutulan (mevzuata aykırı uygulama sebebiyle süreli veya süresiz olarak mesleki faaliyetten kısıtlanıp kısıtlanmamaları durumları) bilgilere ulaşım ve paylaşım konusunda herhangi bir aksaklık yaratacak nitelikte olmadığı, buradaki asıl amacın sorumluluk alacak olan meslek mensuplarının Oda üyesi olup olmadığı ile mesleki açıdan kısıtlı olup olmadığının tespiti olup, yeni düzenlemenin de bu amacı gerçekleştirebilecek nitelikte olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği,
Ayrıca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 25/04/2012 tarih ve 2012/12 (1310) sayılı Genelgesi'nin 6. maddesinde, "03/04/2012 tarihinden itibaren yapı ruhsatı düzenlemeye yetkili idarelerce ruhsat sürecinin kısaltılabilmesi adına; proje müellifleri, fenni mesuller veya denetim kuruluşunun denetçi mimar ve mühendisleri için daha önceki mevzuatta da zorunlu olmayan meslek odası incelemesi, vizesi vb., işlemler yapılmayacak, ayrıca bu doğrultuda sicil durum belgesi istenmeyecek ve projelerin meslek odasınca vizelenmesi talep edilmeyecek, mimar ve mühendislerden Yönetmelik eki taahhütname istenecektir. Elektrik, telefon ve doğalgaz tesisat projelerinin ilgili kurumca onaylanması haricinde, projeler ruhsat düzenlemeye yetkili idare onayı ve proje müellifinin imza ve parafı dışında, mevzuat uyarınca da zorunluluk arz etmediğinden meslek odaları dahil hiç bir kurum veya kuruluşça inceleme yapılmayacak ve vizelenmeyecektir." kuralına yer verildiği,
Bu maddeye karşı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği tarafından açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesi 20/06/2017 tarih ve E:2012/3929, K:2017/5059 sayılı kararı ile davanın reddine karar verildiği,
Bu durumda, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nde yapılan değişiklik ile sicil durum belgesi istenilmesi koşulunun kaldırıldığı ve bu düzenlemenin de yargı kararı ile hukuka uygun bulunduğu hususu da dikkate alındığında, mesleki denetim uygulaması yapılan her iş için, serbest şehircilik bürosu ve plan müellifi yetkili serbest şehircinin bilgilerini içeren sicil durum belgesi düzenlenmesi ve bu belgenin onay kurumuna iş ile birlikte teslim edilmesi zorunluluğu getiren dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrasında hukuka uygunluk bulunmadığı,
Dava konusu bireysel işlem tarihinde, Yönetmelik ile sicil durum belgesinin tanımı yapılmış olmakla birlikte, bu belge karşılığında ücret tahsil edilebileceğine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediği gibi üst hukuk normları ile kaldırılmış bir belgeden ücret tahsili yoluna gidilmesi de söz konusu olamayacağından, belge ve hizmet ücretleri tespiti tablosunun sicil durum belgelerinden Form-A için 150,00-TL, Form-B için 2.000,00-TL, Form-C için 2.500,00-TL ücret alınacağına ilişkin kısımlarında ve projelerini mesleki denetime sunmadığından bahisle davacı hakkında sicil durum belgesi ücreti tahakkuk ettirilmesinde hukuka uygunluk görülmediği,
Dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 5. fıkrasının ilk cümlesi yönünden;
Yönetmelik'in "Mesleki Denetim Uygulaması İlkeleri" başlıklı 15. maddesinin 5. fıkrasında, "Oda, Serbest Şehircilik Hizmetlerini yürürlükteki mevzuat ile planlama ve şehircilik ilkeleri, kamu yararı, mesleki etik ve benzeri bakımlardan denetlemeye yetkilidir. Bu konudaki denetleme, Yönetim Kurulunca merkez ve/veya şubelerde oluşturulacak kurul eliyle yapılır. Kurulun çalışma biçimi, ödenekleri, yukarıdaki ilkeler çerçevesinde inceleme yapılacak Serbest Şehircilik Hizmetinin seçim yöntemi ve benzeri konular Yönetim Kurulunca belirlenir." düzenlemesine yer verildiği,
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinin (b) fıkrası uyarınca, meslek odalarının, meslek mensuplarının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin yerel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü birtakım kuralları koyabileceği,
Bu bağlamda, meslek odasınca meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yetkisinin sınırlarının belirlenmesi gerektiği, Oda tarafından yapılacak denetimin meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmaması, meslek mensubunca bulundurulması gerekli bazı belge ve bilgilerin bulundurulup bulundurulmadığı, meslek mensubunun Oda üyelik kaydının bulunup bulunmadığı, kısıtlılığının olup olmadığı, bürosunun tescilini yaptırıp yaptırmadığı gibi mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim niteliğinde olması gerektiği,
Meslek odasının, projenin yürürlükteki mevzuat ile planlama ve şehircilik ilkeleri, kamu yararı, mesleki etik ve benzeri bakımlardan yapacağı bir değerlendirmenin hizmetin içeriğinin denetlenmesi niteliğine dönüşebileceği, bu nedenle mesleki denetimin niteliği ile bağdaşmayan söz konusu düzenlemede hukuka uygunluk bulunmadığı,
Yönetmelik'in dava konusu diğer kısımları yönünden;
Odaların şekli anlamda mesleki denetim yetkisi bulunduğu ve bu denetim yetkisi kapsamında 6235 sayılı Kanun'un 32. maddesinin (c) bendi uyarınca gelir elde edebileceği hususunda kuşku bulunmadığı,
Söz konusu Yönetmelik maddeleri ile getirilen denetimin içerik denetimi olmayıp, şekli nitelikte bir denetim olduğu anlaşıldığından, iş bu Yönetmelik maddelerinde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçeleriyle,
TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından düzenlenen … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi ile bu işleme dayanak 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri'nin, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının ve 29/05/2002 tarih ve 24769 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri, Büro Tescil, Mesleki Denetim ve En Az Ücret Yönetmeliği'nin 15. maddesinin 4. fıkrası ile 5. fıkrasının ilk cümlesinin iptaline, Yönetmelik'in dava konusu diğer kısımları yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nde düzenlenen sicil durum belgesinin şehir plancılarına yönelik olmadığı, proje müellifliği ve yapım işlerinin denetimine dair fenni mesuliyet üstlenen mimar ve mühendislere yönelik olduğu, şehir plancıları ile ilgili sicil durum belgesinin dava konusu Yönetmelik'in 4. maddesinin 1. fıkrasının (t) bendi ile 15. maddesinin 4. fıkrasında düzenlendiği ve bu hükümlerin yürürlükte olduğu, 6235 sayılı Kanun'un 32. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde vesika ücretlerinin Odanın gelirleri arasında sayıldığı, bu nedenle sicil durum belgesinden ücret alınmasında hukuka aykırılık bulunmadığı, Yönetmelik'in 15. maddesinin 5. fıkrasının ilk cümlesinde yer alan düzenlemenin mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim öngördüğü ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının temyize konu kısmının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Serbest Şehircilik Bürosu olarak faaliyet gösteren davacı şirket adına 5.630,00-TL mesleki denetim ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi ile tahakkuk fişinin dayanağı 29/05/2002 tarih ve 24769 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri, Büro Tescil, Mesleki Denetim ve En Az Ücret Yönetmeliği'nin 8., 14., 15/1., 16., 17. ve 18. maddelerinin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle Danıştay Sekizinci Dairesinin E:2014/4425 sayılı esasına kayıtlı dava açılmıştır.
Anılan Dairenin 19/02/2015 tarih ve E:2014/4425 sayılı kararıyla, davacı şirket adına 5.630,00-TL mesleki denetim ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin tahakkuk fişi ile tahakkuk fişinin dayanağı TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri, Büro Tescil, Mesleki Denetim ve En Az Ücret Yönetmeliği'nin 14., 15/1., 16., 17. ve 18. maddeleri yönünden yürütmesinin durdurulması isteminin kabulüne, Yönetmeliğin 8. maddesi yönünden ise yürütmenin durdurulması isteminin reddine karar verilmiştir.
Söz konusu yargı kararının uygulanması amacıyla tesis edilen Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla; mesleki denetim uygulamasının ücretsiz olarak yapılmasına ve Yönetmeliğin 15. maddesinin 4. fıkrasında yer alan, mesleki denetim uygulaması yapılan her iş için, Serbest Şehircilik Bürosu ve plan müellifi yetkili serbest şehircinin bilgilerini içeren sicil durum belgesi düzenlenmesi ve bu belgenin onay kurumuna iş ile birlikte teslim edilmesi gerektiğine ilişkin kuralın yürürlükte olması nedeniyle, ilgili onay kurumuna teslim edilmek üzere Odaya kayıt için getirilen her planlama işi için, Oda birimleri tarafından 3 ayrı şekilde (Form-A, Form-B, Form-C) düzenlenecek sicil durum belgesinin tescilli büroların yetkili plancılarına verilmesine karar verilmiş, bu kapsamda, 2015 yılının ikinci yarıyılında geçerli olacak belge ve hizmet ücretlerinin tespitine ilişkin tabloda Sicil Durum Belgelerinden Form-A için 150,00-TL, Form-B için 2.000,00-TL, Form-C için 2.500,00-TL ücret alınacağı düzenlenmiştir.
29/12/2015 tarihinde yayımlanan TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri ile 2016 yılı 1. yarıyıl sicil durum belgesi ücretleri belirlenmiş, Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla da, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına karar verilmiştir.
Serbest Şehircilik Bürosu olarak faaliyet gösteren davacı şirketin 2016 yılında ürettiği mesleki hizmetleri üzerinde yapılan mesleki denetim uygulaması sonucunda 14.700,00-TL sicil durum belgesi ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin TMMOB Şehir Plancıları Odasının … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi düzenlenmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
Diğer yandan, Danıştay Sekizinci Dairesinin 19/02/2015 tarih ve E:2014/4425 sayılı yürütmenin durdurulması kararına TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından itiraz edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04/11/2015 tarih ve E:2015/1101 sayılı kararıyla, davalı idarenin itirazının kabulüne, Daire kararının yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne ilişkin kısmının kaldırılmasına karar verildiği, davanın esası hakkında da Danıştay Sekizinci Dairesinin 18/12/2018 tarih ve E:2014/4425, K:2018/8584 sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği ve bu kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 31/05/2021 tarih ve E:2019/2457, K:2021/1119 sayılı kararı ile kesin olarak onandığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasa'nın "Yönetmelikler" başlıklı 124. maddesinin 1. fıkrasının işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde, "Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler."; "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları" başlıklı 135. maddesinin 1. fıkrasında, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir." hükümlerine yer verilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinde, "Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler aşağıda gösterilmiştir.
Birliğin kuruluş amacı:
a) Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek;
Bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak;

b) Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak;
c) Meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmektir.
Birlik ve organları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar." hükmüne yer verilmiştir.
6235 sayılı Kanun'un 32. maddesinde, "Odaların gelirleri:
a) Aza kaydiyeleri;
b) Aza yıllık aidatı;
c) Hizmet karşılığı alınan ücretler;
ç) Vesika ücretleri;
d) Neşriyat hasılatı;
e) Bağış ve yardımlar;
f) Para cezaları;
g) İştiraklerden mütevellit karlar;
h) Mesleki müsabakalarda derece ve mansiyon alanlarla jüriye aza seçilenlerin alacakları paraların yüzde beşleri;
i) Müteferrik gelirler." hükmü yer almıştır.
Anılan Kanun'un 33. maddesinde, "Türkiye'de mühendislik ve mimarlık meslekleri mensupları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerle meşgul olabilmeleri ve mesleki tedrisat yapabilmeleri için ihdisasına uygun bir odaya kaydolmak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecburiyetindedirler. Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının meslek ve ihtisaslarıyla ilgili odaya girmeleri isteklerine bağlıdır. Ancak bunlar görevlerinin gereği olan işleri yaparken, mesleki bakımdan, Odaya kayıtlı meslekdaşlarının yetkileriyle haklarına sahip ve onların ödevleriyle yükümlüdürler. Bu konuda Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile ilgili hükümler saklıdır."; 39. maddesinde, "Bu kanun hükümleri müteşebbis heyetlerce ihzar ve Birlik Umumi Heyetince tasvip edilecek bir talimatname ile tatbik olunur." hükümlerine yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte bulunan 29/05/2002 tarih ve 24769 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri, Büro Tescil, Mesleki Denetim ve En Az Ücret Yönetmeliği'nin "Tanımlar ve Kısaltmalar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "Serbest Şehircilik Hizmeti (SŞH): Şehir ve bölge plancılarının yetkili olduğu her ölçek ve türdeki, araştırma, fizibilite, etüd, plan, proje, tasarım, uygulama, kontrollük, danışmanlık ve benzeri işleri ve ilgili kanun ve Yönetmeliklerle tanımlanmış, tekniğin ve mesleğin genel ilke ve menfaatlerine uygun olarak yapılan tüm hizmetleri,"; (g) bendinde, "Serbest Şehircilik Bürosu (SŞB): Serbest Şehircilik Hizmeti yapmak üzere odaya kayıt ve tescilini yaptırmış, amacı, konusu ve kuruluş yapısı Serbest Şehircilik Hizmeti yapmaya uygun, vergiye tabi kişi ve kuruluşları,"; (k) bendinde, "Mesleki Denetim Uygulaması (MDU): Meslek ve meslektaş hak ve çıkarlarını korumak, geliştirmek, serbest şehircilik hizmetlerinin yetkili meslek adamlarınca yapılmasını sağlamak, eşit rekabet koşullarını oluşturmak, nitelikli, güvenilir ve yüksek teknik özelliklere sahip, Serbest Şehircilik Bürosu tarafından yapılan, tüm Serbest Şehircilik Hizmetinin Yönetmelik ve ekleri çerçevesinde, Oda tarafından incelenmesi, denetlenmesi ve bunların kayıtlarının tutulması işlemini,"; (t) bendinde, "Sicil Durum Belgesi: Mesleki Denetim Uygulaması aşamasında her iş için ayrı ayrı düzenlenen ve serbest şehircilik hizmetini veren yetkili serbest şehirci üyenin sicil durumuna ilişkin bilgileri içeren, plan onama kurumuna yapılan işle birlikte verilen belgeyi," hükümleri yer almıştır.
Anılan Yönetmelik'in "Mesleki Denetim Uygulaması" başlıklı 14. maddesinde, "Serbest Şehircilik Bürosu yaptığı veya yaptırdığı, en az ücretleri belirlenmiş Serbest Şehircilik Hizmeti kapsamındaki her türden proje ve ekleri ile ilgili dokümanları, Odaya vererek Mesleki Denetim Uygulamasından geçirmek ve uygunluk sağlamak zorundadır.",
"Mesleki Denetim Uygulaması İlkeleri" başlıklı 15. maddesinde, "Serbest Şehircilik Hizmeti, bu Yönetmelik ve bu Yönetmeliğe göre düzenlenecek Yönerge, Form, En Az Ücret Tablosu ve benzeri belgeler çerçevesinde incelemeye alınır. Mesleki Denetim Uygulaması, Serbest Şehircilik Hizmetinin bu Yönetmelik hükümlerince kayıt ve tescilini yaptırmış Serbest Şehircilik Bürosu ve Yetkili Serbest Şehircilerce ve En Az Ücret Tablosuna uygun olarak gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine ilişkin olarak yapılır.
Mesleki Denetim Uygulaması çerçevesinde yapılan incelemede varılan sonuçlar, Plan Denetim Formuna 2 nüsha olarak işlenir. Formun bir örneği Serbest Şehircilik Bürosuna verilir, bir örneği Odada arşivlenir.
Aykırılık bulunması halinde düzeltilmesi istenir, aksi halde Mesleki Denetim Uygulaması formunda belirtilir. Mesleki Denetim Uygulaması, Oda adına Yönetim Kurulunca atanacak Mesleki Denetim Uygulaması görevlileri tarafından gerçekleştirilir. Mesleki Denetim Uygulaması işlemi Belgeler verildiği tarihten itibaren en fazla 2 tam iş günü içinde sonuçlandırılır.
Mesleki Denetim Uygulaması yapılan her iş için, Serbest Şehircilik Bürosu ve plan müellifi Yetkili Serbest Şehircinin bilgilerini içeren Sicil Durum Belgesi düzenlenir. Bu belgenin onay kurumuna iş ile birlikte teslim edilmesi zorunludur.
Oda, Serbest Şehircilik Hizmetlerini yürürlükteki mevzuat ile planlama ve şehircilik ilkeleri, kamu yararı, mesleki etik ve benzeri bakımlardan denetlemeye yetkilidir. Bu konudaki denetleme, Yönetim Kurulunca merkez ve/veya şubelerde oluşturulacak kurul eliyle yapılır. Kurulun çalışma biçimi, ödenekleri, yukarıdaki ilkeler çerçevesinde inceleme yapılacak Serbest Şehircilik Hizmetinin seçim yöntemi ve benzeri konular Yönetim Kurulunca belirlenir.
Mesleki Denetim Uygulaması, serbest şehircilik hizmetlerinin yapıldığı ilin bağlı bulunduğu mesleki denetim görevliliğinde ya da serbest şehircilik bürosunun yer aldığı ilin bağlı bulunduğu mesleki denetim görevliliğinde yapılır. Mesleki denetim uygulamasının, serbest şehircilik hizmetinin yapıldığı ildeki mesleki denetim görevliliğinde yapılmaması halinde, serbest şehircilik hizmetlerinin açık adının yazılı olduğu liste, ilin bağlı bulunduğu il temsilciliğine veya Şubeye aylık dönemler halinde gönderilir.",
"Mesleki Denetim Uygulamasının Yapılma Aşaması" başlıklı 16. maddesinde, "Mesleki Denetim Uygulaması, Serbest Şehircilik Hizmetinin onaylanmak üzere ilgili idareye sunulmadan önce yaptırılır.
Yaptıkları Serbest Şehircilik Hizmetini süresi içinde Mesleki Denetim Uygulamasına getirmeyen, Mesleki Denetim Uygulaması aşamasında kasıtlı olarak yanıltıcı bilgi ve belge veren ve bu Yönetmelik doğrultusunda düzenlenecek en az ücret tablosuna uymayan Serbest Şehircilik Büroları yazılı olarak uyarılırlar. 15 gün içinde eksiklik ve yanlışlık düzeltilmezse Serbest Şehircilik Bürosunun tescilleri üç ay süre ile iptal edilir. Tekrarı halinde her tekrar için iptal süresi ikişer ay uzatılarak uygulanır. Yönetim Kurulu bu durumda Yetkili Serbest Şehirciyi Onur Kuruluna sevk eder.",
"Mesleki Denetim Uygulamasının Onay İçeriği" başlıklı 17. maddesinde, "Serbest Şehircilik Hizmeti kapsamında gerçekleştirilen Mesleki Denetim Uygulaması işlemi GÖRÜLMÜŞTÜR ibaresinin, Oda mührü ve yetkili kişinin imzasının dokümanlar üzerinde bulunmasıyla veya Mesleki Denetim Uygulaması yapıldığına ilişkin, bir belge ile belirtilir. Bu işlem, içeriğin denetlenmesi ve onaylanması anlamını taşımaz.",
"Mesleki Denetim Uygulaması Ücretinin Belirlenmesi" başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasında, "Serbest şehircilik hizmetlerine yönelik mesleki denetim uygulaması ücretleri, Oda Yönetim Kurulu tarafından her yıl en az bir kez maktu ücretler olarak belirlenerek üyelere internet ortamında duyurulur." hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yönetmelik'in 15. maddesinin 5. fıkrasının ilk cümlesi yönünden;
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi yukarıda açıklanan Danıştay Sekizinci Dairesi kararının dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 5. fıkrasının ilk cümlesinin iptaline ilişkin kısmı, aynı gerekçe ile Kurulumuzca da uygun bulunmuş olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, kararın anılan kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrası, 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ve TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından düzenlenen … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi yönünden;
6235 sayılı Kanun'un 2. maddesinin (b) fıkrası uyarınca, meslek odaları, meslek mensuplarının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin yerel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bir takım kurallar koyma yetkisine sahiptir.
Bu bağlamda, Kanun'da belirtilen bu amaçlara hizmet etmek üzere, meslek odasınca meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yapılabilmesi mümkün ise de, bu denetimin, meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmayıp, meslek mensubunca bulundurulması gerekli bazı belge ve bilgilerin bulundurulup bulundurulmadığı, meslek mensubunun Oda üyelik kaydının bulunup bulunmadığı, kısıtlılığının olup olmadığı, bürosunun tescilini yaptırıp yaptırmadığı gibi mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim olarak anlaşılması ve uygulanması gerekmektedir.
Belirtilen açıklamalar kapsamında, Odaların şekli anlamda mesleki denetim yetkisi bulunduğu ve bu denetim yetkisi kapsamında 6235 sayılı Kanun'un 32. maddesinin (c) bendi uyarınca gelir elde edebileceği hususunda kuşku bulunmamaktadır.
Dava konusu Yönetmelik'in 14. maddesinde, serbest şehircilik bürosunun yaptığı veya yaptırdığı, serbest şehircilik hizmeti kapsamındaki her türden proje ve ekleri ile ilgili dokümanları, Odaya vererek mesleki denetim uygulamasından geçirmek ve uygunluk sağlamak zorunda olduğu belirtilmiştir. Yönetmelik'in 17. maddesinde, mesleki denetim uygulaması işleminin, "GÖRÜLMÜŞTÜR" ibaresinin, Oda mührü ve yetkili kişinin imzasının dokümanlar üzerinde bulunmasıyla veya mesleki denetim uygulaması yapıldığına ilişkin bir belge ile belirtileceği; 18. maddesinde de, mesleki denetim uygulaması ücretlerinin, Oda Yönetim Kurulu tarafından her yıl en az bir kez maktu ücretler olarak belirlenerek üyelere internet ortamında duyurulacağı öngörülmüştür.
Diğer taraftan, Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrasında, mesleki denetim uygulaması yapılan her iş için, serbest şehircilik bürosu ve plan müellifi yetkili serbest şehircinin bilgilerini içeren sicil durum belgesi düzenleneceği ve bu belgenin onay kurumuna iş ile birlikte teslim edilmesinin zorunlu olduğu kurala bağlanmıştır.
Danıştay Sekizinci Dairesinin 19/02/2015 tarih ve E:2014/4425 sayılı yürütmenin durdurulması kararının uygulanması amacıyla tesis edilen Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulunun 14/08/2015 tarih ve 28/26 sayılı kararıyla; 2015 yılının ikinci yarıyılında geçerli olacak belge ve hizmet ücretlerinin tespitine ilişkin tabloda Sicil Durum Belgelerinden Form-A için 150,00-TL, Form-B için 2.000,00-TL, Form-C için 2.500,00-TL ücret alınacağı belirtilmiş, 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri ile 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla da, sicil durum belgesinden ücret alınması uygulaması devam ettirilmiştir.
Ayrıca, 25/02/2017 tarih ve 29990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik değişikliği ile dava konusu Yönetmelik'in 4. maddesinin 1. fıkrasının (t) bendinde yer alan sicil durum belgesi tanımına "ücreti karşılığı düzenlenen" ibaresinin eklenmesi suretiyle bu belgenin ücret karşılığında düzenleneceği hususu Yönetmelik kuralı haline getirilmiştir.
Görüldüğü üzere, dava konusu Yönetmelik'te, serbest şehircilik bürosunun yaptığı veya yaptırdığı, serbest şehircilik hizmeti kapsamındaki her türden proje ve ekleri ile ilgili dokümanlar üzerinde mesleki denetim yapılacağı ve bu denetim karşılığında mesleki denetim ücreti alınacağı kurala bağlanmıştır. Yine, mesleki denetim uygulaması yapılan her iş için, serbest şehircilik bürosu ve plan müellifi yetkili serbest şehircinin bilgilerini içeren sicil durum belgesi düzenleneceği ve bu belgeden de ücret alınacağı öngörülmüştür.
Bu durumda, mesleki denetim uygulaması, serbest şehircilik bürosu ve plan müellifi yetkili serbest şehircinin hizmet yetkisi ve statüsüne sahip olup olmadığı ve hizmet yapma yetkisini yitirip yitirmediği hususlarının tespitine ilişkin olup, projenin içerik denetimini kapsamadığından, bu denetim sonucunda tek bir mesleki denetim belgesi düzenlenmesi ve mesleki denetim ücreti alınması gerekirken, mesleki denetim uygulaması yapılan her iş için, sicil durum belgesi adı altında ücret karşılığında ikinci bir belgenin düzenleneceğine ilişkin Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrasında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Söz konusu Yönetmelik hükmünün hukuka aykırı bulunması nedeniyle, bu hükme dayanılarak tesis edilen 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ve TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından düzenlenen … tarih ve … numaralı tahakkuk fişinde de hukuka uygunluk görülmemiştir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen dava konusu işlemlerin iptaline, kısmen davanın reddine ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 24/12/2020 tarih ve E:2016/14835, K:2020/6068 sayılı kararının dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 5. fıkrasının ilk cümlesinin iptaline ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Anılan Daire kararının, TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından düzenlenen … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi ile bu işleme dayanak 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri'nin, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının ve dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrasının iptaline ilişkin kısmının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
4. Kesin olarak, 18/05/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.






KARŞI OY
X- 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinin (b) fıkrasında; "Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak; mesleğin genel menfaatlerine uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak" birliğin görevleri arasında sayılmış olup, anılan Kanun hükmü uyarınca, Birliğin, serbest meslek icra eden meslek mensupları üzerinde mesleki denetim yetkisi bulunduğu açıktır.
Dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrasında, "Mesleki Denetim Uygulaması yapılan her iş için, Serbest Şehircilik Bürosu ve plan müellifi Yetkili Serbest Şehircinin bilgilerini içeren Sicil Durum Belgesi düzenlenir. Bu belgenin onay kurumuna iş ile birlikte teslim edilmesi zorunludur." hükmüne yer verilmiştir.
Danıştay Sekizinci Dairesinin 19/02/2015 tarih ve E:2014/4425 sayılı yürütmenin durdurulması kararının uygulanması amacıyla tesis edilen Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla; 2015 yılının ikinci yarıyılında geçerli olacak belge ve hizmet ücretlerinin tespitine ilişkin tabloda Sicil Durum Belgelerinden Form-A için 150,00-TL, Form-B için 2.000,00-TL, Form-C için 2.500,00-TL ücret alınacağı belirtilmiş, 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri ile 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla da, sicil durum belgesinden ücret alınması uygulaması devam ettirilmiştir.
Ayrıca, 25/02/2017 tarih ve 29990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik değişikliği ile dava konusu Yönetmelik'in 4. maddesinin 1. fıkrasının (t) bendinde yer alan sicil durum belgesi tanımına "ücreti karşılığı düzenlenen" ibaresinin eklenmesi suretiyle bu belgenin ücret karşılığında düzenleneceği hususu Yönetmelik kuralı haline getirilmiştir.
Mesleki denetim görevi, 6235 sayılı Kanun kapsamında bir "görev" niteliğinde olup, Kanun'la verilen görevin yerine getirilmesinin karşılığı olarak herhangi bir ücret alınabilmesi, bir başka ifadeyle, muhataplarına mali yükümlülük getirilebilmesi için açık bir yasal dayanağın da bulunması zorunludur.
Ancak, dava konusu Yönetmelik'in dayanağı olan 6235 sayılı Kanun'un 32. maddesinde sayılan "Odaların gelirleri" arasında, mesleki denetime yer verilmediği gibi, idareler tarafından, ücret karşılığı verilen hizmetlerden farklı olarak, kanunlarda "görev" olarak tanımlanan idari faaliyetler nedeniyle ücret alınması, "görev" niteliğiyle de bağdaşmamaktadır.
Bu durumda, mesleki denetim uygulaması sonucunda davacı şirket adına 14.700,00-TL sicil durum belgesi ücreti tahakkuk ettirilmesine ilişkin TMMOB Şehir Plancıları Odasının … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi ile bu işleme dayanak 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri'nin, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının yasal dayanağı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyize konu Daire kararının, söz konusu işlemlerin iptaline ilişkin kısmının yukarıda belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği oyuyla, kararın bu kısmına gerekçe yönünden katılmıyoruz.



KARŞI OY

XX- 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinin (b) fıkrası uyarınca, meslek odaları, meslek mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bir takım kurallar koyabilir.
Bu bağlamda, meslek odasınca meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yapılabilmesi mümkün ise de, bu denetimin, meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi, yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmayıp, meslek mensubunca bulundurulması gerekli bazı belge ve bilgilerin bulundurulup bulundurulmadığı, meslek mensubunun Oda üyelik kaydının bulunup bulunmadığı, kısıtlılığının olup olmadığı, bürosunun tescilini yaptırıp yaptırmadığı gibi mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim olarak anlaşılması gerekeceği açıktır.
Dava konusu Yönetmelik'in "mesleki denetim" kavramına ilişkin hükümlerine bakıldığında, "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin (k) bendinde, mesleki denetim uygulamasının, meslek ve meslektaş hak ve çıkarlarını korumak, geliştirmek, serbest şehircilik hizmetlerinin yetkili meslek adamlarınca yapılmasını sağlamak, eşit rekabet koşullarını oluşturmak, nitelikli, güvenilir ve yüksek teknik özelliklere sahip, serbest şehircilik bürosu tarafından yapılan, tüm serbest şehircilik hizmetinin Yönetmelik ve ekleri çerçevesinde, Oda tarafından incelenmesi, denetlenmesi ve bunların kayıtlarının tutulması işlemini ifade ettiği belirtilmiş, "Mesleki Denetim Uygulaması İlkeleri" başlıklı 15. maddesinin 5. fıkrasında da, "Oda, Serbest Şehircilik Hizmetlerini yürürlükteki mevzuat ile planlama ve şehircilik ilkeleri, kamu yararı, mesleki etik ve benzeri bakımlardan denetlemeye yetkilidir. Bu konudaki denetleme, Yönetim Kurulunca merkez ve/veya şubelerde oluşturulacak kurul eliyle yapılır. Kurulun çalışma biçimi, ödenekleri, yukarıdaki ilkeler çerçevesinde inceleme yapılacak Serbest Şehircilik Hizmetinin seçim yöntemi ve benzeri konular Yönetim Kurulunca belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Bu durumda, dava konusu Yönetmelik'te öngörülen mesleki denetim kavramının, mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim niteliğinde olduğu, bunu aşacak tarzda bir mesleki denetim yapılmasına olanak tanıyan bir düzenleme içermediği anlaşıldığından, Yönetmelik'in 15. maddesinin 5. fıkrasının ilk cümlesinde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyize konu Daire kararının, dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 5. fıkrasının ilk cümlesinin iptaline ilişkin kısmının bozulması gerektiği oyuyla, kararın bu kısmına katılmıyoruz.

KARŞI OY

XXX- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Sekizinci Dairesince verilen kararın, TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından düzenlenen … tarih ve … numaralı tahakkuk fişi ile bu işleme dayanak 29/12/2015 tarihinde yayımlanan 2016 yılı 1. yarıyıl TMMOB Şehir Plancıları Odası Serbest Şehircilik Hizmetleri Mesleki Denetim Uygulaması Esasları ve Belge Ücretlendirme İlkeleri'nin, 2016 yılı 2. yarıyıl ücretlerinin Ağustos ayı içerisinde belirlenmesine ve bu sürede herhangi bir değişiklik yapılmamasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının ve dava konusu Yönetmelik'in 15. maddesinin 4. fıkrasının iptaline ilişkin kısmının usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın bu kısmının da aynen onanması gerektiği oyuyla, kararın bu kısmına gerekçe yönünden katılmıyorum.