Danıştay 8. Daire 2021/3010 Esas 2022/3332 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/3010
Karar No : 2022/3332


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı
2- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisinde eğitim görmekte iken, ilişiğinin kesilmesi sonrasında hakkında yürütülen ceza soruşturması neticesinde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiğinden bahisle ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin iptali ile öğrencilik haklarının iade edilmesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığının … tarih ve … sayılı işleminin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K: … sayılı kararında; davalı idare tarafından davacının Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisinde eğitim görmekte iken yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olması (FETÖ/PDY terör örgütüne üye olma, mor beyin listesinde isminin olduğuna ilişkin bilgi notu) nedeniyle 10/07/2017 tarihinde öğrencilikle ilişiğinin kesildiği, davacının iş bu ilişik kesme işlemine karşı açtığı davada ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verildiği, dolayısıyla ilişik kesme işlemine dava açma süresi içerisinde dava açılmadığı, isnat edilen suç nedeniyle hakkında … Cumhuriyet Başsavcılığı'nın … soruşturma numaralı ve davacının eşi (işlem döneminde nişanlısı) hakkında … Cumhuriyet Başsavcılığı'nın … soruşturma numaralı dosyalarında aynı telefon numarasının bylock abonesi olması üzerinden yürütülmüş olan soruşturmalar sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiği, 10/07/2017 tarihli işlem ve işlemin iptali için yapılmış olan 21/08/2017 tarihli başvuru açısından dava açma süresinin geçirildiği ve kovuşturmaya yer olmadığı kararı sonrasında davalı idareye yeni başvurusunun bulunmadığının anlaşıldığı, bu durumda; ilgili mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, davacının Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisinde eğitim görmekte iken davalı idarece davacının mor beyin listesinde olduğu yönündeki bilgi notu nedeniyle ilişiğinin Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği'nin "Adaylarda aranacak nitelikler" başlıklı 29. maddesinin 2. fıkrasında yer alan hükme uygun olarak adayda aranacak şartları kaybettiği anlaşıldığından bahisle tesis edildiği, davacı hakkında tesis edilen öğrencilikle ilişik kesme işleminin kesinleştiği, bu kararın iptaline ilişkin yargı kararı da olmadığı anlaşıldığından, ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin iptali ile öğrencilik haklarının iade edilmesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığının işleminde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği'nin "Adaylarda aranacak nitelikler" başlıklı 29. maddesinde, ASEM’e başvuru yapacak sivil kaynaklı adaylarda aranacak şartlar arasında düzenlenen "Herhangi bir nedenle askeri okullardan, emniyet teşkilatına bağlı okullar ile Jandarma ve Sahil Güvenlik eğitim kurumlarından ayrılmamış veya çıkarılmamış olmak; sivil okullardan çıkarılmamış olmak" şartının, ayrılma veya çıkarılma ile ilgili olarak özel bir sebebin varlığı aranmaksızın "herhangi bir nedenle" daha önce "askeri okullardan, emniyet teşkilatına bağlı okullar ile Jandarma ve Sahil Güvenlik eğitim kurumlarından" ayrılanların veya çıkarılanların ASEM'e başvurularda, adaylarda aranan şartları taşımadığının kabul edilmesi gerektiği, davacının da Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisinde eğitim görmekte iken, yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olması nedeniyle ilişiğinin kesildiği ve (açtığı davada süre aşımından reddedilerek kesinleşen işlem ile) Jandarma ve Sahil Güvenlik eğitim kurumundan çıkarıldığı dikkate alındığında, ilgili Yönetmelik hükmü karşısında, tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusuna konu edilen kararın, usul ve esas yönünden hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, 2577 sayılı Yasanın 45/3. maddesi uyarınca başvurunun belirtilen gerekçe ile reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı tarafından, … ve … Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından verilen kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararların yeni bir hukuki durum oluşturduğu, verilen söz konusu kararların idare tarafından tesis edilen işlemin gerekçesini ortadan kaldırdığından ilişik kesme işlemini hukuka aykırı hale getirdiği, … İdare Mahkemesinin vermiş olduğu … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında 2577 sayılı Kanun'un 10. maddesi çerçevesinde yeniden başvuru yapılabileceğini belirttiği, bu çerçevede başvurunun yapıldığı, ilişik kesme kararının detaylı bir araştırmaya dayanmadan tesis edildiği, hatalı idare işlem nedeniyle ilişiğinin kesildiği, ilgili Yönetmelikte yer alan "herhangi bir nedenle" ibaresinin bu kapsamda değerlendirilmemesi gerektiği, dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisinde eğitim gören davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde "GSM hattının yasal sahibi kendisi, belirtilen GSM ile Bylock kullandığı" tespitiyle güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak değerlendirildiği ve 10/07/2017 tarihli işlem ile ilişiğinin kesildiği, hakkında yapılan ceza soruşturması neticesinde "Mor beyin" uygulamasının yönlendirmesi neticesinde Bylock programının istem dışı yüklendiğinden bahisle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiğinden bahisle ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin iptali için 15/02/2018 tarihinde dava açtığı, açılan davada ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile verilen kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile birlikte oluşan yeni hukuki durum çerçevesinde davalı idareye yeniden başvurulabileceğinin açık olduğu belirtilerek süre aşımı yönünden davanın reddine karar verildiği, bu karar üzerine davacının 03/01/2020 posta tarihli dilekçe ile oluşan yeni hukuki durumun dikkate alınarak durumunun yeniden değerlendirilmesi için davalı idareye başvuru yaptığı, söz konusu başvurunun "işlemin iptalini gerektirecek bir iptal kararının bulunmadığı, davacının yaşının ilgili mevzuatta yer alan yaş şartını taşımadığı, takipsizlik kararının kendisine tebliği itibarıyla 60 gün içinde idareye başvuru yapmadığı gerekçeleriyle Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığının … tarih ve … sayılı işlemi ile reddedilmesi üzerine, ilgili işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu'nun "Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi" başlıklı 13/A maddesinde; "(Ek: 25/7/2016-KHK-669/113 md.; Değiştirilerek kabul: 9/11/2016-6756/112 md.) Jandarma ve Sahil Güvenlik Teşkilatlarının subay ve astsubay ve diğer personel ihtiyacını karşılamak, önlisans, lisans ve lisansüstü eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın yapmak üzere bünyesinde fakülte, enstitü, astsubay meslek yüksekokulları, eğitim ve araştırma merkezleri ve kurslar bulunan bir yükseköğretim kurumu olarak İçişleri Bakanlığına bağlı Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi kurulmuştur. Akademinin ihtiyaçları Jandarma Genel Komutanlığı bütçesinden karşılanır.
Akademinin kuruluş, görev ve çalışma usulleri 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu hükümleri saklı olmak kaydıyla Yükseköğretim Kurulunun da görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir. ...
Akademide öğrenim gören öğrencilerin aşağıdaki hallerde öğrenimlerine son verilir:... f) Giriş ile ilgili nitelikleri taşımadıkları öğrenim sırasında anlaşılanlar..." hükmü yer almaktadır.
2803 sayılı Kanun'un 13/A maddesi uyarınca hazırlanan ve 08/11/2016 tarih ve 29882 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği'nin "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; " (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisince temin edilerek eğitime alınacak öğrencilerde aranacak şartlar ile giriş sınavlarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.", "Adaylarda aranacak nitelikler" başlıklı 29. maddesinde; "...(2) ASEM’e başvuru yapacak sivil kaynaklı adaylarda ise aşağıdaki şartlar aranır: ... f) 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile, adayın kendisinin ve evli ise eşinin; 1) Kasten işlenen bir suçtan dolayı hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmamak, 2) Affa uğramış, para cezasına çevrilmiş veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık veya cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan dolayı mahkûm olmamak veya bu suçlardan dolayı devam etmekte olan bir soruşturma veya kovuşturma bulunmamak veya kovuşturması uzlaşma ile neticelenmemiş olmak, 3) Adayın kendisinin ve evli ise eşinin; genelev, birleşme yeri, randevuevi, tek başına fuhuş yapılan konut ve benzeri yerlerde çalışmış veya aracılık ve bekleyicilik fiillerinde bulunmamış olmak, genel ahlak ve edebe aykırı mahiyette her türlü yazılı, sesli ve görüntülü eserleri, kaydedildiği materyale bakılmaksızın üretmek ve satmaktan veya kumar, uyuşturucu veya uyarıcı madde nedeniyle, hakkında herhangi bir adlî veya idarî soruşturma veya kovuşturma devam ediyor olmamak, bunlardan dolayı idarî yaptırım uygulanmamak veya bu işler nedeniyle hüküm giymemiş olmak. .. i) (Değişik:RG-24/6/2017- 30106) Herhangi bir nedenle askeri okullardan, emniyet teşkilatına bağlı okullar ile Jandarma ve Sahil Güvenlik eğitim kurumlarından ayrılmamış veya çıkarılmamış olmak; sivil okullardan çıkarılmamış olmak, j) Daha önce çalıştığı kamu kurum ve kuruluşlarından disiplinsizlik ve ahlaki nedenlerle çıkarılmamış olmak, k) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumlu olmak. (3) ASEM’e başvuran adayların birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen şartlardan herhangi birini taşımadıkları anlaşılması halinde, sınav sonuçlarına bakılmaksızın adaylıkları, öğrenime başlamışlarsa öğrencilikleri sona erdirilir...", "İntibak eğitimi döneminde ASEM’den çıkma veya çıkarılma" başlıklı 43. maddesinde"...(2) (Değişik:RG-8/11/2019- 30942) Sağlık hükümleri hariç, ASEM’den ayrılan veya çıkarılan adaylar bir daha ASEM giriş sınavlarına başvuruda bulunamazlar. Bu durum, çıkarılan adaylara yazılı olarak tebliğ edilir. (3) 29 uncu maddede sayılan nitelikleri taşımadıkları anlaşılan adayların ilişikleri, ASEM Komutanının teklifi ve Başkanın onayıyla kesilir ve durum Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığına bildirilir..." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu görevlilerinin sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık yükümlülüğü çerçevesinde devleti temsil eden ve millî güvenlik bakımından hassasiyet içeren bazı kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler ve kanunlarda öngörülen kısıtlamalar, kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Silahlı kuvvetler, emniyet gibi millî güvenlik açısından önem arz eden kurumlara personel alımında ilgili kamu hizmeti niteliği gereği bazı özel koşulların aranması gerekmekte olduğu değerlendirilmektedir.
Nitekim Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, devletlerin milli güvenliğin korunması amacını gerçekleştirmede sahip oldukları takdir yetkisinin geniş olduğunu kabul etmektedir. AİHM, Sözleşme'ye taraf devletin milli güvenliği korumak için yetkili ulusal makamlarına ilk olarak kişiler hakkında bilgi toplama ve halka açık olmayan siciller tutma, ikinci olarak milli güvenlik bakımından önemli kadrolarda çalışmak isteyen adayların bu işe uygunluğunu takdir ederken bu bilgiyi kullanma yetkisi veren kurallara sahip olmaları gerektiğinde kuşku bulunmadığını belirtmektedir (Leander/İsveç, B.No: 9248/81, 26/3/1987, § 59).
Uyuşmazlık konusu olayda davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde "GSM hattının yasal sahibi kendisi, belirtilen GSM ile Bylock kullandığı" tespitiyle güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak değerlendirildiği ve 10/07/2017 tarihli işlem ile ilişiğinin kesildiği, hakkında yapılan ceza soruşturması neticesinde "Mor beyin" uygulamasının yönlendirmesi neticesinde Bylock programının istem dışı yüklendiğinden bahisle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiğinden bahisle, ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin iptali için 15/02/2018 tarihinde dava açtığı, açılan davada ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararı ile verilen kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile birlikte oluşan yeni hukuki durum çerçevesinde davalı idareye yeniden başvurulabileceğinin açık olduğu belirtilerek süre aşımı yönünden davanın reddine karar verildiği, bu karar üzerine davacının 03/01/2020 posta tarihli dilekçe ile oluşan yeni hukuki durumun dikkate alınarak durumunun yeniden değerlendirilmesi için davalı idareye başvuru yaptığı, söz konusu başvurunun Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığının 12/02/2020 tarih ve 2020/05 toplantılı nolu 97703210-730.03.02 E.882501 sayılı işlemi ile reddedilmesi üzerine ilgili işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İdari işlem, bir idari makam tarafından, bir kamu hizmetinin yürütülmesi amacıyla İdare Hukukunun kendisine tanımış olduğu kamu gücünü kullanarak ve tek yönlü irade açıklamasıyla yapılan, kesin ve yürütülmesi zorunlu her türlü işlemdir. İdare, tesis ettiği idari işlemi, gerçek ve hukuka uygun sebep ya da sebeplere dayandırmak zorundadır. İdarenin dayandığı sebebin gerçek olması, varlığının, usulüne uygun olarak yapılan tespitlerle ortaya konulmuş bulunmasını anlatır. Sebebin hukuka uygun olması ise idarenin işlemini dayandırdığı sebebin, kanunda o işlemin tesisi için dayanılabileceği öngörülen sebep ya da sebeplerden olması demektir. İdari işlemin "varlık" koşullarının yokluğu, bizzat idari işlemin de yokluk sonucunu doğuracağından, işlem hiç doğmamış kabul edilir ve hiçbir zaman hukuka uygun bir duruma getirilemeyecekleri gibi bir başka işleme de hukuki dayanak oluşturamazlar.
Somut olayda davacının ilişiğinin kesilmesine sebep olarak "GSM hattının yasal sahibi kendisi, belirtilen GSM ile Bylock kullandığı" tespitine dayandırıldığı ve bu tespit doğrultusunda Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği'nin 29. maddesi uyarınca ilişiğinin kesildiği, hakkında yapılan ceza soruşturması neticesinde "Mor beyin" uygulamasının yönlendirmesi neticesinde Bylock programının istem dışı yüklendiğinden bahisle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiği, davacının ilişiğinin kesilmesinin sebebinin ortadan kalktığı anlaşılmaktadır.
Her ne kadar Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığı Eğitim Merkezi Komutanlığı Temin Yönetmeliği'nin 29. maddesinde "Herhangi bir nedenle askeri okullardan, emniyet teşkilatına bağlı okullar ile Jandarma ve Sahil Güvenlik eğitim kurumlarından ayrılmamış veya çıkarılmamış olmak;" hükmü yer almakta ise de davacı hakkında tesis edilen ilişik kesme işleminin sebebinin ortadan kalktığı dikkate alındığında davacının yeni hukuki durumu doğrultusunda yapmış olduğu başvurunun reddi işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Aksi bir düşünce ile davacının kendi hata, hile ve aldatması olmadan çıkarıldığı okula tekrar dönememesinin hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacağı da açık olup, davanın reddi yolundaki kararı gerekçe ile onayan Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 18/05/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğu ile karar verildi.



KARŞI OY :

(X)- Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yer alan nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
… Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen kararın dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyoruz.