Danıştay 10. Daire 2017/2914 Esas 2022/2665 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/2914
Karar No : 2022/2665

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU: (Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesinin … tarih ve E:…, K:… (... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…) sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, …'da bulunan Kara Kuvvetleri Lojistik K.lığı ... Mühimmat Bölge K.lığı ... Mühimmat Bölge K.lığı emrinde askerlik hizmetini yerine getirdiği sırada 05/09/2012 tarihinde depolarda meydana gelen patlama neticesinde yakın arkadaşlarını ve koğuş arkadaşlarını kaybetmesi nedeniyle ağır derecede psikolojik rahatsızlığa uğradığı, travma sonrası depresyon ve stres bozukluğu teşhisi konulduğu ileri sürülerek 20.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: (Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesince; davacının tedavi ile işlevselliği tam olarak düzelen geçirilmiş "anksiyete bozukluğuna" neden olan rahatsızlığının oluşumunda yaşadığı stresör olayın (yani cephane patlamasının) doğrudan sebep ve tesiri olmadığı, davacının "anksiyete bozukluğu" rahatsızlığının oluşumunda, zarar ile idarenin sorumluluğunu gerektirecek bir eylem veya işlemi arasında illiyet bağı bulunmadığı, dolayısıyla zararın oluşumunda idarenin hizmet kusurunun bulunmadığı, öte yandan dava konusu olayda kusursuz sorumluluk şartlarının da gerçekleşmediği gerekçesiyle davacının manevi tazminat istemine ilişkin davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, askerlik hizmetine başladığında sağlıklı olduğu, dava konusu olay ile ortaya çıkan rahatsızlığı arasında uygun illiyet bağı bulunduğu, manevi zararlarının karşılanması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından davacının temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ: Askeri İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 1. maddesi hükmü gereğince, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin kapatılmasıyla Danıştay'a ve idare mahkemelerine gönderilen dosyalara ilişkin uyuşmazlıkların çözümünün, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'na tabi olması nedeniyle işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
Dava, davacının …'da bulunan Kara Kuvvetleri Lojistik K.lığı ... Mühimmat Bölge K.lığı ... Mühimmat Bölge K.lığı emrinde askerlik hizmetini yerine getirdiği sırada 05/09/2012 tarihinde depolarda meydana gelen patlama neticesinde yakın arkadaşlarını ve koğuş arkadaşlarını kaybetmesi nedeniyle ağır derecede psikolojik rahatsızlığa uğradığı, travma sonrası depresyon ve stres bozukluğu teşhisi konulduğu ileri sürülerek 20.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Dava konusu olaya ilişkin ceza davası kapsamında alınan 04/02/2013, 05/02/2013 ve 11/05/2015 tarihli bilirkişi raporlarında; olay günü 32 no'lu depoda faaliyetlerin yürütülmesi esnasında emniyet tedbirlerine riayet edilmemesi, eğitim verilmeyen personele görev verilmesi, istifleme faaliyetlerinin akşam çok geç saatlere kadar yapılması, havanın kararması ve depoda aydınlatma sistemi olmadığından kapı önündeki aracın farıyla ve el fenerleri ile yapılan aydınlatmanın yetersizliği, aşırı iş yükü, iki gündür geç saatlere kadar çalışmanın verdiği işi kanıksama ve bir an önce işi bitirmek ve istirahate çekilmek için aceleci davranışların zemin hazırladığı bir süreç neticesinde meydana gelen bir kaza sonucu istifte bulunan sandıkların devrilerek yere düşen ve dağılmış olan tam atım el bombaları veya hermetik kutular içerisindeki tapaların üzerine bir veya bir kaç sandığın düşmesiyle bir patlamanın meydana geldiğinin değerlendirildiği, patlamanın temas halinde veya çok yakınında bulunan el bombaları, el bombası gövdeleriyle diğer el bombası sandıklarına sirayet etmesiyle başlayan ve cephaneliğin sağ ön giriş kısmında yaklaşık 3 metre çapındaki patlama çukurunu oluşturan zincirleme patlamanın sonucu husule gelen şok dalgaları, basınç, sıcak gazlar ile hararetin cephanelik içerisinde artarak kısa bir sürede doruğa ulaşması neticesinde yapılan hesaplamalara göre 110 ton civarındaki el bombasının büyük bir çoğunluğunu tetikleyerek kütle halinde büyük patlamaya sebebiyet verdiğinin tespit edildiği, ayrıca 18 Haziran 2012 tarihinde 29 ve 32 numaralı depolara konulan mühimmata ilişkin olarak yasal düzenlemelere ve uygulamalara aykırı şekilde, 4 Eylül 2012 tarihine kadar herhangi bir çalışma planının hazırlanmaması, depolama ve istifleme çalışmalarının denetim gerekçesiyle aceleye getirilerek kısa bir sürede yapılmaya çalışılması, 32 numaralı depoda 70 adet 105 mm. mühimmatın bulunduğu ve bunların el bombaları ile birlikte ancak zorunlu hallerde güvenlikten asla fedakarlıkta bulunulmadan ve üst komutanlıkların bilgisi dahilinde dapolanması gerektiğinin gözetilmemesi, istif çalışmaları sırasında net bir çalışma planının hazırlanmaması hususlarının da kazaya etki eden hallerden olduğu belirtilmiştir.
32 no'lu depoda yaşanan patlama sonrasında ... Mühimmat Bölük Komutanlığı tarafından oluşturulan heyet tarafından olay yerinde incelemeler yapıldığı ve hazırlanan 18 Eylül 2012 tarihli raporda, ... Mühimmat Bölük Komutanlığı'nın aylık tonaj durum raporlarında belirtilmeyen 218 ton daha boş depolama kapasitesi olduğu, yine ana Mühimmat Komutanlığınca görevlendirilen heyet tarafından yapılan incelemeler neticesinde düzenlenen 26 Eylül 2012 tarihli rapora göre ise, 205 ton daha boş depolama kapasitesinin olduğunun tespit edildiği, bu bakımdan mühimmatın depolanması için yeterli alan bulunmadığı yönündeki savunmalara itibar edilemeyeceği, ayrıca 32 numaralı depodaki patlama sonrasında, tertip edilen mühimmatın diğer kısmının depolandığı 29 numaralı depoda yapılan incelemeler sırasında çekilen fotoğraflar incelendiğinde, mühimmat sandıklarının kafile bütünlüğüne aykırı şekilde, neredeyse tavana değer vaziyette ve sallanır şekilde depolandığının görüldüğü, yine belirtilen mühimmatların ... Mühimmat Bölük Komutanlığınca %100 muayene (DÖM) işlemi yapıldığı ve çalışma sonucunda 22.954 adet el bombasının kritik arızalı olarak tespit edildiği ve imha edildiği, imha edilen kritik arızalı mühimmatın incelenmesinde, mühimmatın bir kısmının yoğun korozyona uğradığı, el bombası pimlerinin, eğilen kısımların kırılma ihtimallerinin bulunduğuna dikkat edilmeden, kendiliğinden çıkmaması için geriye doğru eğildiği, bir kısım el bombası maşalarının koli bantları ile bantlandığı, ayrıca bazı el bombası sandıklarında tapaların özel yapılmış hermetik muhafaza kutularında olmadığı, bu nedenle taşımaya yönelik nakliye emniyet tedbiri alınmadan getirildiğinin tespit edildiği belirtilmiştir.
Mahkeme tarafından, davacının psikiyatrik rahatsızlığının cephanelik patlamasıyla bir bağlantısının olup olmadığı, davacının askerliğe elverişli olup olmadığı, rahatsızlığı nedeniyle meslekte kazanma gücünü kaybedip kaybetmediği, kaybetmişse ne oranda kaybettiğinin tespitine yönelik sevk edildiği GATA Hastanesi Sağlık Kurulunca düzenlenen … tarih ve … sayılı
raporda; “Anksiyete bozukluğu, tanımlanmamış (Geçirilmiş anksiyete bozukluğu, tedavi ile işlevselliği tam düzelen)” tanısı konularak, “Askerliğe elverişlidir. Psikiyatrik hastalığının
oluşmasında yaşadığı stresör olayın doğrudan sebep ve tesiri olduğu söylenemez…” şeklinde karar
verildiği, anılan raporun ön sayfasında “ … GATA Sağlık Kuruluna esas Psikiyatri Polikliniğinin
14/04/2016 tarihli raporunda; psikiyatrik hastalığının oluşmasında yaşadığı stresör olayın
doğrudan sebep ve tesiri olduğunun söylenemeyeceği ve tedavi ile işlevselliği tam düzelen 'anksiyete bozukluğu', tanısı ile 'askerliğe elverişlidir, komando olamaz' kararı verildiğine ilişkin
kayıt olduğu, öte yandan yine aynı raporda; “ … Adli Tıp AD muayenesinde … tedavi ile işlevselliği tam düzelen geçirilmiş anksiyete bozukluğuna neden olan yaralanmasının … meslekte
kazanma gücünden kaybetme oranı tespitine mahal arızası olmadığı"nın belirtildiği görülmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:

Anayasanın 125. maddesinde; idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.

İdare, kural olarak yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararlar, idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Manevi tazminat, kişinin malvarlığında meydana gelen eksilmeyi gidermeye yönelik bir tazmin aracı değil, manevi değerlerinde bir eksilme meydana gelen ve yaşama sevinci ve zevki azalan kişinin manen tatminini sağlamaya yönelik bir tazmin aracıdır. Manevi zararın başka türlü giderim yollarının bulunmayışı veya yetersiz kalışı manevi tazminatın parasal olarak belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Manevi tazminat, olay nedeniyle duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeyi amaçlar. Belirtilen niteliği gereği manevi tazminatın, şekilde belirlenmesi gerekmekte ise de, tam yargı davalarının niteliği gereği takdir edilecek manevi tazminat miktarının, olayın ağırlığını ortaya koyacak, duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeye yarayacak bir miktarda olması gerekmektedir.

Temyiz konusu Mahkeme kararında davacının manevi tazminat isteminin reddine karar verilmiş ise de; dava konusu olay nedeniyle davacının yakın arkadaşlarını ve koğuş arkadaşlarını kaybettiği, şehitlerin cenazelerinin tamamen parçalanıp DNA testi neticesinde yakınlarına teslim edilebildiği, davacının yaşadığı travma ve etkilerinin tüm hayatı boyunca devam edeceği göz önünde bulundurulduğunda, davacının manevi zarara uğradığının ve bu zararın, dava konusu olaya ilişkin yapılan incelemeler, olay nedeniyle yargılanan sanıkların ceza almaları bir bütün olarak değerlendirildiğinde hizmet kusuru ilkesi uyarınca karşılanması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, Mahkemece davacının manevi zararının giderilebilmesi için makul ve hakkaniyetli bir miktarda manevi tazminata hükmolunması gerekirken, manevi tazminat isteminin reddi yolunda verilen kararda hukuki isabet bulunmamıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin KABULÜNE,
2. (Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesinin … tarih ve E:…, K:…) (... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…) sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın, davanın görüm ve çözümünde yetkili olan … İDARE MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİNE; kararın …. İdare Mahkemesine ve taraflara bildirilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 23/05/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.