Danıştay 6. Daire 2018/9010 Esas 2022/6001 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/9010
Karar No : 2022/6001

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Bakanlığı/...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ... Derneğini Temsilen Başkan ...
2- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

3- ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Muğla ili, Bodrum ilçesi, ...Mahallesi, ...Caddesi, ...ada ...parsel sayılı, ...ada ...parsel sayılı ve ...ada, ...parsel sayılı taşınmazlara yönelik Kültür ve Turizm Bakanlığının ...tarihli, ...sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; İdare Mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatı gerekçesinin daha önce yürürlükte olan imar planında öngörülen 15 metre en kesitli yol hattının arazinin doğal eğilimine uygun olarak geçen mevcut yol hattı ve imar planında öngörülen yol hattı arasındaki uyumsuzluğun giderilmesi olduğu belirtilmesine rağmen, söz konusu değişiklik ile herhangi bir alternatif veya yeni yol düzenlemesi yapılmadığı, daha önce yürürlükte olan 1/1000 ölçekli uygulama imar planına ve mevcut yol hattına göre trafik güvenliği açısından daha riskli bir yol hattı öngörüldüğü, anlaşıldığından dava konusu işlemde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, plan tekniğine ve imar mevzuatına uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin mevzuata uygun olduğu, ususl ve yasasya aykırı olan idari dava dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
Davacılardan ...Gönüllüleri Derneği ile ...vekili tarafından Savunmasının Özeti İdari dava dairesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davacılardan Nilgün Tepeköy tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Dava konusu1/1000 ölçekli uygulama imar planında düzenlenen imar yolunu taşınmazına ulaşmak için kullanan davacılar ile anılan imar planının kapsadığı alanda faaliyet gösterdiği anlaşılan derneğin, 1/1000 ölçekli uygulama planına konu alanda tahsis işlemi yapılan ...'e ait yapılardan ötürü imar kirliliğine neden olmak suçundan .......Asliye Ceza Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında görülen davada 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatından haberdar olması üzerine, davacı dernek tarafından Bodrum Belediye Başkanlığına 1/1000 ölçekli uygulama imar planına ilişkin soru sorulduğu, 05/05/2015 tarihli cevabi yazı sonrasında davalı idarenin 26/03/2014 tarihli oluru ile onaylanan Muğla İli, Bodrum İlçesi, ...Mahallesi, ...Caddesi, ...ada ...parsel sayılı, ...ada ...parsel sayılı ve ...ada ...parsel sayılı taşınmazlara yönelik yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun, işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle “Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, "İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar.” hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunu'nun 7.maddesinde, "Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür." ve işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 11. maddesinde, "İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır." hükmüne, yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31. maddesinde: "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sukünunu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemler ile elektronik işlemlerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygunlanır. Ancak, davanın ihbarı ve bilirkişi seçimi Danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re'sen yapılır." hükmü yer almaktadır.
Atıf yapılan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu yerine çıkarılan ve 01/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 61. maddesinde: "Taraflardan biri davayı kaybettiği takdirde, üçüncü kişiye veya üçüncü kişinin kendisine rücu edeceğini düşünüyorsa, tahkikat sonuçlanıncaya kadar davayı üçüncü kişiye ihbar edebilir." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava süresi, kamu düzeni ile ilgili olup, hak düşürücü nitelik taşır. Nitekim, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda, davanın süresinde açılıp açılmadığı hususu ilk inceleme konuları arasında sayılmış; davanın süresinde açılmadığının tespiti halinde esasa girilmeden süre aşımı yönünden davanın reddine karar verileceği öngörülmüştür. (Madde14/3-e ve 15/1-b). Ayrıca, davanın süresinde açılıp açılmadığı hususunun yargılamanın her aşamasında dikkate alınması gerektiği de vurgulanmıştır. (Madde14/6).
İmar planlarına karşı, 2577 sayılı Kanunun 11. maddesi kapsamında yapılacak başvurular için, 3194 sayılı Kanunun 8. maddesi ile özel bir itiraz süresi getirildiği anlaşılmaktadır. Bu durum karşısında, imar planlarına karşı, bir aylık askı süresi içinde 2577 sayılı Yasanın 11. maddesi kapsamında başvuruda bulunulması ve bu başvuruya idari dava açma süresinin başlangıç tarihi olan son ilan tarihinden itibaren işlem tarihi itibariyle 60 gün içinde cevap verilmeyerek isteğin reddedilmiş sayılması halinde, bu tarihi takip eden 60 günlük dava açma süresi içinde veya son ilan tarihini izleyen 60 gün içinde cevap verilerek isteğin reddedilmesi halinde bu cevap tarihini izleyen günden itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde idari dava açılabileceği, imar planlarına askı süresi içinde bir itirazda bulunulmamış ise, davanın 2577 sayılı Yasanın 7. maddesi uyarınca imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde açılması gerektiği, ancak bu süreler içerisinde dava açılmamış olması halinde imar planının uygulamaya konulması ile birlikte uygulama işlemi üzerine işlem ile birlikte imar planına veya doğrudan işlemin dayanağı olan imar planına karşı yeniden dava açma hakkının bulunduğu ve bu aşamada dava açma süresinin uygulama işleminin süresine tabi olduğunda tartışma bulunmamaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı dernek ile birlikte ..., ..., ......tarafından "Muğla ili, Bodrum ilçesi, ...Mahallesi, ...Caddesi, ...ada, ...parsel sayılı, ...ada ...parsel sayılı ve ...ada ...parsel sayılı taşınmazlara yönelik yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatı ve anılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine bağlı olarak ...ada, ...parsel sayılı, ...ada ...parsel sayılı ve ...ada ...parsel sayılı taşınmazlar üzerine kurulu yapıya ilişkin verilen yapı ruhsatının iptaline " karar verilmesi istemiyle 8.05.2015 tarihinde açılan davada, .... İdare Mahkemesince ...tarih ve E:...K:...sayılı karar ile dava dilekçesinin reddine karar verilmiş, 7.08.2015 tarihinde yenilenen davada ise ilk açılan davada davacı derneğin yanında yer alan diğer davacıların davacı sıfatı ile yer almadığı, onların dışında- ...ile ...'ün davacı olarak yer aldığı, sadece 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin dava konusu edildiği görülmüştür.
Uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği 28.03.2014- 28.04.2014 tarihleri arasında askıya çıkarılmış davacılar tarafından askı süresi içersinde itiraz yapılmamıştır. Davacı dernek uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planını ....Asliye Ceza Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında görülen davada öğrenmeleri üzerine bakılan davayı açtıklarını belirtmiştir. Ancak davacı dernek dışında diğer davacıların .... Asliye Ceza Mahkemesi E:...sayılı dosyada müdahil olup olmadıkları dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşılmamaktadır. Öte yandan .... Asliye Ceza Mahkemesinin E: ...sayılı dosyasında davacıların uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planını öğrenmeleri dava açma süresini başlatan bir uygulama işlemi değildir.
Bu durumda dava açma süresinin belirlenmesinde dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının uygulanması kapsamında davacıların dava açma ehliyeti bulunan bir uygulama işlemi olup olmadığının araştırılarak sonucuna göre yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan yukarıda anılan hususlar araştırıldıktan sonra davanın süresinde açıldığı sonucuna varılırsa uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli imar planı değişikliğinin yapıldığı Muğla ili, Bodrum ilçesi, ...Mahallesi, ...Caddesi, ...ada, ...parsel sayılı, ...ada ...parsel sayılı ve ...ada ...parsel sayılı taşınmaz maliklerinin davanın sonucuyla yakından ilgili olmaları nedeniyle yukarıda belirtilen Kanun hükümlerinde öngörülen davanın ihbarı için geçerli koşulların oluştuğu anlaşıldığından davaya konu taşınmaz maliklerine davanın ihbar edilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline ilişkin karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 23/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oy çokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY : Temyize konu bölge idare mahkemesi idari dava dairesi kararı hukuk ve usule uygun olup bozulmasına gerektirecek bir neden bulunmadığından onanması gerektiği oyuyla aksi yöndeki Dairemiz kararına katılmıyoruz.