Danıştay 10. Daire 2018/3870 Esas 2022/2717 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/3870
Karar No : 2022/2717

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Valiliği / ...

İSTEMLERİN_KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, FETÖ/PDY terör örgütüne aidiyeti, iltisaki veya irtibatının tespit edildiğinden bahisle silahlı özel güvenlik görevlisi kimlik kartı ve çalışma izninin iptaline ilişkin ...Valiliği İl Emniyet Müdürlüğünün ...tarih ve ....(...)...sayılı işleminin iptali ile bu işlem nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen maddi ve manevi zararlarına karşılık olarak 20.000,00 TL maddi, 20.000,00 TL manevi olmak üzere toplam 40.000,00 TL tazminatın ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; davacı hakkında silahlı terör örgütüne üye olma suçundan ...Cumhuriyet Başsavcılığının ...sayılı soruşturma dosyasında yürütülen soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği, bunun üzerine Aydın Valiliği İl Özel Güvenlik Komisyonunun ...tarih ve ...sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptal edildiği ve davacının kimlik kartının iade edildiği, dolayısıyla dava konusu işlem yönünden uyuşmazlığın konusuz kaldığı, ancak bu işlem nedeniyle davacının maddi zarara uğradığının açık olduğu anlaşıldığından, iş akdinin feshedildiği 23/11/2016 tarihi ile davanın açıldığı 09/01/2017 tarihi arasında yoksun kaldığı 2.601,98 TL maaş alacağının tazmini gerektiği; 15/07/2016 tarihinde ülke genelinde yapılmaya çalışılan darbe girişimi sonrasındaki süreçte pek çok kamu görevlisinin ihraç edilmesi sebebiyle görevi başında kalan az sayıda personelin darbe girişiminde bulunan silahlı terör örgütü üyeleri ile ilgili işlemleri ivedilikle yerine getirmek için çok yoğun bir şekilde çalıştığı, her ihbarın değerlendirilmesinin zorunlu olduğu, ayrıca örgüt üyelerinin tespitinde karşılaşılan zorluklar sebebiyle gelen ihbarların değerlendirilmesi sürecinde pek çok kişi hakkında işlem yapıldığı, ülkece geçirilen zor günler dikkate alındığında, bunun getirdiği külfete tüm vatandaşların katlandığı, toplumun her kesiminin bu darbe girişimi sebebiyle manevi olarak yıprandığı göz önüne alındığında, davacı tarafından bu külfete ek olarak uğranılan manevi zararın ispatlanamadığı gerekçesiyle, dava konusu işlem hakkında karar verilmesine yer olmadığına, davacının maddi tazminat isteminin kısmen kabulü ile 2.601,98 TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin maddi tazminat istemi ile manevi tazminat istemi yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesince; kararın istinaf istemine konu maddi ve manevi tazminata ilişkin kısımları yönünden, davacının özel güvenlik görevlisi kimlik kartı ve çalışma izninin iptaline yönelik dava konusu işlemin idarece yeterli araştırma ve inceleme yapılmadan tesis edildiği, davacıya yöneltilen suçlamanın ağırlığı ve gerçekle bir ilgisinin olmadığı hususunun ...Cumhuriyet Başsavcılığınca yapılan soruşturma sonucunda verilen kararda ortaya konulduğu ve davalı idarece bu gerçeklik karşısında dava konusu işlemin geri alınarak ortadan kaldırıldığı hususu göz önüne alındığında; dava konusu işlem nedeniyle ortaya çıkan bir hizmet kusurunun olduğu ve bu itibarla davacının manevi zarar gördüğünün de kabulünün gerektiği, davacının duyduğu acı ve elemin kısmen de olsa giderilmesi amacıyla, sosyal ve ekonomik durumu da göz önünde tutularak, paranın alım gücüne denk düşen hak ve nesafet kuralları çerçevesinde bir manevi tazminatın ödenmesi gerektiği; İdare Mahkemesi kararının istinaf istemine konu edilen diğer kısımları yönünden ise hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı idarenin istinaf başvurusunun reddine, davacının istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, kısmen reddine, İdare Mahkemesi kararının davacının manevi tazminat isteminin reddine yönelik kısmının kaldırılmasına, 5.000,00 TL manevi tazminatın davalı idarece davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacı tarafından; dava konusu işlem ile çalıştığı şirkette görev yapabilmesi için zorunlu olarak sahip olması gereken bir belge elinden alındığından iş mahkemesi nezdinde işe iade davası açamadığı, bununla bağlantılı olarak alabileceği maddi haklarından yoksun kaldığı, bunların belirlenmesi için İdare Mahkemesince bilirkişi incelemesi yaptırılması gerekmekteyken eksik araştırma yapılarak karar verildiği, hükmedilen manevi tazminat miktarının ise idarenin hukuka aykırı işlemi sebebiyle yaşadığı acı ve elemi ortadan kaldırmaya elverişli olmadığı ileri sürülerek Bölge İdare Mahkemesi kararının aleyhine olan kısımlarının bozulması istenilmektedir.
Davalı idare tarafından; davacının, silahlı terör örgütüne üyelik suçlamasıyla yapılan soruşturma kapsamında gözaltına alındığı ve çıkarıldığı adli makamca adli kontrolle serbest bırakıldığının bildirilmesi üzerine, davacıya isnat edilen suçun 5188 sayılı Kanun'da özel güvenlik görevlisi olmaya engel suçlar arasında yer alması nedeniyle, söz konusu mevzuatta kamu görevlilerinde olduğu gibi görevden uzaklaştırma tedbirinin de bulunmaması sebebiyle, dava konusu işlemin işlem tesis edildiği, davacının yapılan adli soruşturma sonucunda takipsizlik kararı verilmesi üzerine kimlik kartı ve çalışma izninin iadesine karar verildiği, tüm işlemlerin ve sürecin hukuk ve mevzuat çerçevesinde yürütüldüğü ileri sürülerek Bölge İdare Mahkemesinin aleyhlerine olan kısımlarının bozulması istenilmektedir.

TARAFLARIN_SAVUNMALARI : Davacı tarafından; davalı idarenin temyiz başvurusunun hükmedilen maddi tazminata yönelik olduğu ve 2577 sayılı Kanun'da temyiz başvurusuna konu parasal sınırın 100.000,00 TL olarak belirlenmesi karşısında, söz konusu miktarın Kanun tarafından öngörülen sınır altında kalması sebebiyle temyiz başvurusunun usulden reddedilmesi gerektiği; dava konusu işlemin hakkında yeterince araştırma ve değerlendirme yapılmadan tesis edilmesi ve bu suretle masumiyet karinesinin ihlal edilmesi sebebiyle hizmet kusurunun oluştuğu belirtilerek davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı idare tarafından; dava konusu işlemin hukuka ve usule uygun olarak yerine getirildiği, dolayısıyla davacının oluştuğunu ileri sürdüğü zararları ile hukuka uygun davranan idarelerinin eylem ve işlemleri arasında illiyet bağı bulunmadığı belirtilerek davacının temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Davacının temyiz isteminin kısmen kabulü, kısmen reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkimi'nin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün ...tarih ve ...-...sayılı Genel Yazısıyla, özel güvenlik şirketlerinin, kurucu, yönetici, temsilci, eğitici ve özel güvenlik görevlileri ile, diğer çalışanlarının İstihbarat, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele (KOM) ve Terörle Mücadele Şube Müdürlüklerince araştırılması, FETÖ/PDY silahlı terör örgütüne mensubiyeti, iltisak veya irtibatı tespit edilen şirketlerin faaliyet izin belgelerinin iptal edilebilmesi için İçişleri Bakanlığına bildirilmesi, valiliklerce alarm izleme merkezlerinin kapatılması, özel güvenlik görevlilerinin kimlik kartlarının ise iptal edilmesi talimatı verilmiş; adı geçen idarece ...tarih ve ...Genel Yazıyla ise, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun'un 11. maddesi hükümleri uyarınca yapılan araştırmalar neticesinde özel güvenlik görevlilerine ilişkin elde edilen bilgilerin derlenerek ekte gönderildiği belirtildikten sonra, hazırlanan listelerde adı geçen özel güvenlik görevlileri hakkında özel güvenlik kimlik kartlarını veren il valiliklerince ilgili kurum ve birimlerden teyidin yapılması, elde edilecek bilgi ve belgelerin il özel güvenlik komisyonu tarafından değerlendirilmesi ile listelerde adı geçenlerden terör örgütüne aidiyeti, irtibatı veya iltisakı tespit edilenlerin kimlik kartlarının iptal edilerek sisteme "ret" kaydı girilmesi ve neticeden Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Daire Başkanlığına bilgi verilmesi doğrultusunda 81 il valiliğine talimat verilmiş; anılan yazı ekinde bulunan listede davacının ismine de yer verildiğinden, Aydın Valiliği İl Emniyet Müdürlüğünce davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz kabul edilmesi üzerine davacıya ait özel güvenlik kimlik kartı ...tarih ve ....(...)...sayılı işlemle iptal edilmiş; davacı tarafından da bu işlemin iptali ile işlem nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen maddi ve manevi zararlarına karşılık olarak 20.000,00 TL maddi, 20.000,00 TL manevi olmak üzere toplam 40.000,00 TL tazminatın ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
Genel anlamı ile tam yargı davaları, idarenin faaliyetlerinden ötürü, hakları zarara uğrayanlar tarafından idare aleyhine açılan tazminat davalarıdır. Bu tür davalarda mahkeme, hem olayın maddi yönünü, başka bir ifadeyle zararı doğuran işlem veya eylemleri, hem de bundan çıkabilecek hukuki sonuçları tespit edecektir.

İdare kural olarak, yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararlar, idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilmektedir.


HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

A. Bölge İdare Mahkemesi Kararının, Davacının Manevi Tazminat İsteminin Kısmen Kabulü ile 5.000,00 TL Manevi Tazminatın Davalı İdarece Davacıya Ödenmesine, Fazlaya İlişkin Manevi Tazminat İsteminin Reddine ve İdare Mahkemesi kararının Maddi Tazminat İsteminin Kısmen Kabulüne İlişkin Kısmına Karşı Davalı İdare tarafından Yapılan İstinaf Başvurusunun Reddine Yönelik Kısımlarının İncelenmesi:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

Temyizen incelenen kararın, davacının manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin kısımları ile İdare Mahkemesi kararının maddi tazminat isteminin kısmen kabulüne ilişkin kısmına karşı davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, taraflarca ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısımlarının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

B. Bölge İdare Mahkemesi Kararının, İdare Mahkemesi Kararının Maddi Tazminat İsteminin Kısmen Reddine İlişkin Kısmına Karşı Davacı Tarafından Yapılan İstinaf Başvurusunun Reddine Yönelik Kısmı ile Kabul Edilen Maddi Tazminata Yasal Faiz İşletilmesine İlişkin Kısmına Karşı Davalı İdare Tarafından Yapılan İstinaf Başvurusunun Reddine Yönelik Kısmının İncelenmesi:
Dosyanın incelenmesinden; davacının, Aydın Valiliği tarafından 26/07/2016 tarihinde verilen ve 12/06/2020 tarihine kadar geçerli olan ...belge numaralı silahlı özel güvenlik görevlisi kimlik kartı ile ...Özel Güvenlik Danışmanlık Eğitim Alarm Cihazları ve Sistemleri Ticaret Limited Şirketi bünyesinde özel güvenlik görevlisi olarak çalışmaktayken, dava konusu işlemle özel güvenlik görevlisi kimlik kartının iptali sebebiyle anılan iş yeriyle olan hizmet sözleşmesinin 23/11/2016 tarihinde feshedildiği; ...Cumhuriyet Başsavcılığınca, davacı hakkında silahlı terör örgütüne üye olma suçundan ...sayılı dosya ile yapılan soruşturmada 07/04/2017 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığı yolunda verilen karar üzerine, davacının 22/07/2017 ve 13/09/2017 tarihli (kapatılan) Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) üzerinden kimlik kartının iadesi istemli başvuruları sonucu yapılan araştırmalar neticesinde toplanan Aydın Valiliği İl Özel Güvenlik Komisyonunca verilen ...tarih ve ...sayılı kararla, davacının kimlik kartının iade edildiği anlaşılmaktadır.
Aydın Cumhuriyet Başsavcılığınca, davacı hakkında yürütülen adli soruşturma sürecinde, silahlı terör örgütüne üye olma suçu ile ilgili delil olarak nitelendirilebilecek hiçbir hususun tespit edilmemesi karşısında, davalı idarece yeterli araştırma yapılmaksızın ve davacının terör örgütleriyle irtibatlı veya iltisaklı olup olmadığına yönelik somut deliller ortaya konulmaksızın işlem tesis edildiği açık olup, Aydın Valiliği İl Özel Güvenlik Komisyonunca, davacının silahlı özel güvenlik görevlisi kimlik kartının iadesine ilişkin daha sonradan verilen kararın, dava konusu işlemin hukuka aykırılığını ve bu işlem nedeniyle davacıda oluşan zararların davalı idarece nedensellik bağı çerçevesinde tazmin edilmesi gerekliliğini ortadan kaldırmayacağı kuşkusuzdur.
Davacının aktif olarak özel bir şirket bünyesinde özel güvenlik görevlisi olarak çalışmaktayken kimlik belgesinin iptal edilmesi sebebiyle 23/11/2016 tarihinde işten çıkarıldığı, davalı idarece 22/09/2017 tarihli kararla da kimlik belgesinin iade edildiği, söz konusu tarihler arasında davalı idarenin hizmet kusuru nedeniyle çalışamadığı sonucuna varıldığından, anılan tarihler arasında silahlı özel güvenlik görevlisi olarak çalışamaması sebebiyle yoksun kaldığı parasal haklarının tespit edilerek, ilgili döneme ait gelir getirici bir faaliyeti bulunmakta ise, buna ilişkin tutarın yoksun kaldığı parasal haklardan mahsup edilmek suretiyle idarenin hizmet kusuru sebebiyle uğradığı maddi zararının karşılanması gerekmektedir.
Bu durumda; davacının maddi kaybının, hizmet akdinin feshedildiği 23/11/2016 tarihi ile davanın açıldığı 09/01/2017 tarihi arasındaki süre içerisindeki 2 aylık net asgari ücret tutarına karşılık gelen 2.601,98 TL olduğu gerekçesiyle, davacının maddi tazminat isteminin 2.601,98 TL'yi aşan kısmının reddine yönelik İdare Mahkemesi kararının bu kısmına karşı davacı tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesi kararının anılan kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan; dava dilekçesinde, talep edilen tazminat miktarına yönelik herhangi bir faiz isteminde bulunulmamasına rağmen, İdare Mahkemesince ödenmesine hükmedilen maddi tazminat tutarına taleple bağlılık kuralını aşar şekilde yasal faiz işletilmesine karar verilmesinde ve Bölge İdare Mahkemesince bu kısma yönelik davalı idare istinaf başvurusunun reddine karar verilmesinde usul hükümlerine uyarlık görülmemiş olup, Bölge İdare Mahkemesince yeniden yapılacak yargılamada, davacının faiz isteminin bulunmadığı hususunun da göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının ve davalı idarenin temyiz isteminin KISMEN KABULÜNE, KISMEN REDDİNE,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı temyize konu kararının maddi tazminat isteminin kısmen reddi ile kabul edilen maddi tazminata faiz işletilmesi yönlerinden yapılan istinaf başvurularının reddine ilişkin kısımlarının BOZULMASINA, manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin kısmı ile maddi tazminat isteminin kısmen kabulü yönünden yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Bozulan kısımlar hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 24/05/2022 tarihinde manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne ilişkin kısım yönünden oy çokluğuyla, diğer yönlerden oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.


(X) - KARŞI OY :

.... İdare Mahkemesince verilen kararın, davacının manevi tazminat isteminin reddine yönelik kısmında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, davacının özel güvenlik görevlisi kimlik kartının iptali sebebiyle davalı idarece tazmin edilmesi gereken manevi bir zararının bulunmadığı değerlendirmesiyle, davalı idarenin temyiz isteminin kısmen kabulü ile Bölge İdare Mahkemesinin davacının manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne yönelik bölümünün bozulması gerektiği oyuyla, Daire kararının aksi yöndeki kısmına katılmıyoruz.