Danıştay 6. Daire 2020/9761 Esas 2022/6055 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/9761
Karar No : 2022/6055

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Temalı Parklar Turizm İşletmeleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya İli, Serik İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... sayılı parselde bulunan taşınmaz üzerinde turizm tesisi gerçekleştirmek üzere lehine kesin tahsis yapılan davacı şirket tarafından süresinde ödenmediği tespit edilen 2017 ve 2018 vade tarihli hasılat paylarının tahsili amacıyla düzenlenen ... tarihli, ... cilt/sayfa numaralı ödeme emrinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; mevzuat hükümlerine ve düzenlenen kesin tahsis/resmi senet hükümlerine göre, idarenin lehdar olarak dolaylı taraf olduğu özel hukuk sözleşmesi hükümleri uyarınca ödenmesi gerektiği halde ödenmeyen hasılat payının tahsilinin özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerinde açılacak alacak davasıyla çözümlenmesi gerekeceği; davalı belediyenin hasılat payı alacağının kaynağı olan tahsis sözleşmesinin 6183 sayılı Kanun'un 1. maddesi uyarınca anılan Kanun kapsamında olmadığı, turizm amaçlı kesin tahsis ve resmi senet hükümlerinden kaynaklanan hasılat payının tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrinde sebep, konu ve amaç yönleriyle hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu ödeme emrindeki alacağın kesin tahsis işleminden kaynaklandığı, kamu alacağı niteliğinde olduğu ve 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsilinin mümkün olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Ödeme emrinin taşıması gereken zorunlu unsurları taşımadığı, kamu alacağının sözleşmeden doğması durumunda özel hukuk hükümlerinin uygulanması gerektiği, ödeme emrine konu borcun özel hukuk hükümlerine göre tahsilinin talep edilebileceği, borç için ödeme emri düzenlenmesinin itiraz haklarının kısıtlanmasına yol açtığı, kendileri adına düzenlenmiş bir kesin işletme belgesinin bulunmadığı, resmi senette davalı idareye cirodan pay verilmesi yükümlülüğünün düzenlenmemiş olduğu, YMM raporlarının borç tahakkuku öncesinde davalı belediye tarafından tevsik edilmesi zorunluluğunun yerine getirilmediği, hesaplanması gereken gelir miktarı olarak belirtilen tutarın fazla hesaplandığı ve itiraz haklarının ellerinden alındığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ....'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Antalya İli, Serik İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... sayılı parselde bulunan taşınmaz üzerinde turizm tesisi gerçekleştirmek üzere lehine kesin tahsis yapılan davacı şirket tarafından süresinde ödenmediği tespit edilen 2017 ve 2018 vade tarihli hasılat paylarının tahsili amacıyla düzenlenen .. tarihli, ... cilt/sayfa numaralı ödeme emrinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usûlü Kanununun 1. maddesinde, Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinin görevine giren uyuşmazlıkların çözümünün, bu Kanunda gösterilen usullere tabi olduğu belirtilmiş; 2. maddesinde, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar, "iptal davası" olarak tanımlanmıştır.
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (a) bendinde; Bakanlık, Kültür ve Turizm Bakanlığı olarak tanımlanmış olup, "Taşınmaz malların turizm amaçlı kullanımı" başlıklı 8.maddesinin (C) fıkrasında; Bakanlığın tasarrufuna geçen taşınmazların yatırımcılara tahsisi, kiralanması ve bunlar üzerinde irtifak hakkı tesisine ilişkin esaslar ile sürelerin, bedellerin, hakların sona ermesi ve diğer şartların, saydamlık, güvenilirlik, eşit muamele, kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanımı ilkeleri doğrultusunda Bakanlık, Maliye Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine bağlı olmaksızın müştereken tespit edileceği, (D) fıkrasında; Bakanlığın tasarrufuna geçen taşınmazları (C) fıkrası uyarınca tespit edilmiş olan şartlarla Türk ve yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere tahsis etmeye Bakanlığın yetkili olduğu, bu taşınmazlar üzerinde bağımsız ve sürekli nitelikli üst hakları dahil olmak üzere irtifak hakkı tesisinin Bakanlığın uygun görüşü üzerine, Maliye Bakanlığınca belirlenen koşullarla ve bu Bakanlık tarafından yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 8. maddesine dayanılarak hazırlanan Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin (g) bendinde; kesin tahsisin ön izin koşullarını yerine getiren girişimciler adına, kamu taşınmazı üzerinde bağımsız ve sürekli nitelikli üst hakları da dahil olmak üzere irtifak hakkı tesisi veya kiralama ya da kullanma izni verilmesi suretiyle kullanma hakkı verilmesini ifade ettiği, "Tahsis şekilleri" başlıklı 19. maddesinin 2.fıkrasında; kiralama veya irtifak hakkı tesisi ya da kullanma izni verilmesine ilişkin tüm işlemlerin, bu Yönetmelik hükümleri kapsamında Bakanlığın talebi üzerine Maliye Bakanlığınca yürütüleceği, "Kullanım bedeli" başlıklı 21. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde; tesisin işletmeye açılmasından sonra toplam yıllık işletme hasılatı üzerinden Hazinece yüzde bir oranında pay alınacağı, "Şerh ve tescillerin terkini" başlıklı 29. maddesinde ise; tahsisin sona ermesi halinde, Maliye Bakanlığınca irtifak hakkı terkin ettirilerek tapu kütüğündeki şerh, takyidat ve beyanların kaldırılacağı düzenlemelerine yer verilmiştir.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 1. maddesinde, Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer'i kamu alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve kamu hizmetleri tatbikatından doğan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümlerinin uygulanacağı, 55. maddesinde amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gerektiğinin “ödeme emri” ile tebliğ olunacağı hükme bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; Antalya İli, Serik İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... sayılı parselde bulunan taşınmaz üzerinde turizm tesisi gerçekleştirmek üzere 12/06/2009 tarihinde dava dışı ... Belek ....A.Ş. adına kesin tahsis yapıldığı, anılan taşınmaz üzerinde aynı şirket adına ... Müdürlüğünce düzenlenen bila tarihli Resmi Senetle daimi ve müstakil üst hakkı tesis edildiği, ... tarihli kesin tahsis yazısının "D-Taşınmazın Kullanım Bedeli ve Ödemeler/ 3-Bakanlığımız DÖSİMM ve Kadriye Belediye Başkanlığına Hasılattan Yapılacak Ödeme" başlıklı kısmında "tesisin işletmeye açılarak turizm işletmesi belgesi alınmasını takiben her yıl elde edilecek brüt gelirin %1'i bakanlığımız döner sermaye işletmesi merkez müdürlüğüne, %1'i Kadriye Belediye Başkanlığına bilanço dönemi sonundaki ay sonuna kadar ödenecektir. Herhangi bir şekilde yatırımın başka bir şirkete devri ya da isim değişikliği halinde yukarıda bahsi geçen "cirodan pay ödeme" koşulu aynen geçerli olacaktır. Ayrıca bakanlığımız döner sermaye işletmesi merkez müdürlüğüne ve ... Belediye Başkanlığına cirodan ödenecek paylar 3 üncü şahıs ya da firmalara devredilemez. Ödenecek payların artırılması halinde, her iki kurum için de aynı oranda artırılacaktır." düzenlemesine yer verildiği, Resmi Senedin 7. maddesinin "B-Hasılattan pay alınması" başlıklı kısmında "Birinci maddede belirtilen taşınmaz üzerindeki tesislerin işletmeye geçmesinden itibaren tesislerin tamamının işletilmesinden elde edilen yıllık toplam hasılattan %1 (yüzdebir) oranında pay alınır..." düzenlemesine yer verildiği, ilerleyen süreçte ... Belek ....Gir.A.Ş. Bünyesindeki hisselerin şirket ortağı olan ... Turizm İnş. San. ve Tic. A.Ş.'ye devrinin ve firmanın unvanının ... Temalı Parklar Turizm İşletmeleri A.Ş. olarak değişitirilmesinin Kültür ve Turizm Bakanlığınca uygun bulunduğu, 6360 sayılı Ondört İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca Kadriye Belediye Başkanlığının ... Belediye Başkanlığına devredildiği, davalı idarenin ... tarihli, ... sayılı yazısı ile; 12/06/2009 tarihli kesin tahsis yazısının yukarıda yer verilen "D-Taşınmazın Kullanım Bedeli ve Ödemeler/ 3-Bakanlığımız DÖSİMM ve Kadriye Belediye Başkanlığına Hasılattan Yapılacak Ödeme" başlıklı kısmındaki düzenlemeden bahsedilerek taşınmaz üzerinde bulunan işletmelerin brüt gelirlerinden muaccel hale gelen %1'lik pay tutarlarının hesap tabloları ile birlikte ödenmesinin istenildiği, ödemenin yapılmaması üzerine 2017 ve 2018 vade tarihli hasılat paylarının tahsili amacıyla ... tarihli, ... cilt/sayfa numaralı ödeme emrinin düzenlendiği, bu ödeme emrinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
6183 sayılı Kanun'un 1. maddesi kapsamında yer alan amme alacaklarının takip ve tahsili için 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre ödeme emri düzenlenebilecek olup, özel hukuk hükümlerine tabi alacakların ise genel hükümlere göre adli yargıda açılacak alacak davası veya icra takibi yoluyla takip ve tahsili sağlanabilecektir.
Yukarıda anılan Kanun ve Yönetmelik hükümleri ile kamu taşınmazlarının yatırımcılara tahsisi, kiralanması ve bunlar üzerinde irtifak hakkı tesisine ilişkin esaslar ile sürelerin, bedellerin, hakların sona ermesi ve diğer şartların belirlenmiş olduğu göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu ödeme emrine konu hasılat payı alacağının, esasen turizm yatırımı gerçekleştirmek amacıyla kesin tahsisi yapılmış hazineye ait taşınmaz üzerinde yatırımcı lehine üst hakkı tesis etmek amacıyla taraflarca imzalanarak tapuya tescil edilen "resmi senet"ten değil, yukarıda hükümlerine yer verilen 2634 sayılı Kanundan ve bu Kanuna dayanılarak tesis edilen kesin tahsis işleminden kaynaklandığı, özel hukuk ilişkisi çerçevesinde alınan bir ücret niteliğinde olmadığı, kamu alacağı niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, özel hukuk ilişkisinden kaynaklanmayan, kamu alacağı niteliğini taşıyan dava konusu ödeme emrindeki tutarın, kamu alacaklarının takip ve tahsili için öngörülen bir yöntem olan 6183 sayılı Kanun kapsamında “ödeme emri” ile istenilmesi hukuken mümkün olduğundan, işin esası incelenerek bir karar verilmesi gerekirken, hasılat payı alacağının kaynağı olan tahsis sözleşmesinin 6183 sayılı Kanun'un 1. maddesi uyarınca anılan Kanunun kapsamında olmadığı gerekçesiyle dava konusu ödeme emrinin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin kararda hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.