Danıştay 13. Daire 2021/3404 Esas 2022/2163 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2021/3404
Karar No : 2022/2163

DAVACI : … Unlu Mamüller Enerji Danışmanlık Gıda Turizm İnşaat Catering İthalat ihracat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Kurumu (…)
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

DAVANIN KONUSU :
26/06/2012 tarih ve 28335 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 06/06/2012 tarih ve 3860/43(1) sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararı ile kabul edilen Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması’nın cezai şartlara ilişkin 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Şirkete uygulanan para cezasının dayanağı olan Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması’nın …'nın … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen düzenleyici işlem niteliğinde olduğu, söz konusu anlaşmanın görevli dağıtım şirketleri ile lisanssız elektrik üreticileri arasında imzalanmakla birlikte tarafların bu anlaşmanın içeriğini değiştirme, yeni hükümler ekleme imkânı bulunmadığı, bu anlaşmanın uygulanması ile dağıtım şirketleri tarafından tahsil edilen para cezalarının sonuçta …'ya aktarıldığı, yapılan bu işlemlerin … kararı doğrultusunda, EPDK adına yapıldığının açık olduğu, … kararı ile kabul edilen tip anlaşmanın 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin yasal dayanağının bulunmadığı, dava konusu Kurul kararının yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte olan 4628 sayılı Kanun'un 11. maddesinde tip anlaşmada öngörülen cezai şarta cevaz veren bir hükmün bulunmadığı, dava konusu tip anlaşmanın Kurul tarafından yürürlüğe konulan … tarih ve … sayılı Kurul kararına aykırı olduğu, anılan Kurul kararı uyarınca 1 MW'ın üzerinde sisteme elektrik verildiğinde uygulanacak yaptırımın belirlendiği, ancak anılan Kurul kararında bağlantı anlaşmasındaki cezai şartların uygulanacağına ilişkin kurala yer verilmediği, iptali istenen Kurul kararının Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğine aykırı olduğu, zira Yönetmelikte, sistemin güvenliğini tehlikeye atmayan durumlarda ilgili şebeke işletmecisi tarafından aykırılığın nasıl giderileceğine ilişkin kurala yer verildiği, ancak para cezasının uygulanacağına yer verilmediği, düzenleyici işlemde öngörülen cezai şartın içerik itibarıyla öngörülemez, teknik gereklerden kaynaklanmayan keyfi olarak belirlenen bir ceza olduğu, belirlilik ilkesine uygun olmadığı, düzenleyici işlemde kurala bağlanan cezanın teknik ve hukuka uygun bir gerekçesinin bulunmadığı, sisteme anlık olarak belirlenen güç üzerinde enerji verilmesinin teknik olarak sisteme herhangi bir zararının olmadığı, para cezası verilmesi için sistemi tehlikeye sokma gibi bir kriter de öngörülmediği, elektrik sistemine herhangi bir zararı tespit edilmemiş bir fiile idarî yaptırım öngörülmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usûle ilişkin olarak davanın süresinde açılmadığı, esasa ilişkin olarak ise 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 14. maddesinde lisanssız elektrik üretim tesislerinin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile satışa, başvuru yapılmasına ve denetim yapılmasına ilişkin usul ve esasların Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceğinin kural altına alındığı, Kurumun elektrik piyasasına ilişkin gelir kalemlerinin neler olduğunun kanunla belirlendiği, belirlenen gelir kalemleri arasında dağıtım şirketleri tarafından tahsil edilen cezai şartların yer almadığı, Kurul'un 7150-4 sayılı kararında sisteme 1 MW’ın altında, ancak bağlantı anlaşmasında yer verilen gücün üzerinde enerji veren tesislere ilişkin durumun değerlendirilerek bu tesislerin kanun hükmünü değil sadece bağlantı anlaşması hükümlerini ihlâl ettiği değerlendirilerek bağlantı anlaşmasında belirtilen cezai şartın uygulanmasının yeterli olduğuna karar verildiği, … sayılı Kurul kararında hem bağlantı anlaşmasına yer verilen gücün hem de 1 MW güç sınırının üzerinde bir güçle sisteme enerji veren tesislerin durumunun değerlendirildiği ve kanunda belirtilen güç sınırları üzerinde bir güçle sisteme enerji veren tesisler için üretilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi bedelinin YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak kabul edilmesi gerektiğine karar verildiği, … sayılı Kurul kararında bağlantı anlaşmasında uygulanacak cezai şartın uygulanması hususuna yer verilmemiş olmasının bağlantı anlaşması hükümlerinin uygulanmayacağı anlamına gelmediği, lisanssız elektrik üretimi ile ilişkilendiren tüketim tesislerinin tüketimi çok düşük seviyede tutmak ve anlaşmada yer verilenin üzerinde elektrik üretim yapmak suretiyle kâr elde etme amacı ortaya çıktığından bağlantı anlaşmalarında öngörülen düzenlemelerin sisteme fazladan güç vererek kâr elde etme amacını engelleyici ve lisanssız elektrik üretim amacını sağlayıcı nitelikte olması gerektiğinden dolayı böyle bir cezaî hesaplamanın belirlendiği, düzenleyici işleme konu uygulamanın idari yaptırım ve idari para cezası kavramı dışında kaldığı, sözleşmede öngörülen cezai şart olduğu ve cezai şart bedelinin dağıtım şirketi tarafından tahsil edildiği, nitekim Danıştay içtihatlarında da Kurul kararı ile belirlenen anlaşmalarda yer alan cezaî şartlara ilişkin hükümlerin idari yaptırım olarak değerlendirilmediği, davacının üretim tesisinin Kanun’un 14. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde tanımlanan kurulu gücü azami 1 MW’lık üretim tesisleri kapsamında olduğu, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliğinin 37. maddesinde yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin alt düzenleyici işlemler yapmaya Kurumun yetkili olduğunun belirtildiği, bu doğrultuda lisanssız elektrik üreticilerinin sisteme bağlanmasına ve kullanımına ilişkin diğer yükümlülüklerin belirlenmesi için bağlantı anlaşmasının tip anlaşma olarak Kurul kararıyla belirlendiği, tip anlaşmada anlaşmanın her iki tarafına da birtakım yükümlülüklerin getirildiği, yükümlülüğünü yerine getirmeyen tarafa anlaşmada belirtilen cezaî şartların uygulanmasının anlaşmanın gereği olduğu, söz konusu düzenleme ile lisanssız üretici tarafından ilgili dağıtım şirketine ödenecek olan cezaî şartın düzenlendiği, 6446 sayılı Kanun’da düzenlenen idari yaptırım ve cezaların farklı hukukî nitelikte olduğu, uyuşmazlığa konu düzenleyici işlemin ise sözleşmedeki cezai şartı düzenlediği, lisanslı elektrik üretimi yapanların amacının kâr elde etmek olduğu, ancak lisanssız elektrik üretimi yapmanın amacının ise öncelikle ihtiyaçlarının karşılanması olduğu, bu nedenle öngörülen düzenlemelerin sisteme fazladan güç vererek fazladan kâr elde etme amacını engellemek üzere getirildiği, bu nedenle lisanslı üretim yapanlar ile lisanssız üretim yapanlar arasında herhangi bir eşitsizliğin olmadığı, lisanssız elektrik üretiminde amaç ihtiyacın karşılanması olduğundan ve ihtiyaç fazlası elektrik sabit fiyat üzerinden satın alındığından, piyasada zaten rekabetten bahsedilemeyeceği, mevcut teknolojide sisteme verilen enerjinin saniyeler içerisinde tepki veren sistemlerle ayarlanabildiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'NIN DÜŞÜNCESİ :
Dava; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun 06/06/2012 tarihli ve 3860/43/(1) sayılı kararı ile kabul edilen Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşmasının "Cezai Şartlar" başlıklı 16. maddesinin (1) fıkrasının (a) bendinin iptali istemi ile açılmıştır.
Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşmasının "Cezai Şartlar" başlıklı 16. maddesinin (1) fıkrasının (a) bendinde; "Her takvim yılında; üreticinin sisteme verdiği gücün anlaşma gücünü aşması halinde, sisteme verilen gücün anlaşma gücünü aştığı değerlerin en yükseği dikkate alınarak, ilk aşımın gerçekleştiği aydan itibaren ilgili takvim yılı sonu veya ilgili takvim yılı sonundan önce ise, bu anlaşmanın yürürlükte olduğu dönem sonuna kadar ceza uygulanır. Bu ceza anlaşma gücünü aşan kısım için (kW), ilgili takvim yılının en yüksek sistem kullanım fiyatı üzerinden hesaplanan bedelin dört misli olarak hesaplanır. Anlaşma gücü üzerinde sisteme verilen enerji miktarı, destek ödemesi hesabında dikkate alınmaz" hükmüne yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacı şirket tarafından, Ankara İli, Nallıhan İlçesi, … Mahallesi, … ada, … numaralı parselde, 750 KWe gücündeki, Işık-1 GES üretim tesisinin lisanssız olarak kurularak, 17.11.2019 tarihinde kabülünün yapıldığı, 12.07.2016 tarihinde davacı şirket ile … Elektrik Dağıtım A.Ş. arasında Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşmasının imzalandığı, bilahare, 27.01 2020 tarihli yazı ile; davacı şirketin 21.01.2020 tarihinde sisteme 1 MW üzerinde güç verdiğinin tespit edilerek, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun … tarihli ve … sayılı kararı gereği lisanssız üretim sahibi kişi ya da bu kişiyi temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişiler tarafından, sistemde gerekli düzenlemelerin yapılarak, demand olarak sisteme 1 MW ve üzerinde güç verilmeyeceğine dair bir taahütname düzenlenmesi gerektiğinin davacıya bildirildiği, davacı şirket tarafından, konuyla ilgili taahhütname verilmesini müteakip, … Başkent Elektrik Dağıtım AŞ.'ye hitaben yazılan yazı ile, "… GES Santralinde bulunan inventerlere bakım yapıldığı sırada sahada çalışan teknik personelin hatalı uygulama yapması nedeniyle inventerlerdeki limitlerin sıfırlandığı ve bu nedenle şebekeye, çağrı mektubunda belirtilen gücün üzerinde enerji verildiği, gerekli düzenlemelerden sonra inventerlerin olması gereken değerlere çekildiği" hususlarının bildirildiği, bilahare … Elektrik Dağıtım AŞ tarafından; davacının bağlantı noktasına anlaşma gücü üzerinde elektrik enerjisi verdiğinden bahisle, davacıya 148.281,97 TL tutarında, 09.02.2021 tarihli güç aşım bedeli faturasının gönderilmesi üzerine davacı tarafından, anılan işlemin dayanağı olan Dağıtım Sistemi Bağlantı Anlaşmasının "Cezai Şartlar" başlıklı 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 14. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, kurulu gücü azami 1 MW yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf olduğu; 3. fıkrasında, lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten kişilerin ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi hâlinde elektrik enerjisi son kaynak tedarik şirketince, 10/05/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun kapsamında belirlenen fiyatlardan alınacağı; 4. fıkrasında, bu kişilerin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile satışa, başvuru yapılmasına ve denetim yapılmasına ilişkin usul ve esasların Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Aynı Kanun'un 16. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, "Bu Kanun, ikincil mevzuat veya lisans hükümlerine, Kurul kararlarına ve talimatlara aykırı hareket edildiğinin saptanması hâlinde, aykırılığın niteliğine göre aykırılığın otuz gün içinde giderilmesi veya tekrarlanmaması ihtar edilir ve yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettiren veya tekrar edenlere beşyüzbin Türk Lirası idarî para cezası verilir."; (c) bendinde, "Bu Kanun, ikincil mevzuat veya lisans hükümlerine aykırılık yapılmış olduktan sonra niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olmayacak şekilde aykırı davranılması durumunda ihtara gerek kalmaksızın beşyüzbin Türk Lirası idarî para cezası verilir." hükmü; 31. maddesinin 1. fıkrasında ise, "Diğer mevzuatta, 4628 sayılı Kanun'un bu Kanunla yürürlükten kaldırılan maddelerine yapılan atıflar, bu Kanun'un ilgili hükümlerine yapılmış sayılır." düzenlemesi yer almıştır.
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un 6/A maddesinde, "Kendi tüketim ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten lisanssız elektrik üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri hâlinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir. Bu kapsamda dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin görevli tedarik şirketi tarafından satın alınması zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi tarafından YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir." kuralına; 10. maddesinde de, "Bu Kanun'un 6 ve 6/A maddelerine aykırı faaliyet gösterdiği tespit edilenler hakkında, 4628 sayılı Kanun'un 11'inci maddesi hükümleri uygulanır." kuralına yer verilmiştir.
Davacı şirket ile … Elektrik Dağıtım A.Ş.'nin, Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşmasını imzaladıkları 12.07.2016 tarihinde yürürlükte olan ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14. maddesi ile 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanununun 6/A maddesine dayanılarak hazırlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendinde; ilgili mevzuatın, Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge ve Kurul kararlarını ifade edeceği kurala bağlanmış, 5. maddesinin (c) bendinde; kurulu gücü bir megavat veya Kanun'un 14. maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmiş kurulu güç üst sınırına kadar olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri, önlisans ve lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaf olarak kurulabilecek üretim tesisleri arasında sayılmış, aynı maddenin 2. fıkrasında da; önlisans ve lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek veya tüzel kişilerin ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde, söz konusu elektrik enerjisinin ilgili görevli tedarik şirketi aracılığı ile YEKDEM kapsamında değerlendirileceği düzenlenmiş, Yönetmelikte ayrıca, ihtiyaç fazlası enerjinin tespiti, satın alınması, değerlendirilmesi ile ilgili düzenlemelere yer verildikten sonra "Yasaklar ve yaptırımlar" başlıklı 28. maddesinin 4. fıkrasında; Bu Yönetmelik ve Tebliğ hükümlerine aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişinin ilgisine göre ilgili şebeke işletmecisi ve/veya görevli tedarik şirketi tarafından ihtar edilerek, aykırılığın giderilmesi için kendisine 15 günden az olmamak kaydıyla makul bir süre verileceği, verilen süre zarfında da aykırılığın giderilmemesi ve söz konusu aykırılığın şebekenin işleyişine zarar vermesi durumunda, bu kişinin sisteme elektrik enerjisi vermesinin, tüketim tesisinin sistemden enerji çekmesine engel olmayacak biçimde, ilgili şebeke işletmecisi tarafından doğrudan veya görevli tedarik şirketinin bildirimi üzerine engellenebileceği, bu fıkra kapsamına giren gerçek veya tüzel kişilerin, 5. fıkra kapsamında Kuruma bildirileceği, 5. fıkrasında da; lisanssız üretim faaliyeti gösteren kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranması durumunda, Kurul tarafından Kanunun 16. maddesinde öngörülen yaptırımların uygulanacağı düzenlemelerine yer verilmiş, bilahare anılan Yönetmelikte çeşitli tarihlerde değişiklikler yapılmıştır.
Yönetmeliğin davacı şirket adına düzenlenen fatura tarihinde yürürlükte bulunan "Yasaklar ve yaptırımlar" başlıklı 34. maddesinin 4. fıkrasında; Bu Yönetmelikte tanımlanan istisnalar ve düzenlemeler dışında, niteliği itibariyle aykırılığın düzeltilmesi mümkün olmayan iş ve işlemlerin yapıldığının ve lisanssız üretim başvurusuna esas olan şartların ortadan kalktığının, bu şartların baştan mevcut olmadığının veya yapılan talep ve işlemlerde kanuna ve mevzuata karşı hile veya gerçek dışı beyanda bulunulduğunun tespiti halinde, herhangi bir bildirim yapılmaksızın, ilgisine göre bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu veya bağlantı ve/veya sistem kullanım anlaşmasının iptal edileceği kurala bağlanmıştır.
Cezai şartlara ilişkin maddesi dava konusu edilen Bağlantı Anlaşması, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun 06/06/2012 günlü ve 3860/43-(1) sayılı kararı ile kabul edilmiş, Kurulun … günlü ve … sayılı kararı ile; sisteme, Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubunda yer alan kurulu güçten daha fazla güç ile enerji verilmesi durumunda, Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşmasında tanımlanan ilgili cezai şartların uygulanmasına; Kurulun … günlü ve … sayılı Kurul Kararı ile de; hem Bağlantı Anlaşmasında yer verilen gücün, hem de 1 MW'lık güç sınırının üzerinde bir güçle sisteme enerji veren tesislerin durumu değerlendirilerek, üretilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi bedelinin YEKDEM'e bedelsiz katkı olarak kabul edilmesi gerektiğine karar verilmiştir.
Aktarılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, 6446 sayılı Kanun'a göre kurulu gücü azami 1 MW'lık üretim tesislerinin lisans alma yükümlülüğünden muaf olduğu, 1 MW'ın üzerinde faaliyette bulunulmasının ise, Kanunun tanımış olduğu istisnaî duruma aykırılık teşkil ettiği, söz konusu ihlâlin müeyyidesi olarak öngörülen yaptırımların da, gerek 6446 sayılı Kanun'da, gerekse anılan Kanuna atıf yapmak suretiyle 5346 sayılı Kanun'da düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Bu çerçevede, somut olayda, sisteme verilen gücün anlaşma gücünü aşması halinde, üretici tarafından dağıtım şirketine ödenmesi gereken cezaya yönelik yaptırım türünün, EPDK tarafından kabul edilen Bağlantı Anlaşması ile belirlenip belirlenemeyeceğinin ortaya konulması gerekmektedir.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 4. maddesinin 1. fıkrasında, hangi fiillerin kabahat oluşturduğunun, kanunda açıkça tanımlanabileceği gibi, kanunun kapsam ve koşulları bakımından belirlediği çerçeve hükmün içeriğinin, idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle de doldurulabileceği; 2. fıkrasında, kabahat karşılığı olan yaptırımların türü, süresi ve miktarının, ancak kanunla belirlenebileceği kurala bağlanmıştır.
Bağımsız idarî otoritelerin görev ve yetkileri belli bir alanla veya sektörle sınırlandığından ve ayrıca bunların görev ve yetkileri kuruluş kanunlarında somut olarak belirlendiğinden, görev ve yetkilerine dair belirlenen bu sınırlar aynı zamanda bunların ceza verebilecekleri fiillerin de bir tür çerçevesini oluşturacağından, verebilecekleri idarî ceza türü, süresi ve miktarının kanunla düzenlenmesi yeterlidir. (ULUSOY, Ali D., İdari Yaptırımlar, 2013, İstanbul, s. 86-87).
Görüldüğü üzere, çerçeve kanunlarda kapsam ve koşulları gösterilmek suretiyle kabahatin tipe dâhil unsurlarının idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle düzenlenmesine olanak tanınmışken, kabahat karşılığında uygulanacak idarî yaptırımlar bakımından aynı imkân mevcut değildir. Çünkü 5326 sayılı Kanun'un 4. maddesinin 2. fıkrası idarî yaptırımların türünün, süresinin ve miktarının sadece kanunla belirlenebileceğini açıkça vurgulayarak, bu konuda idareye hiçbir şekilde yetki vermemiştir. (KANGAL, Zeynel T., Kabahatler Hukuku, 2019, İstanbul, s. 94-95).
Uyuşmazlıkta, Bağlantı Anlaşmasının dava konusu 16. maddesinin (a) bendinde yer alan, "Her takvim yılında, üreticinin sisteme verdiği gücün anlaşma gücünü aşması halinde, sisteme verilen gücün anlaşma gücünü aştığı değerlerin en yükseği dikkate alınarak, ilk aşımın gerçekleştiği aydan itibaren ilgili takvim yılı sonu veya ilgili takvim yılı sonundan önce ise bu anlaşmanın yürürlükte olduğu dönem sonuna kadar ceza uygulanır. Bu ceza, anlaşma gücünü aşan kısmı için (kw), ilgili takvim yılının en yüksek sistem kullanım fiyatı üzerinden hesaplanan bedelin 4 misli olarak hesaplanır. Anlaşma gücü üzerinde sisteme verilen enerji miktarı, destek ödemesi hesabında dikkate alınmaz" düzenlemesinin, güç aşımı halinde, belli kriterlere göre hesaplanan para cezasına ilişkin idari bir yaptırım olduğu açıktır.
Dava konusu Anlaşma maddesinde, üreticinin sisteme verdiği gücün, anlaşma gücünü aşması halinde uygulanacak idari yaptırım gösterilmekle beraber, gerek 6446 sayılı Kanun'un 16. maddesinde, gerekse anılan Kanuna atıf yapılan 5346 sayılı Kanunun 10. maddesinde, söz konusu fiile yönelik idari yaptırımların düzenlendiği, Kanuna, ikincil mevzuata veya lisans hükümlerine, kurul kararlarına ve talimatlara aykırı hareket edildiğinin saptanması halinde verilecek cezanın usul (aykırılığın tekrar edilmemesinin ihtar edileceği) ve miktarının belirlenmiş olduğu, dolayısıyla, düzenleyici bir işlem türü olan Kurul kararıyla belirlenen Bağlantı Anlaşması maddesi ile, türü, süresi veya miktarı farklı, yeni bir idari yaptırım türü düzenlenmesinin Anayasa'nın 38. maddesi uyarınca yaptırımda kanunilik ilkesine aykırılık teşkil ettiği anlaşılmaktadır.
Başka bir deyişle; 6446 sayılı Kanunun 16. maddesinde, Kanuna, ikincil mevzuat veya lisans hükümlerine, kurul kararlarına ve talimatlara aykırı hareket edilmesi halinde verilecek cezanın kurala bağlanmış olmasına karşın, Kurul tarafından belirlenen ve üretici ile dağıtım şirketi arasında imzalanan anlaşma maddesi ile, dayanağı olmayan yeni bir ceza ihdas edilmesi mevzuata ve hukuka uygun görülmemiştir.
Bu itibarla; davalı idarece, "üreticinin sisteme verdiği gücün anlaşma gücünü aşması" fiili ile ilgili olarak, Bağlantı Anlaşmasına hüküm konulmak suretiyle yeni bir idari yaptırım türü ihdas edilmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 06/06/2012 günlü ve 3860/43/(1) sayılı kararı ile kabul edilen Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşmasının "Cezai Şartlar" başlıklı 16. maddesinin (1) fıkrasının (a) bendinde yer alan hükmün iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 24/05/2022 tarihinde, davacı vekili Av. …'un ve davalı idare vekili Av. …'ın geldikleri, Danıştay Savcısı'nın hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısı'nın düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkimi'nin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı şirket lisanssız elektrik üretimi yapmaktadır. … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile kabul edilen tip anlaşma niteliğinde Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması'nı (Bağlantı Anlaşması) 12/07/2016 tarihinde Başkent Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ile imzalamıştır.
Başkent Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi tarafından, taraflar arasında imzalanan Bağlantı Anlaşması'nın "Cezai Şartlar" başlıklı 16. maddesinde yer verilen "a)Üreticinin bağlantı noktasına anlaşma gücü üzerinde elektrik enerjisi vermesi" şartının gerçekleştiğinden bahisle 148.281,97-TL tutarında 09/02/2021 tarihli güç aşım bedeli faturası gönderilmiştir.
Bunun üzerine, davacı tarafından 06/06/2012 tarih ve 3860/43 (1) sayılı Kurul kararıyla kabul edilen tip anlaşma niteliğinde Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması’nın cezai şartlara ilişkin 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idarenin usule ilişkin itirazı geçerli görülmeyerek esasın incelenmesine geçildi.

ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu Kurul kararının tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun (6446 sayılı Kanun'la başlığı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun şeklinde değiştirilmiştir.) 1. maddesinde "Bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları", "İlgili bağlantı ve sistem kullanım tarifesinin fiyatları, hükümleri ve şartlarını içeren ve bir üretim şirketi, otoprodüktör, otoprodüktör grubu, dağıtım şirketi ya da tüketicilerin iletim sistemine ya da bir dağıtım sistemine erişmeleri ya da bağlantı yapmaları için ilgili kullanıcıya özgü koşul ve hükümleri kapsayan anlaşmalar" şeklinde tanımlanmış; 5. maddesinde, "Bu Kanunun diğer maddeleri ile belirlenen görevlerinin yanısıra, Kurul aşağıdaki görevleri de yerine getirir: (...) (c) Tüketicilere güvenilir, kaliteli, kesintisiz ve düşük maliyetli elektrik enerjisi hizmeti verilmesini teminen gerekli düzenlemeleri yapmak. (g) "Bu Kanunun amaçları ile uyumlu olarak, gerektiği durumlarda, model anlaşmalar geliştirmek." (....) Bu Kanunun diğer maddeleri ile belirlenen yetkilerinin yanısıra, Kurul aşağıdaki yetkilere de sahiptir: (....) (o) Lisans sahibi tarafların, iletim sistemi ya da bir dağıtım sistemine bağlantı ve sistem kullanımına ilişkin anlaşmaların hükümleri üzerinde mutabakata varamamaları halinde, ihtilafları bu Kanunun ve tarafların ilgili lisanslarının hükümlerine göre çözmek." kuralına yer verilmiştir
Dava konusu Kurul kararının tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mülga Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 10. maddesinin, 2. fıkrasında, "Bu Yönetmelik kapsamında; dağıtım sistemine bağlanacak üreticilerle yapılacak bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında yer alacak genel hükümler, dağıtım şirketlerinin görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir. Belirlenen genel hükümler dağıtım şirketlerinin internet sayfasında yayımlanır." kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat uyarınca, dağıtım sistemine bağlanacak lisanssız elektrik üreticileriyle yapılacak bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında yer alacak genel hükümler, dağıtım şirketlerinin görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenecektir. Bu kapsamda 26/06/2012 tarih ve 28335 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 06/06/2012 tarih ve 3860/43(1) sayılı Kurul kararı ile kabul edilen Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması (Tip Anlaşma) yayımlanmıştır.
Tip Anlaşma'nın cezaî şartlara ilişkin 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, "Üreticinin bağlantı noktasına anlaşma gücü üzerinde elektrik enerjisi vermesi" durumunda, "Her takvim yılında; üreticinin sisteme verdiği gücün anlaşma gücünü aşması halinde, sisteme verilen gücün anlaşma gücünü aştığı değerlerin en yükseği dikkate alınarak, ilk aşımın gerçekleştiği aydan itibaren ilgili takvim yılı sonu veya ilgili takvim yılı sonundan önce ise bu anlaşmanın yürürlükte olduğu dönem sonuna kadar ceza uygulanır. Bu ceza, anlaşma gücünü aşan kısım için (kW), ilgili takvim yılının en yüksek Sistem Kullanım Fiyatı üzerinden hesaplanan bedelin dört misli olarak hesaplanır. Anlaşma gücü üzerinde sisteme verilen enerji miktarı, destek ödemesi hesabında dikkate alınmaz." kuralına yer verilmiştir.
Hayatın her alanında ihtiyaç duyulan, maliyeti, sürekliliği ve kalitesi ile ekonomik ve sosyal hayatı önemli ölçüde etkileyen, depolanması mümkün olmadığından kendine özgü bir piyasa yapısı sergileyen elektrik piyasasında, faaliyetlerin arz güvenliğini ve kamu hizmeti gerekliliklerini sağlayacak bir uyum içinde yürütülmesi gerekmektedir.
Kurul tarafından kendisine kanunla verilen yetki kapsamında tarafların sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini tam ve gereği gibi ifa etmeleri amacıyla Tip Anlaşma'ya cezaî hükümler konulmasına engel olan bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, Tip Anlaşma'nın cezai şartlara ilişkin 16. maddesinde sözleşmenin her iki tarafı için de cezaî şart öngörüldüğü, idari bir otorite tarafından belirlenen tip anlaşma da olsa özel hukuk kişileri arasında imzalanan sözleşmedeki cezanın uygulanmasının ve sonrasında tahsil edilmesinin tamamen tarafların iradesinde olduğu, tahsil edilen cezanın EPDK'ya aktarılması gibi bir durumun söz konusu olmadığı görülmektedir.
Bu nedenle, davacı tarafın cezaî şartın idarî yaptırım niteliğinde olduğu, kanunî dayanağının bulunmadığı, EPDK'nın böyle bir belirleme yapma yetkisinin bulunmadığı iddiaları geçerli görülmemiştir.
Öte yandan, davalı idarenin cezaî şartın içeriğini belirlemeye yetkisi olmakla birlikte, bu belirlemedeki takdir yetkisi mutlak ve sınırsız değildir. Bu yetki kullanılırken, cezaî şartın getirilmesi amacına matuf hukuken geçerli seçenekler arasından tercihte bulunulması, hukuken eşit durumda olanlar arasında farklı sonuçlara yol açmaycak ve makûl ve meşru sebeplere dayanarak düzenleme yapılması gerektiği açıktır.
Tip Anlaşma'da yer verilen cezaî şart incelendiğinde, davalı idare tarafından cezaî şartın takvim yılı şeklinde hesaplanmasının öngörüldüğü, takvim yılı içerisinde ilk aşımın gerçekleştiği aydan itibaren ilgili takvim yılı sonuna (veya ilgili takvim yılı sonundan önce ise bu anlaşmanın yürürlükte olduğu dönem sonuna) kadar cezanın uygulanacağının kurala bağlandığı görülmektedir. Buna göre, bir takvim yılı içerisinde gücün aşıldığı ay sonrasında kalan aylar cezanın hesaplanmasında çarpan olarak belirlenmiştir. Ocak ayında güç aşımı yapan birisi için hesaplanacak tutar 12 ile çarpılırken, haziran ayında güç aşımında bulunan için 7 ile çarpılmasının öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Bir takvim yılı içesinde, cezaî şartın uygulanmasını gerektiren fiilin yılın başında gerçekleştirilmesiyle yılın sonuna doğru gerçekleştirilmesinin cezanın hesaplanmasında neden dikkate alınması gerektiğine ilişkin olarak davalı idarenin cezanın caydırıcı olması gerektiği savunması; caydırıcı bir cezanın çok farklı şekillerde belirlenmesi mümkün iken takvim yılının başında sözleşmedeki ihlâli gerçekleştiren ile yılın sonuna doğru gerçekleştiren arasında aynı hukukî durumda olmalarına karşın, makul ve meşru bir sebep olmaksızın farklı tutarların cezaî şart olarak hesaplanmasının eşitliğe aykırı olması nedeniyle geçerli görülmemiştir.
Bu itibarla 06/06/2012 tarih ve 3860/43(1) sayılı Kurul kararı ile kabul edilen Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması’nın cezai şartlara ilişkin 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu 26/06/2012 tarih ve 28335 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 06/06/2012 tarih ve 3860/43(1) sayılı Kurul kararı ile kabul edilen Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması’nın cezai şartlara ilişkin 16. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 24/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.