Danıştay 6. Daire 2021/9850 Esas 2022/6088 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/9850
Karar No : 2022/6088

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : …, Hukuk Müşaviri …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Yapı Denetim Ltd.Şti.'nin denetim sorumluluğunda bulunan … YİBF numaralı yapı ile … Yapı Denetim Ltd.Şti'nin denetim sorumluluğunda bulunan … ve … YİBF numaralı yapılarda 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunda öngörülen görev ve sorumlulukları yerine getirmeyerek görev aldığı yapı denetim kuruluşlarının üç defa idari para cezası almasına neden olduğundan bahisle sorumlu denetim elemanı (inşaat mühendisi, uygulama denetçisi) olan davacının, aynı Kanunun 8. maddesinin 8. fıkrası uyarınca denetçi belgesinin iptal edilmesi ve 3 (üç) yıl süre ile herhangi bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olmaması için Bakanlıkça kaydının tutulmasına ilişkin 30/06/2019 tarih ve 30817 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 27/06/2019 tarih ve 149339 sayılı Bakanlık Olur'unun iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda özetle; eylem tarihinde şirket tüzel kişiliği bünyesindeki fiilden dolayı davacı hakkında yapı denetim şirketine para cezası verilmesine sebep olduğundan bahisle cezalandırılmasını öngören bir hüküm bulunmadığından, fiilin gerçekleştirildiği tarihte yürürlükte bulunmayan, daha sonraki bir tarihte yürürlüğe giren bir hüküm dayanak gösterilerek inşaat mühendisi, uygulama denetçisi olan davacıya yaptırım uygulanmasının "suçta ve cezada kanunilik" ilkesine aykırı düşeceğinin açık olduğu, ayrıca … YİBF numaralı yapı nedeniyle verilen 5.977,62 TL para cezasına karşı açılan davanın … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararıyla iptaline karar verildiği, … YİBF numaralı yapı nedeniyle verilen 23.889,49-TL para cezasına karşı açılan davanın … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında derdest olduğu, … YİBF numaralı yapı hakkında verilen para cezasına ilişkin ise dosya içeriğinde herhangi bir bilgi ve belgenin, UYAP kayıtlarına göre de açılmış bir davanın bulunmadığı, dolayısıyla son durumda 3 defa para cezası verilmesine neden olma koşulu da gerçekleşmediğinden dava konusu işlemin bu yönden de dayanağının kalmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçeler ile, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, idari işlemlerin yargısal denetiminin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre yapılmasının idare hukukunun ilkelerinden olduğu, mevzuatta 2015 yılı sonrası yapılan değişikliğin davacının lehine olduğu, davacının 3 para cezası verilmesine sebep olduğu hususları ileri sürülmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ: Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu belirtilerek, davalının temyiz istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın, Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : … Yapı Denetim Ltd.Şti.'nin denetim sorumluluğunda bulunan … YİBF numaralı yapı ile … Yapı Denetim Ltd.Şti'nin denetim sorumluluğunda bulunan … ve … YİBF numaralı yapılarda 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunda öngörülen görev ve sorumlulukları yerine getirmeyerek görev aldığı yapı denetim kuruluşlarının üç defa idari para cezası almasına neden olduğundan bahisle sorumlu denetim elemanı (inşaat mühendisi, uygulama denetçisi) olan davacının, aynı Kanunun 8. maddesinin 8. fıkrası uyarınca denetçi belgesinin iptal edilmesi ve 3 (üç) yıl süre ile herhangi bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olmaması için Bakanlıkça kaydının tutulmasına ilişkin 30/06/2019 tarih ve 30817 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 27/06/2019 tarih ve 149339 sayılı işlem tesis edilmiştir.
Bunun üzerine, görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT ve HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun "Yapı denetim kuruluşları ve görevleri" başlıklı 2. maddesinin dördüncü fıkrasının (a) bendinde; "Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek" (c) bendinde; "Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek", (g) bendinde; "Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek" yapı denetim kuruluşlarının görevleri arasında sayılmıştır.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun "Denetim faaliyetinin durdurulması ve izin belgesinin iptali" başlıklı 8. maddesinde; "Yapı denetim kuruluşlarından, bu Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri anlaşılanların veya son üç yıl içerisinde üç defa olumsuz sicil alanların veyahut 3 üncü maddenin son fıkrası ile 6 ncı maddenin birinci fıkrası hükümlerine aykırı hareket ettiği belirlenenlerin denetim faaliyeti, yapı denetim komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak geri alınır. Durdurma kararı, Resmî Gazetede ilan edilir ve sicillerine işlenir. Denetim faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına neden olan yapı denetim kuruluşunun mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altında dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaz. Geçici durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler Bakanlıkça ilgili meslek odasına bildirilir. Meslek odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapar.
Faaliyeti üç defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve izin belgesi Bakanlıkça iptal edilir.
İzin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşunun, kusurları mahkeme kararı ile kesinleşen mimar ve mühendisleri başka bir yapı denetim kuruluşunda görev almaları halinde, görev aldıkları bu kuruluşa izin belgesi verilmez, verilmişse iptal edilir.
Denetim faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşu hakkındaki bu karar ilgili idareye bildirilir ve denetimini üstlendiği yapıların devamına izin verilmez. Bu durumda, yapım faaliyetine devam edilebilmesi için yapı sahibince başka bir yapı denetim kuruluşunun görevlendirilmesi zorunludur." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 23/04/2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 32. maddesi ile 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 8. maddesinde değişiklik yapılmış, madde başlığı "İdari müeyyideler ve teminat" olarak değiştirilirken madde metni de;
"Yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre, aşağıdaki idari yaptırımlar uygulanır.
a) Denetim personelinin görevi başında bulunmaması veya yapı denetim kuruluşunun denetim personeline görevi ile ilgili yazılı olarak bilgi vermediğinin anlaşılması,
b) Mevzuatın öngördüğü evrakın tanziminde eksiklik veya kusur bulunması,
c) 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (b) veya (f) bendinde belirtilen görevlerin yerine getirilmemesi, hâllerinde, tespite konu yapının yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %10’u kadar idari para cezası,
ç) Hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilememesi kaydı ile, 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (a) veya (c) ile (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, tespite konu olan yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %20’si kadar idari para cezası verilir.
d) 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (d) veya (e) veya (h) veya (ı) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, tespite konu yapının yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %30’u kadar idari para cezası verilir.
Yapı denetim kuruluşlarına denetim sorumluluğunu üstlendiği bir işe yönelik yapılacak tespitler doğrultusunda yukarıdaki bentlerde belirtilen idari müeyyidelerden birden fazla cezanın verilmesinin gerekmesi hâlinde o işe ait yapı denetim hizmet sözleşmesinin en fazla %50’si kadar idari para cezası verilir.
e) Aşağıda belirtilen;
1) Denetim hizmetinin bu Kanunda yazılı asgari hizmet bedelinden düşük bir bedel ile üstlenildiğinin tespit edilmesi,
2) Yapı sahibinden veya vekilinden, yapı denetim hesabına yatırılmaksızın yapı denetimi hizmet bedeli alındığının tespit edilmesi, hâllerinde, üstlenilen denetim işlerinin tamamına ait yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelleri toplamının %3’ü kadar idari para cezası verilir.
f) 6 ncı maddenin birinci fıkrası hükmüne aykırı hareket edilmesi hâlinde üstlenilen denetim işlerinin tamamına ait yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelleri toplamının %2’si kadar idari para cezası verilir.
g) Aşağıda belirtilen;
1) Hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilemesi hâlinde 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (a) veya (c) ile (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmemesi,
2) 3 üncü maddenin beşinci fıkrasının birinci cümlesi hükmüne aykırı hareket edilmesi,
3) Yapı denetim kuruluşuna son bir yıl içinde üç defa idari para cezası uygulanması, hâllerinde, cezayı gerektiren fiil ve hâlin, yetkililer tarafından yapılan inceleme ve denetimlerle tespit edilip öğrenilmesinden veya son idari para cezasının tebliğinden itibaren İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilir.
h) Yeni iş almaktan men yönünde verilen ilk cezanın ilan edilmesinden sonra, yeni iş almaktan men yönünde cezayı gerektiren ikinci bir fiilin işlenmesi ve bundan dolayı ceza verilip ilan edilmesinden sonra üçüncü defa yeni iş almaktan men yönünde ceza vermeyi gerektiren bir fiilin işlenmesi ve bundan dolayı da ceza verilip ilan edilmesi hâlinde, son ilan tarihinden itibaren Merkez Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça yapı denetim kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek faaliyetine son verilir ve teminatı irat kaydolunur.
Yapı denetim kuruluşunun, 3 üncü maddenin beşinci fıkrasının ikinci cümlesi hükmüne aykırı hareket eden veya yapı denetim kuruluşunda görevli iken laboratuvar kuruluşlarında da görev alan mimar ve mühendislerine İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce 5.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.
İdari para cezası, cezayı gerektiren fiil ve hâlin, yetkililer tarafından yapılan inceleme ve denetimlerle tespit edilmesini müteakip yapı denetim kuruluşunun ve ilgililerin savunmaları alınarak verilir ve yazılı olarak tebliğ edilir.
İdari para cezasına karşı on beş gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. Bu süre içinde itiraz yoluna başvurulmaması hâlinde idari para cezası kesinleşir. İtirazlar, zaruret olmayan hâllerde evrak üzerinde incelenerek en kısa süre içinde karara bağlanır. İtiraz üzerine verilen mahkeme kararları kesindir.
Yeni iş almaktan men ve faaliyetine son verme cezalarına dair işlemler, Resmî Gazete’de ilan edilir.
Yeni iş almaktan men cezası, yapı denetim kuruluşunun denetimindeki diğer işlerin devamına mani değildir. Ancak, yapı denetim kuruluşuna yeni iş almaktan men cezası verilmesine esas olan yapım işinin devam edebilmesi için, yapı sahibi tarafından başka bir yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe, ilgili idare tarafından işin devamına izin verilmez. Faaliyete son verme cezası verilen hâllerde de, yapı denetim kuruluşunun denetimini üstlendiği yapıların devamına, yeni yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe ilgili idare tarafından izin verilmez.
Yeni iş almaktan men cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları, ceza süresi içinde; faaliyete son verme cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları ise, üç yıl süre içinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz.
Yapı denetim kuruluşuna üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan denetçi mimar ve denetçi mühendislerin belgeleri, Merkez Yapı Denetim Komisyonunun kararı ile iptal edilir. Bu suretle belgesi iptal edilen denetçi mimar ve denetçi mühendisler, üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz.
Yapı denetim kuruluşuna üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan teknik personel, üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz..." şeklinde düzenlenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacının sorumlu denetim elemanı (inşaat mühendisi - proje ve uygulama denetçisi) olduğu … Yapı Denetim Ltd.Şti.'nin denetim sorumluluğunda bulunan … YİBF numaralı yapı ile … Yapı Denetim Ltd.Şti'nin denetim sorumluluğunda bulunan … ve … YİBF numaralı yapılar hakkında, 4708 sayılı Yapı Denetim Kanununda belirlenen yapı denetim yükümlülüklerinin anılan şirketler ve sorumlu denetim elemanı olarak görev yapan davacı tarafından yerine getirilmediğine ilişkin olarak düzenlenen teknik inceleme raporları ile bu raporların değerlendirilmesi neticesinde düzenlenen il yapı denetim komisyon kararları uyarınca, … Yapı Denetim şirketine … YİBF numaralı yapı nedeniyle 5.977,62 TL ve … YİBF numaralı yapı nedeniyle 23.889,49 TL, … Yapı Denetim şirketine de … YİBF numaralı yapı nedeniyle 10.790,06 TL idari para cezaları verildiği, denetim sorumluluğundaki söz konusu yapıları 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunda öngörülen hükümler doğrultusunda denetlenmeyerek adı geçen yapı denetim şirketlerine üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğundan bahisle sorumlu denetim elemanı olan davacı hakkında, 4708 sayılı Kanunun 8. maddesinin 8. fıkrası gereğince "denetçi belgesinin iptali ile üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim ve laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olmaması" için Bakanlıkça kaydının tutulmasına ilişkin 30/06/2019 tarihli, 30817 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan dava konusu 27/06/2019 tarihli ve 149339 sayılı işlemin tesis edilmesi üzerine, bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri, dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesi sonucunda, dava konusu işlemin sebep unsuru olarak gösterilen idari para cezalarının iptali istemiyle açılan davalardan; … Yapı Denetim şirketine … YİBF numaralı yapı nedeniyle verilen 5.977,62 TL idari para cezasına karşı açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararıyla; … YİBF numaralı yapı nedeniyle aynı şirkete verilen 23.889,49 TL idari para cezasına karşı açılan davada aynı Mahkemenin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararıyla söz konusu para cezalarının kesin olarak iptaline karar verildiği, … YİBF numaralı yapı nedeniyle verilen 10.790,06 TL idari para cezasına karşı dava açılıp açılmadığına dair dosyada herhangi bir bilgi ve belgenin bulunmadığı, böylece davacı hakkında tesis edilen dava konusu işlemlerin dayanağı olan 3 idari para cezasından iki tanesinin Mahkeme kararları ile hukuka aykırı bulunarak kesin olarak iptaline karar verildiği, dolayısıyla davacı hakkında tesis edilen dava konusu işlemin sebep unsuru yönünden dayanağının kalmadığı, idarece tesis edilen işlemde belirtilen yönden hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, yukarıda belirtilen gerekçe ile; dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf talebinin reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında, sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 24/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.