Danıştay 6. Daire 2021/10792 Esas 2022/6179 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/10792
Karar No : 2022/6179

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) ...
VEKİLİ : Av. ...

2- (DAVALI) ...Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

DİĞER (DAVALI) : ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF : 1- ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı
2- ...Belediye Başkanlığı
3- ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İstanbul ili, Sultangazi ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...sayılı parselde yer alan taşınmazın yürürlükteki 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "Park Alanı" olarak ayrıldığı halde uzun süre ayrılma amacına uygun kamulaştırılmayarak mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen zarara karşılık taşınmaz bedeli yerine geçmek üzere fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 50.000,00-TL'!nin (Islah edilmiş haliyle 13.887,500.00-TL ) dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolundaki .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararına karşı taraflarca yapılan istinaf başvurusunun reddi yolunda ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyiz edilmesi suretiyle Danıştay Altıncı Dairesinin 22/11/2017 tarih ve E:2017/4300, K:2017/9812 sayılı kararıyla onanarak kesinleşmesi üzerine davacılar tarafından yapılan bireysel başvuru neticesinde Anayasa Mahkemesinin 03/06/2020 tarih ve 2017/18013 sayılı kararı ile Anayasanın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ve ihlal sonuçlarının ortadan kaldırılması için dosyanın yeniden yargılama yapılmak üzere ilgili mahkemeye gönderilmesine karar verilmesi üzerine yeniden yapılan yargılama neticesinde, .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla davanın kısmen kabulüne, tazminat miktarının 50.000,00-TL'sinin dava açma tarihi olan 25/11/2015 tarihinden itibaren, geri kalan 13.836.600,00 TL'sinin ıslah dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği 17/10/2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı Sultangazi Belediye Başkanlığı’nca davacıya ödenmesine, davanın 900,00-TL tazminat istemi yönünden reddine, davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yönünden ise davanın husumet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
1- Davalı Sultangazi Belediye Başkanlığı tarafından ; dava konusu taşınmazı fiili el atılan kısmına ilişkin açılan davanın adli yargıda sonuçlandığı, yargı içtihatları gereği parselin bütününe aynı yargı kolunda bakılması gerektiği iddiasıyla Mahkeme Kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2- Davacı tarafından; yerleşik yargı içtihatları gereği, ıslah edilen bedelin tamamına dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerektiği iddiasıyla Mahkeme kararının faize ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI :
1- Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz iddialarının usul ve yasaya aykırı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
2-Davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından davacının temyiz iddialarının usul ve yasaya aykırı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
3 -Davalı Sultangazi Belediye Başkanlığı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının adli yargının görevli olduğu gerekçesiyle bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacının mülkiyetinde bulunan, " İstanbul ili, Sultangazi ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...sayılı parselde yer alan taşınmazın yürürlükteki 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "Park Alanı" olarak ayrıldığı halde uzun süre ayrılma amacına uygun kamulaştırılmayarak mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen zarara karşılık taşınmaz bedeli yerine geçmek üzere fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 50.000,00-TL'!nin (Islah edilmiş haliyle 13.887,500.00-TL ) dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunu'nun ''İdari Dava Türleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı'' başlıklı 2. maddesinin değişik 1. numaralı bendinde; ''a) İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları, b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.'' idari dava türleri olarak sayılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 14. maddesinin 3. fıkrasının 3. bendinde, dava dilekçelerinin görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet, 3 ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği; aynı Kanunun 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde ise; adli yargının görevli olduğu konularda açılan davaların görev yönünde reddine karar verileceği belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta öncelikle dava konusu taşınmaz üzerindeki el atmanın niteliğinin tespiti gerekmektedir. Taşınmaza fiili ya da hukuki olarak el atılması durumunda gerek yargı yolu gerekse yargı yolunda yapılacak değerlendirmeler farklılık arz etmektedir.
Taşınmaza idare tarafından fiili olarak el atılmış olması halinde görevli yargı yolunun belirlenmesine ilişkin Uyuşmazlık Mahkemesi'nin ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararında"Belediyelerin 3194 sayılı imar Kanunu 8. maddesi ve 18. maddesinin verdiği yetki ile arazi ve arsalar üzerinde imar planlarının hazırlanması ve yürürlüğe konulması, arazi ve arsa düzenlemesi gibi faaliyetleri kapsamında yaptıkları imar planlarından kaynaklanan işlemlerin tek yanlı ve kamu gücüne dayanan irade açıklamaları ile tesis edilen genel ve düzenleyici işlemler olduğu bu yönü ile de idari eylem ve işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıkların idari yargı yerlerinde çözümlenmesi gerektiği tartışmasızdır.
Buna karşılık, Belediyece, Kamulaştırma Kanunu’nda öngörülen usul ve yöntemlere uygun idari nitelikte uygulama işlemleri yapılmaksızın, dava konusu taşınmazın bir kısmına fiilen el atması karşısında, idarenin bu eyleminin kamulaştırmasız el atma niteliğini taşıdığı açıktır.
Öte yandan, İdarenin yürütmekle yükümlü bulunduğu kamu hizmetine ilişkin olarak uygulamaya koyduğu plan ve projeye göre meydana getirdiği yol, kanal, baraj, su yolları, su şebekesi gibi tesislerin kurulması, işletilmesi ve bakımı sırasında kişilere verdiği zararların ta/zmini istemiyle açılacak davaların görüm ve çözümünün, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları muhtel olanlar tarafından açılacak tam yargı davaları kapsamında yargısal denetim yapan idari yargı yerine ait olduğu; idarece herhangi bir ayni hakka müdahalede bulunulduğu, özel mülkiyete konu taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığı veya plan ve projeye aykırı iş görüldüğü iddiasıyla açılacak müdahalenin men’i ve meydana gelen zararın tazmini davalarının ise, mülkiyete tecavüzün önlenmesine ve haksız fiillere ilişkin özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerinde çözümleneceği, yerleşik yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır.
Nitekim, yukarıda belirtilen genel kabul doğrultusundaki Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun 11.2.1959 günlü, E:1958/17, K:1959/15 sayılı kararının III. bölümünde, “İstimlaksiz el atma halinde amme teşekkülü İstimlak Kanununa uygun hareket etmeden ferdin malını elinden almış olması sebebiyle kanunsuz bir harekette bulunmuş durumdadır. Ve bu bakımdan dava Medeni Kanun hükümlerine giren mülkiyete tecavüzün önlenmesi veya haksız fiil neticesinde meydana gelen zararın tazmini davasıdır. Ve bu bakımdan adliye mahkemesinin vazifesi içindedir.” gerekçesine yer verilmiştir.
Bir bütün olan taşınmazın tamamı açısından fiili el atmanın varlığı kabul edilerek değerlendirmenin bu şekilde yapılması gerekmektedir. Fiili el atmadan doğan zararın tazminine yönelik davanın ise özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünde adli yargı yerleri görevli olacaktır.
Dosyanın incelenmesinden; temyize konu Mahkeme kararına dayanak yapılan 20/09/2016 tarihli bilirkişi raporunda, dava konusu taşınmazın toplam 6237 m2 olduğu, taşınmazın 682 m2'lik kısmına Sultangazi İlçe Belediyesince tretuvar yaptırılmak suretiyle fiilen el atıldığı hususunun bildirildiği, yine dosya içeriğinden fiilen el atılan kısımla ilgili olarak .... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararıyla tazminat ödenmesine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda dava konusu taşınmazın bir kısmına kaldırım yapılmak suretiyle fiili el atma söz konusu olduğundan, yukarıda verilen Uyuşmazlık Mahkemesi kararının gerekçesinde de belirtildiği üzere fiili el atmadan doğan zararın tazminine yönelik davanın özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünde adli yargı yerleri görevli olacağından, davanın kısmen kabulüne kısmen reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın kısmen kabulü, kısmen reddine ilişkin ilişkin temyize konu .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 25/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.