Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2022/6867 Esas 2022/10210 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki davada Antalya 2. İş Mahkemesi ile 16.İş Mahkemesince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar Bölge Adliye Mahkemeleri’nin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı Bölge Adliye Mahkemesi’nin yargı çevresinde kalan Mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince Bölge Adliye Mahkemeleri Hukuk Dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan Adli Yargı İlk Derece Hukuk Mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:

- K A R A R -
Dava, kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
Antalya 2. İş Mahkemesince, davacının dava konusu işlemin Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün denetmenleri tarafından tespit edildiği, davacının ’de yaşadığı, Antalya SGK İl Müdürlüğü’nün yaptığı herhangi bir işlem olmadığı bu durumda da yetkili mahkeme davalı kurumun genel merkezinin bulunduğu veya işlemi yapan Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’nün bulunuduğu yer mahkemesi olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
16. İş Mahkemesi’nce, davacı hakkındaki işlemi gerçekleştiren tesis edilen işlemi yapan kurum biriminin Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü olduğu ve davalı kurum vekili tarafından cevap dilekçesinde usulüne uygun şekilde yetki itirazında da bulunulduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 6. maddesinde, iş uyuşmazlıklarında yer itibarıyla yetkili olarak iş mahkemeleri belirlenmiştir. Buna göre, "İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir. Bu madde hükümlerine aykırı yetki sözleşmeleri geçersizdir."
İş mahkemelerinde yetki kuralı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun yetki kurallarına uygun olup, buna ek olarak işin yapıldığı yer, yani işyeri mahkemeleri de yetkili kılınmıştır.
Türk Medeni Kanununun 19/1. maddesi uyarınca gerçek kişi yönünden “Yerleşim yeri", "Bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.” Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgah sayılması gerekir.
HMK'nın 14/1.maddesi uyarınca "Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir."
Diğer yandan Türk Medeni Kanununun 51. maddesi uyarınca “Tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir."
İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde itiraz edilmese dahi hakim tarafından kendiliğinden bu husus gözönünde bulundurulmalıdır. Bir başka anlatımla hakim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de re'sen yetkisizlik kararı verebilir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16.04.2008 gün ve 2008/10-329 Esas - 2008/334 Karar numaralı ilamında da "Davaya konu uyuşmazlık tüzel kişilere karşı açılacak davalarda genel yetkili mahkeme, tüzel kişilerin yerleşim yerinin, yani merkezinin bulunduğu yer mahkemesi olmakla birlikte, şube işlemleri nedeniyle açılacak dava, taraf olarak bağlı bulunulan merkez davalı gösterilerek, şubenin bulunduğu yerde de açılabilir. “Kurum adına işlem yapmaya yetkili bulunmak” şubenin tanımından ortaya çıkan bir sonuç olup, şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olmasında tek başına yeterli değildir. Şubenin bulunduğu yer yetkisi, o şubenin yapmış olduğu işlemlerden, davacıya ait işlemlerin yürütülmesinden doğan uyuşmazlıklarda geçerli bulunmaktadır." görüşü benimsenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, 30.11.2020 tarihli ve 2020/13 sayılı denetmen raporunda davacının boşandığı eşi ile boşanma tarihinden sonra da birlikte yaşadığı ve halende birlikte yaşamaya devam ettikleri yönünde görüşünün belirtilmesi nedeniyle aylığın Kurum işlemi ile davacı aleyhine 20210715001754 ile 20210715002788 nuramalı dosyalarında başlatılan takipler ile buna ilişkin idari işlemin iptaline, yetim aylığının bağlanmasına karar verilmesi istenilmiştir.
Açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde; davaya konu işleminin Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından yapılması nedeniyle, bu merkezin bulunduğu yer iş mahkemesi olan Antalya İş Mahkemelerinin kesin yetkili olduğu anlaşıldığından uyuşmazlığın Antalya 2. İş Mahkemesi'nde çözümlenmesi gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK'nın 21 ve 22. maddeleri ve 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince; Antalya 2.İş Mahkemesi’nin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 06/06/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.