Danıştay 6. Daire 2020/8580 Esas 2022/6143 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/8580
Karar No : 2022/6143


TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) …
VEKİLİ : Av. …

2- (DAVALI) … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : 1- … Bakanlığı
2- …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının taraflarca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara İli, Çankaya İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında eğitim tesisi alanı olarak belirlenmesi nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık ıslah edilmek suretiyle belirlenen 79.650,00-TL'nin adli yargı dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın kabulü yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 09/11/2016 tarih ve E:2016/4170, K:2016/7091 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 22/10/2018 tarih ve E:2018/6277, K:2018/8439 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak verilen temyize konu kararda; davacı tarafından, adli yargıda açılan davada … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… esas sayılı dosyasında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen 21/11/2011 tarihli bilirkişi raporunda, davaya konu taşınmazın … Asliye Hukuk Mahkemesinde davanın açıldığı tarihteki m² bedelinin, emsal taşınmazlar da dikkate alınarak 2.950,00 TL/m² olarak belirlendiği, davacılar için davaya konu taşınmazın hissesine tekabül eden değerinin toplam 79.650,00 TL olarak hesaplandığı, anılan raporun Mahkemelerince hükme esas alınabilecek yeterlilikte görüldüğü, … Asliye Hukuk Mahkemesince alınan bilirkişi raporunda belirlenen 79.650,00 TL'nin 2.000,00 TL'lik kısmının davanın adli yargıda açıldığı tarih olan 17/05/2011 tarihinden itibaren, kalan kısmının ise miktar artırım dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği 26/04/2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesi ve fazlaya ilişkin faiz isteminin ise reddi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne, kısmen ise reddine karar verilmiştir.

TARAFLARIN İDDİALARI : 1- Davacı tarafından; yeniden bilirkişi incelemesi yaptırılarak dava değerinin artırılması için süre verilmesi gerektiği, değerlemenin yapıldığı 2011 yılından bu yana 9 yıl geçtiği, taşınmazın değerinin arttığı, bilirkişi raporundaki değerlendirmenin 2020 yılı Haziran ayı itibarıyla kabul edilemeyeceği, davaya konu taşınmazın bedel olarak taşınmazların değerli olduğu bir muhitte bulunduğu hususunun bilirkişi tarafından dikkate alınmadığı, bozma kararı üzerine taşınmazın güncel değerini belirten bilirkişi raporu alınmadan hüküm kurulduğu, nispi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği, … Asliye Hukuk Mahkemesinde yapılan yargılama giderlerinin de davacıya ödenmesine karar verilmesi gerektiği, davanın kabulüne karar verilmesine rağmen davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedilmesinin usul ve Yasaya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
2- Davalı idare tarafından; güncel tapu kaydının istenilerek hüküm kurulması gerektiği, tescile ilişkin hüküm kurulmadığı, bedelin yüksek belirlendiği, taşınmaza el atılmadığı, 3194 sayılı Kanunun 18. maddesi uyarınca kamulaştırma işlemlerinden Valiliklerin sorumlu tutulduğu, söz konusu eğitim alanının 03/12/2003 tarihinden önce İmar Kanununun 18. maddesi kapsamında kamu ortaklık payından karşılanmış alanlardan olmaması durumunda husumetin ilgili belediyeye yönlendirilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN SAVUNMALARI : 1- Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
2- Davalı idare tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Ankara İli, Çankaya İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında eğitim tesisi alanı olarak belirlenmesi nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık ıslah edilmek suretiyle belirlenen 79.650,00-TL'nin adli yargı dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle davacı tarafından adli yargıda 17/05/2011 tarihinde dava açılmış, anılan davada verilen görev ret kararının kesinleşmesi üzerine, süresi içerisinde 27/01/2015 tarihinde idari yargıda bakılmakta olan dava açılmış ve işbu dosyada, davaya konu taşınmazın m² birim değeri adli yargı dava tarihi olan 17/05/2011 tarihi itibarıyla 2.950,00 TL/m² olarak belirlenmiştir.
Dava konusu taşınmaz … tarih ve … sayılı Çankaya Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/1000 ölçekli "Yıldız Ticaret Bölgesi ve Hilal Mahallesi Islah İmar Planı"nda eğitim tesisi alanı olarak belirlenmiştir.
Davaya konu … ada, … parsel sayılı taşınmazın diğer hissedarları tarafından taşınmazın imar planında eğitim tesisi olarak belirlenmesi nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık olan bedelin ödenmesi istemiyle açılan başka bir davada, … İdare Mahkemesinin E:… , K:… sayılı dosyasında bilirkişi incelemesi sonucunda davaya konu taşınmazın m² birim değeri 22/05/2015 tarihi itibarıyla 3.000,00 TL/m² olarak belirlenmiş ve anılan karar istinaf incelemesinden geçerek istinaf aşamasında kesinleşmiştir.

Davaya konu … ada, … parsel sayılı taşınmazın diğer hissedarları tarafından taşınmazın imar planında eğitim tesisi olarak belirlenmesi nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık olan bedelin ödenmesi istemiyle açılan ve Dairemizin E:2021/6025 sayılı dosyasındaki davada, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince istinaf incelemesi aşamasında … İdare Mahkemesi'nin E:… , K:… sayılı dosyasındaki bilirkişi raporu hükme esas alınmış ve anılan bilirkişi raporunda davaya konu taşınmazın m² birim değeri olarak 2015 yılı Mayıs ayı itibarıyla belirlenen 3.000,00 TL/m²'nin güncellenmesi suretiyle hüküm kurulmuştur.
Davaya konu … ada, … parsel sayılı taşınmazın diğer hissedarları tarafından taşınmazın imar planında eğitim tesisi olarak belirlenmesi nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık olan bedelin ödenmesi istemiyle açılan ve Dairemizin E:2022/1321 sayılı dosyasındaki davada, … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… dosyasındaki bilirkişi raporu hükme esas alınmış ve anılan bilirkişi raporunda davaya konu taşınmazın m² birim değeri olarak 17/05/2011 tarihi itibarıyla belirlenen 2.950,00 TL/m²'nin güncellenmesi suretiyle hüküm kurulmuştur.
Davaya konu … ada, … parsel sayılı taşınmazın diğer hissedarları tarafından taşınmazın imar planında eğitim tesisi olarak belirlenmesi nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık olan bedelin ödenmesi istemiyle açılan ve Dairemizin E:2022/2253 sayılı dosyasındaki davada, … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı dosyasındaki bilirkişi raporu hükme esas alınmış ve anılan bilirkişi raporunda davaya konu taşınmazın m² birim değeri olarak 17/05/2011 tarihi itibarıyla belirlenen 2.950,00 TL/m²'nin güncellenmesi suretiyle hüküm kurulmuştur.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmü yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11. maddesinde; 15. madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulunca, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın; a) Cins ve nevini, b) Yüzölçümünü, c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsarlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini, d) Varsa vergi beyanını, e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini, f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini, g) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini, h) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını, ı) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri, esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerininin tespit edileceği belirtilmektedir.
Aynı Kanunun 15. maddesinde; "Bu Kanun uyarınca mahkemelerce görevlendirilen bilirkişiler bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçilirler ve bunlar hakkında Bilirkişilik Kanunu ve 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili maddeleri uygulanır. Kamulaştırmaya konu olan yerin cins ve, niteliğine göre en az üç kişilik bilirkişi kurulunun oluşturulması zorunludur. Bilirkişilerden birinin taşınmaz geliştirme konusunda yüksek lisans veya doktora yapmış uzmanlar ya da 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre yetkilendirilen gayrimenkul değerleme uzmanları arasından seçilmesi zorunludur..." hükmü, Ek Madde 1'de; "Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
işbu dosya, … ada, … parsel parselin diğer hissedarları tarafından taşınmazın imar planında eğitim tesisi alanı olarak belirlenmesi nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık olan bedelin ödenmesi istemiyle açılan davalara ilişkin Dairemizin E:2021/6025, E:2022/1321 ve 2022/2253 esasına kayıtlı dosyalar ile birlikte incelenmiştir.
Taşınmazın kısıtlandığından söz edilebilmesi için, taşınmazın uygulama imar planıyla kamusal kullanıma ayrılması, taşınmaz üzerinde özel kullanımın ve yapılaşmanın uygulama imar planı gereği hiçbir şekilde mümkün olmaması, uygulama imar planının onayından itibaren en az beş yıl süre geçmiş olması ve taşınmazın bu süre zarfında kamulaştırılmamış olması şartlarının birlikte gerçekleşmiş olması gerekir.
Davaya konu taşınmaza emsal taşınmaz olarak, dava konusu taşınmazın çevresinin imar durumu özellikleri dikkate alınarak, dava konusu taşınmaza yakın mesafede, aynı yapılaşma koşullarına sahip, eş değer özellikleri olan; mümkün olduğunca dava tarihine en yakın tarihli satışı gerçekleşmiş ve satış bedeli belirli olan taşınmazların seçilmesi suretiyle değer tespitinin yapılması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; davaya konu taşınmazın 1990 tarihli 1/1000 ölçekli uygulama imar planında eğitim tesisi alanı olarak belirlendiği ve uygulama imar planının onaylanmasının üzerinden beş yıl geçtiğinin görüldüğü, İdare Mahkemesince hükme esas alınan … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında alınan 21/11/2011 tarihli bilirkişi raporunda, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın imar durumu ile yapılaşma koşulları yer almadığından emsal taşınmazın, dava konusu taşınmaza yakın mesafede, aynı yapılaşma koşullarına sahip, eş değer özellikleri olan taşınmaz olup olmadığı anlaşılamamaktadır. Ayrıca anılan bilirkişi raporunda emsal alınan taşınmazın satış tarihinin 31/12/2002 tarihli olduğu görülmüştür.
Olayda; emsal taşınmaz olarak, dava konusu taşınmazın çevresinin imar durumu özellikleri dikkate alınarak, dava konusu taşınmaza yakın mesafede, aynı yapılaşma koşullarına sahip, eş değer özellikleri olan; mümkün olduğunca dava tarihine en yakın tarihli satışı gerçekleşmiş ve satış bedeli belirli olan taşınmazların seçilmesi suretiyle değer tespitinin yapılması, ayrıca 31/12/2002 tarihinde yapılan bir satış işlemine konu taşınmazın emsal olarak alındığı, değer tespitinin ise adli yargı dava tarihi olan 17/05/2011 tarihi itibarıyla yapıldığı, uyuşmazlığa konu taşınmazın değer tespitinin adli yargı dava tarihine göre yapılması gerektiği hususu dikkate alındığında, aradan geçen yaklaşık 9 yıllık zamanın taşınmazın dava tarihindeki değerinin belirlenmesinde doğru sonuç vermeyeceği, değer tespitinin gerçeğe en yakın şekilde yapılabilmesi için değer tespiti yapılmak üzere emsal alınan taşınmazın satış tarihinin, taşınmaz değerinin belirlendiği dava tarihine yakın olmasına özen gösterilmesi, ayrıca dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın imar durumu ile yapılaşma koşullarına yer verilmek suretiyle değerlendirme yapılması gerekmektedir.
Bu durumda, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın imar durumu ile yapılaşma koşullarına yer verilmeksizin dava konusu taşınmazın değer tespitinin yapıldığı ve dava tarihine yakın tarihli satışın emsal alınmadığı anlaşılmış olup, raporun bu nedenle hükme esas alınması mümkün olmadığından, İdare Mahkemesince, öncelikle dava konusu taşınmazın en son yürürlükte olan uygulama imar planındaki güncel hali ile davacının söz konusu taşınmazla mülkiyet ilişkisinin devam edip etmediği tespit edilerek ve sorumlu idare/idareler belirlenerek, taşınmazın uygulama imar planındaki güncel fonksiyonuna göre; dava konusu taşınmaza yakın mesafede, aynı yapılaşma koşullarına sahip, eş değer özellikleri olan; mümkün olduğunca adli yargı dava tarihine en yakın tarihli satışı gerçekleşmiş ve satış bedeli belirli olan taşınmazların seçilmesi suretiyle, aralarında gayrimenkul değerleme uzmanının da bulunduğu yeni bir bilirkişi kurulunca, taşınmazın adli yargı dava tarihindeki cins ve nevi, yüzölçümü, kıymetini etkileyecek bütün nitelik ve unsurları, her unsurun ayrı ayrı değeri, varsa vergi beyanı, varsa resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirleri, taşınmazın mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri, özel amacı olmayan emsal (uyuşmazlığa konu taşınmazın çevresinin imar planındaki kullanım biçimi, yapılaşma koşulları ve konumları açısından benzer özellikleri olan taşınmazlar arasından seçilmeli, davaya konu taşınmaz kadastro parseli ise; emsal alınacak taşınmaz da kadastro parseli olmalı ya da emsal parsel imar parseli ise, emsal taşınmazda kesilen düzenleme ortaklık payı oranı ölçüsünde davaya konu taşınmaz bedeli düşülerek taşınmazın gerçek bedeli belirlenmeli) satışlara göre satış değeri, bedele etki eden tüm kanuni veriler, imar verileri, taşınmazın özgün nitelik ve kullanım şekli, değeri etkileyen hak ve yükümlülükleri, gayrimenkul üzerinde ayni ve şahsi irtifak hakları ve gayrimenkul mükellefiyetleri vb. bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçülerin belirlenmesi suretiyle taşınmaz bedeli tespit edilerek uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla; temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Diğer yandan, İdare Mahkemesi kararı yargılama giderleri ile vekalet ücreti yönünden de temyiz edilmiş ise de, bozma kararı üzerine yeniden verilecek kararda bu husus hakkında yeniden değerlendirme yapılacağı tabiidir.




KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 25/05/2022 tarihinde, esasta oybirliği, gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.




(X) KARŞI OY :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar, iptal davaları; İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar da, tam yargı davaları olarak sayılmıştır.
İlgili idarelerin hareketsiz kalarak İmar Kanununda öngörülen sürede kamulaştırma yoluna gitmemek suretiyle taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkının süresi belirsiz bir şekilde kısıtlanması idari işlem ve eylem niteliğinde olup bu işlemin iptali ve bu işlem ve eylemden doğan zararın tazmini idari yargıda açılacak iptal ve tazminat davasının konusunu oluşturur.
Bir başka ifade ile, hukuki el koyma kavramı yerine, daha doğru bir tanımlama ile "taşınmazın kamulaştırılmaması" suretiyle tasarruf hakkının kısıtlanmasına ilişkin davalar, idari yargıda açılacak iptal ve tam yargı davasının konusudur. İmar Kanununun 10. maddesinde öngörülen 5 yıllık sürenin sonunda kamulaştırmama işlemi iptal davasının; idarenin hareketsiz kalması nedeniyle 5 yıllık sürenin bitiminden kamulaştırma tarihine ya da mülkiyetin idareye geçtiği tarihe kadar varsa uğranılan zararın tazmini ise idari yargıda açılan tazminat davasının konusudur. Ancak burada söz konusu olan, kişilerin mülkiyet hakları üzerinde süresi belli olmayan sınırlama şeklindeki idarenin işlem ve eyleminden doğan zararın tazmini olup mülkiyetin bedele çevrilmesi ise idari yargıda açılan tazminat davasının değil, adli yargıda açılacak bedel tespiti ve tescil davasının konusuna girer.
Kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat davaları, taşınmaz mülkiyetinin bedeli karşılığında kamuya aktarılması yoluyla mülkiyete yapılan fiili müdahaleyi sonlandırmayı hedeflemesiyle, sadece idarenin işlem ve eylemlerinden doğan zararın tazminini sağlayan, mülkiyete ilişkin herhangi bir sonuç doğurmayan idari yargıda açılan tam yargı davalarından farklılaşmaktadır. Mülkiyetin bedele çevrilmesi ise, idari eylem ve işlem nedeniyle doğan bir zarar niteliğinde olmadığından idari yargıda görülen tazminat davasının konusuna girmez.
El atmanın önlenmesi davası ile, mülkiyet hakkına yapılan fiili müdahalenin giderilmesi amaçlanmakta iken kamulaştırmama işlemine karşı açılan iptal davasında ise tam tersine idarenin kamulaştırma bedelini ödemek suretiyle taşınmaz mülkiyetini üzerine alması sağlanmaya çalışılmaktadır. İdarenin hukuka aykırı işleminin iptal edilmesi sonucunda kamulaştırma işlemi gerçekleştirileceğinden, kamulaştırma yükümü altında olan idare tarafından bedel tespiti ve tescil için açılacak dava ise iptal davasının dolayısı ile kamulaştırma işleminin sonucu ve tamamlayıcısıdır.
Buna göre, imar planında kamu alanında kalan taşınmazlar için süresinde kamulaştırma yapılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının kısıtlanmış olduğu, bu nedenle mülkiyetin bedele dönüştürülmesi suretiyle tazminat verilmesi istemiyle açılan davalar, esasen idarenin kamulaştırmama ya da parselasyon yapmama yolundaki olumsuz idari işleminin iptali yoluyla taşınmaz bedelinin ödenmesine ilişkin davalardır. İdarenin taşınmazı kamulaştırmaması nedeniyle mülkiyet hakkının kısıtlanması durumunda, kişinin bu işlem nedeniyle taşınmazının değerini talep edebilmesi için öncelikle kamulaştırmama işleminin iptalini sağlaması, bunun yasal sonucu olarak da mülkiyetin bedele çevrilmesini talep etmesi gerekmektedir. Zira, imar planının uygulanması nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlanıp kısıtlanmadığı, idarenin İmar Kanunundaki hükümlere uygun hareket edip etmediği ve kamulaştırma kanunu hükümleri uyarınca kamulaştırma işleminin tesisinin zorunlu olup olmadığı ve bu işlemin hangi idare yada idarelerce gerçekleştirileceğinin tespiti ancak bu konuda açılacak iptal davası ile açıklığa kavuşturulabilecektir. Bedel tespiti ve tescili ise ancak kamulaştırma işleminin gerekliliği ve kamulaştırmayı yapacak idarenin tespitinden sonra kamulaştırma sürecinin bir parçası, tamamlayıcısı niteliğindedir. Nitekim, Kamulaştırma Kanunundaki düzenleme de bu şekilde olup kamulaştırma işleminin uygulanması, gerçekleştirilmesi amacıyla açılan bedel tespit ve tescil davası idarenin taşınmaz mülkiyetini üzerine almasını temine yöneliktir.
3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat yönünden yapılacak değerlendirme sonrasında, tasarruf hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlanması nedeniyle idarenin kamulaştırmama işleminin iptaline karar verilmesi halinde, iptal hükmü gereği taşınmazın değerinin belirlenmesi ve taşınmaz malikine ödenmesi için kamulaştırma kanunundaki sürecin işletilerek idarenin işlem yapması, bu kapsamda asliye hukuk mahkemesinde bedel tespiti ve tescil davası açılması sonucunu da doğuracağından, iptal kararından sonra mülkiyetin bedele dönüştürülmesine ilişkin tazminat istemi hakkında ayrıca inceleme yapılarak karar verilmesine gerek yoktur. Bir başka ifade ile, iptal kararının uygulanması bağlamında idarece kamulaştırma kanununa göre gerekli işlemler başlatılacak olup, ihtiyaç duyulması halinde taşınmazın aynına ilişkin ve tescil sonucunu doğuracak olan bedele ilişkin uyuşmazlık iptal kararının sonucu olarak adli yargı yerinde çözümlenecektir.
Bu durumda taşınmazdaki mülkiyet hakkının imar planı nedeniyle süresi belirsiz zaman diliminde kısıtlanması halinde idari yargıda sadece kamulaştırmama işleminin hukuka uygunluğu incelenerek kısıtlılık durumunun mevcut olup olmadığı yönünde değerlendirme yapılarak, kamulaştırma yapılmaması yolundaki olumsuz idari işlem hakkında karar verilmesi; mülkiyetin bedele dönüştürülmesi istemiyle tescil sonucunu doğuracak tazminat taleplerine yönelik ise, ortada idari yargı yetkisi kapsamında incelenecek bir tazminat davasının bulunmaması nedeniyle bu konuda karar verilmesine yer olmadığı şeklinde karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından, tazminat isteminin esası hakkında da inceleme yapılarak karar verilmesi nedeniyle İdare Mahkemesi kararının buna ilişkin kısmının bozulması gerektiği oyuyla Dairemiz kararına belirtilen kısım yönünden katılmıyoruz.